Myśl powołania regionalnej organizacji w Zagłębiu Dąbrowskim narodziła się wśród lokalnej społeczności internetowej ponad 10 lat temu, a pomysłodawcą tego przedsięwzięcia był Dariusz Jurek – obecny prezes stowarzyszenia. Pomysł znalazł duży oddźwięk i został natychmiast poparty przez inne osoby.

W wyniku tego, w dniu 11 listopada 2007 roku grupa internautów i miłośników Zagłębia Dąbrowskiego spotkała się w Czeladzi na zebraniu założycielskim stowarzyszenia Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego. Ze względów formalnych i organizacyjnych powołano miejskie stowarzyszenia zwykłe w Czeladzi, Dąbrowie Górniczej i Sosnowcu. Nieco później również w Będzinie.

Po ponad pół roku działalności, zgodnie z wolą większości członków zwykłych stowarzyszeń miejskich, postanowiono na bazie będzińskiej organizacji powołać stowarzyszenie regionalne i uzyskać jego wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym, co nastąpiło w dniu 25 sierpnia 2008 roku. Przez te 10 lat działalności przez szeregi naszego stowarzyszenia przewinęło się sporo osób które swoją stałą, bądź tylko czasową obecnością wiele pozytywnego wniosły do naszej działalności. Wszystkim którzy kiedyś byli naszymi członkami a także tym którzy obecnie działają w naszym stowarzyszeniu przesyłamy serdeczne pozdrowienia! To dzięki Waszemu zaangażowaniu przez te 10 lat FdZD mogło zrealizować wiele różnych projektów. Oto niektóre z nich:

1. Projekt „Zwiedzaj Zagłębie” – FdZD jako pierwsze zaczęło organizować cykliczne wycieczki po naszym regionie, po naszych miastach, które do tego momentu były zasadniczo turystycznymi pustyniami. W kilkudziesięciu wycieczkach wzięło udział grubo ponad 2.000 osób. W ten sposób wykreowano pewną modę, którą obecnie kontynuują liczni naśladowcy.

2. FdZD przez wiele lat organizowało i realizowało Mistrzostwa Zagłębia gimnazjalistów w piłkę nożną halową, które zdobyły wysokie uznanie w środowisku szkolnym, wpisując się na stałe w kalendarz roczny.

3. FdZD realizowało projekt „Zagłębiowskie Dni Krwiodawstwa”, w którym podczas kilku akcji zebrano wiele litrów krwi. Według opinii Rejonowego Centrum Krwiodawstwa to podczas tych akcji padły rekordy ilości zebranej krwi w takich miastach jak Będzin czy Czeladź.

4. FdZD od samego początku działalności prowadziło w szkołach i przedszkolach lekcje regionalizmu skierowane do dzieci i młodzieży, wysoko oceniane przez nauczycieli w tych placówkach. Obecnie ten projekt jest kontynuowany dla wszystkich instytucji które zgłoszą się do FdZD z takim zapotrzebowaniem

5. FdZD od kilku lat współpracuje z „Domem Polskim” w wiosce Wierszyna na Syberii, koło Irkucka, założonej przez emigrantów z Zagłębia Dąbrowskiego przed ponad 100 laty. Już dwukrotnie dostarczyło tam duże ilości darów. W 2013 roku członkowie FdZD zrobili to osobiście, pokonując trudy ponad 19 000 km (w obie strony) podroży autobusem.

6. FdZD jako pierwsze, bo już w 2008 roku wpadło na pomysł ustanowienia symboli Zagłębia Dąbrowskiego. Są one używane i stosowane przez rożne instytucje, stowarzyszenia i środowiska oraz osoby prywatne. Herb Zagłębia Dąbrowskiego opracowany przez FdZD jest także jedynym znakiem regionu, który jest używany równocześnie przez członków rożnych opcji politycznych, a więc jest ważnym symbolem Zagłębia, łączącym ten region ponad politycznymi podziałami. Z inicjatywy FdZD, przy aktywnym poparciu ówczesnego w-ce Prezydenta Arkadiusza Chęcińskiego przy drogach na granicy Sosnowca z miastami górnośląskimi ustawiono tzw. „witacze” witające podróżnych wjeżdżających do Zagłębia Dąbrowskiego. Miarą sukcesu na tym polu jest pojawienie się różnych naśladowców, którzy próbują nieudolnie na pomyśle FdZD wypromować się, prezentując „alternatywne i konkurencyjne” symbole dla naszego regionu.

7. W 2008 roku stowarzyszenie regionalne Forum dla Zagłębia Dąbrowskiego, wspierające p. Stanisława Czekalskiego w jego działaniach na rzecz promocji Trójkąta Trzech Cesarzy zgłosiło to miejsce do konkursu na największą atrakcję turystyczną województwa. Organizatorem tego konkursu były redakcje „Nasze Miasto” i „Dziennik Zachodni”. Wspólna akcja promocyjna FdZD, PTTK oraz naszych sąsiadów z Mysłowic skutkowała wygraną w tym konkursie – największą „Perłą turystyczną województwa śląskiego”! Warte podkreślenia jest także i to że FdZD skutecznie wpłynęło wtedy na zmianę nazwy tego konkursu, gdyż początkowo miano walczyć o tytuł „Perły Śląska”, do których kandydatami były to m. innymi zamki w Będzinie i Ogrodzieńcu

8. FdZD opracowało, wytyczyło i oznakowało ponad 150 km odcinka szlaku VIA REGIA, biegnącego od Krakowa przez Zagłębie, który jest elementem Drogi św. Jakuba, najważniejszego kulturowego szlaku europejskiego, będącego pod patronatem Rady Europy. Patronami honorowymi tego projektu są biskup sosnowiecki ks. Grzegorz Kaszak (a był nim także jego poprzednik – śp. Adam Śmigielski) i marszałkowie województw małopolskiego i śląskiego. Po szlaku tym, do którego także FdZD (aut. Dariusz Jurek, Krzysztof Jurek) napisało 112 stronicowy przewodnik, wędrują liczni, z każdym rokiem coraz liczniejsi turyści i pielgrzymi, polscy i zagraniczni.

Przy parafii św. Jakuba Apostoła w Sączowie zorganizowano Zagłębiowski Klub Przyjaciół Camino (będący sekcją naszego stowarzyszenia) który w sposób szczególny ma dalej rozwijać ten projekt. Od 2013 roku w Sączowie przy ww. parafii funkcjonuje schronisko dla osób wędrujących naszym szlakiem, które powstało dzięki wielkiemu zaangażowaniu gospodarza tego miejsca, ks. Marka Sendala. W roku 2014 wytyczono i oznakowano liczącą ok. 60 km Drogę św. Jakuba, prowadzącą z Częstochowy do zagłębiowskiego Sączowa, uzyskując tym samym
połączenie z istniejącą już wcześniej VIA REGIA.

9. FdZD opracowało i wydało publikacje na temat naszego regionu – książki i foldery, te drugie w łącznym nakładzie kilkudziesięciu tysięcy sztuk.

10. FdZD już w 2011 roku, a więc na dwa lata przed terminem, rozpoczęło przygotowania do obchodów 150. rocznicy wybuchu powstania styczniowego. W tym celu przygotowało okolicznościowe wydawnictwo oraz nakręciło film dokumentalny o tym powstaniu narodowym i jego związkach z Zagłębiem Dąbrowskim. W 2013 roku ta skromna produkcja wykonana siłami społecznymi zrobiła prawdziwą furorę. Film pokazywany był w zagłębiowskich muzeach, bibliotekach i szkołach. Jak się także okazało opracowanie FdZD na temat powstania styczniowego w Zagłębiu Dąbrowskim przyczyniło się w decydującym stopniu do tego że wielki, rocznicowy koncert, pokazywany także przez TVP 1, odbył się w Sosnowcu, a nie w innym mieście, jak to było początkowo w planie. Taką jednoznaczną opinię na ten temat wyrazili członkowie stowarzyszenia „Pokolenie”, które było głównym organizatorem tego koncertu.

Opracowanie to było także kolportowane w okolicznościowym dodatku „Dziennika Zachodniego” oraz w specjalnym wydawnictwie przygotowanym specjalnie na koncert. FdZD uczestniczyło także w wiele spotkaniach, z prezentacjami filmu i prelekcjami na temat wyjątkowej roli Zagłębia Dąbrowskiego w tym zrywie narodowym.

11. FdZD było współpomysłodawcą i współrealizatorem Zagłębiowskiej Giełdy Birofiliów, na której z wielkim sukcesem miała miejsce premiera regionalnej marki piwa: „Zagłębiowskiego Pilsa”, produkowanego przez browar w Zawierciu.

12. FdZD było pomysłodawcą i realizatorem ustanowienia odznak krajoznawczych:
„Jan Kiepura – Chłopak z Sosnowca”, „Na szlaku VIA REGIA”, „Na powstańczym szlaku – Zagłębie Dąbrowskiego 1863”, które propagowane są wspólnie z sosnowieckim oddziałem PTTK w środowisku turystycznym. Odznaki zdobywane są przez turystów z całej Polski, a to oznacza że przybywają do Zagłębia i poznają ten region osobiście.

13. FdZD w ramach programu „Patriotyzm Jutra” realizuje projekt Wiki Zagłębie, mający na celu stworzenie Internetowej Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego. Wsparcia dla tego projektu udzieliły FdZD takie instytucje jak: Muzeum Historii Polski, Narodowe Archiwum Cyfrowe, muzea w Będzinie, Czeladzi, Dąbrowie Górniczej i Sosnowcu oraz wiele osób prywatnych, pełniących w tym projekcie funkcje redaktorów–wolontariuszy. Wiki Zagłębie z każdym dniem zwiększa swoją objętość i gromadzi rozproszone dotąd informacje na temat naszego regionu. FdZD zaprasza wszystkich do korzystania z zasobów tej encyklopedii, ale także i do jej współtworzenia.

14. FdZD wydało książkę Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego autorstwa dr. Witolda Wieczorka.

15. FdZD pomogło w wydaniu płyty muzycznej pt. STC – innowacyjny trend muzyczny, na której zagrał Sebastian Steć (Stecyk).

16. FdZD włączyło się w akcję kwesty prowadzonej przez Radę Seniorów Miasta Sosnowca na rzecz uratowania grobowca pierwszego powojennego dyrektora Teatru Zagłębia – Józefa Pelszyka, poprzez wydanie ulotki promującą tę akcję.

17. FdZD wydało książkę Na Powstańczym Szlaku – Zagłębie Dąbrowskie 1863 (autorzy: Krzysztof Jurek, Dariusz Nawrot, Dariusz Jurek).

18. FdZD nakręciło 4 wywiady związane z osobami mieszkającymi w Sosnowcu, które wspominały swoją młodość w Sosnowcu w ramach projektu „Wspomnienia z sosnowieckich podwórek”.

19. FdZD wydało 4 ulotki dotyczące Sosnowca w ramach projektu „Dziedzictwo i różnorodność kulturowa Miasta Sosnowca”:
– Bulwar Białej Przemszy (prezentacja obiektów kulturowych znajdujących się w dzielnicy Maczki i wzdłuż brzegu rzeki).
– Bulwar Czarnej Przemszy (prezentacja obiektów kulturowych/zabytków położonych wzdłuż brzegu Czarnej
Przemszy).
– Henryk Dietel i jego dziedzictwo (prezentacja biogramu jednego z „ojców” Sosnowca i spuścizny która po nim została na terenie miasta).
– Józef Pomian-Pomianowski inżynier i architekt Zagłębia (prezentacja biogramu architekta oraz obiektów zabytkowych jego autorstwa na terenie Sosnowca i regionu).

20. FdZD obecnie przygotowuje książkę pt. „Architekci włoskiego pochodzenia na terenie Zagłębia Dąbrowskiego” autorstwa Grzegorza Onyszki, która już wkrótce zostanie wydana.

21. FdZD obecnie przygotowuje film dokumentalny o sosnowieckiej „Nekropoli Czterech Wyznań”.

22. W 2017 roku, dzięki ogromnemu poparciu mieszkańców Sosnowca wyrażonemu w głosowaniu na Budżet Obywatelski miasto Sosnowiec rozpoczęło realizację zgłoszonego przez nas projektu „Bulwar Czarnej Przemszy”, projektu promowanego przez FdZD już od 2008 roku! Tegoroczne, także zwycięskie dla nas głosowanie pozwoli na kontynuację realizacji tego projektu w 2018 roku! Projekt zakłada wybudowanie drogi rowerowo-pieszej wzdłuż brzegu Czarnej Przemszy od Trójkąta Trzech Cesarzy do granicy z Będzinem.

Powyższy wykaz nie wyczerpuje listy działań FdZD, a ma na celu jedynie w pigułce pokazać zaangażowanie stowarzyszenia i jego różnorodne działania na rzecz Zagłębia Dąbrowskiego i jego mieszkańców, działania w zdecydowanej części osób młodych i wykonywane całkowicie społecznie, z poświęceniem własnego wolnego czasu.

Działania stowarzyszenia FdZD zostały dostrzeżone w lokalnej społeczności Stowarzyszenie otrzymało kilka nominacji do Zagłębiowskiej Nagrody Humanitas, otrzymało Nagrodę Prezydenta Będzina za aktywną działalność na rzecz mieszkańców Będzina w 2013 r., liczne dyplomy i adresy z podziękowaniami za pomoc i współpracę.

W 2011 roku portal „Nasze Miasto” i gazeta „Dziennik Zachodni” przeprowadziły plebiscyt „Patriotycznie zakręceni”, któremu patronował Prezydent RP. Stowarzyszenie FdZD wygrało zagłębiowską edycję tego plebiscytu uzyskując 5 399 głosów internatów, a w skali całego województwa śląskiego zajęło trzecie miejsce z 17 825 głosami. Łącznie więc na FdZD oddano grubo ponad 20 000 głosów!

Kończąc to długie ale z całą pewnością niepełne sprawozdanie z naszej 10-cio letniej działalności dziękujemy wszystkim zaprzyjaźnionym stowarzyszeniom, instytucjom, urzędom i naszym sympatykom za współpracę i wszelką pomoc z Waszej strony. Wielokrotnie przez te lata z tej pomocy korzystaliśmy i wielokrotnie tej sympatycznej współpracy doświadczaliśmy! Liczymy na ich kontynuację także w kolejnych latach!

Pozdrawiamy wszystkich Zagłębiaków, bez względu na wiek, płeć, zapatrywania polityczne itp., a tych którzy mieliby ochotę zaangażować się w działania, w różnych obszarach na rzecz naszej Małej Ojczyzny, Zagłębia Dąbrowskiego zapraszamy także w nasze szeregi!

Zarząd FdZD