Jeszcze niedawno prof. Marcin Matczak był ulubieńcem całej opozycji. Jego merytoryczna, ale też sprawna retorycznie, krytyka zmian dokonywanych w polskim sądownictwie przez obóz „dobrej zmiany” zyskiwała mu poklask wszystkich ugrupowań politycznych protestujących przeciw próbom podporządkowania wymiaru sprawiedliwości przez rządzących. To już jednak przeszłość. Liberalne poglądy profesora spotkały się z totalną krytyką ze strony lewicowych polityków i publicystów, nie stroniących od złośliwości, a nawet inwektyw. A ponieważ atakowany do miękiszonów nie należy, to i adwersarze Matczaka nie uniknęli ostrej krytyki. Można by to potraktować jako kolejny spór „libków” z „lewakami”, ale argumenty, które padają w jego trakcie, a przede wszystkim medialne zainteresowanie toczącą się polemiką, wykraczają daleko poza personalne animozje.

Prof. Marcin Matczak jest klasycznym przykładem self-made mana, który własną ciężką pracą osiągnął sukces zawodowy i finansowy. Pochodzący z robotniczej rodziny z małej miejscowości w lubuskiem, potrafił wspiąć się na szczyt kariery naukowej (prof. UW) i zawodowej (partner w jednej z najlepszych kancelarii adwokackich). Nic więc dziwnego, że opierając się na własnych doświadczeniach, jest gorącym zwolennikiem merytokracji i selekcji promującej osoby najzdolniejsze i najbardziej pracowite.

Przeciwnego zdania są jego lewicowi krytycy, którzy podejrzliwie patrzą na ludzi sukcesu, a wszelkie indywidualne niepowodzenia kładą na karb niesprawiedliwego, neoliberalnego systemu i chciwości międzynarodowych korporacji. W ich mniemaniu bogactwo i społeczna pozycja jest dziedziczona, a ludzie urodzeni w biedniejszych rodzinach nie mają najmniejszych szans na zrobienie jakiejkolwiek kariery. To oczywiście oznacza, że biedni nie mają się czego wstydzić, ponieważ ich sytuacja nie wynika z lenistwa, braku zdolności, a nawet niedostatku szczęścia. Zły jest po prostu świat, który nie daje im żadnych szans na sukces.

Pogląd prof. Matczaka można uznać za mocno idealistyczny. Ciężka praca i kompetencje znacznie rzadziej niż kiedyś decydują o życiowym sukcesie. Bogactwo i bieda coraz częściej rzeczywiście są dziedziczone, a ewentualny awans to niejednokrotnie kwestia odpowiednich znajomości i rodzinnych lub partyjnych powiązań. Jak pokazały tzw. „maile Dworczyka” wystarczy wysoko postawiony wujek w partii rządzącej (w tym przypadku Joachim Brudziński), a drzwi zawodowej kariery stają otworem. To jednak nie znaczy, że patologiczne układy zdominowały całe nasze życie. III RP to wciąż nie jest PRL, gdzie prawie wszystko było państwowe. Sektor prywatny w dalszym ciągu dominuje w naszym życiu gospodarczym i chociaż stosunki w nim panujące dalekie są od ideału, to jednak w znacznie większym stopniu niż w sektorze publicznym, mile widziane są tam osoby posiadające wiedzę i kompetencje. Dzięki temu są jeszcze w naszym kraju tacy, którzy swój życiowy sukces osiągają w tradycyjny sposób. I to oni zmieniają nasz świat, a nie niedouczeni karierowicze pasożytujący na publicznym majątku.

Szczególne oburzenie wzbudziło twierdzenie prof. Matczaka, że osiągnięcie życiowego sukcesu (zawodowego i finansowego) wymaga niekiedy pracy znacznie przekraczającej normę kodeksową. Zarzucono mu nawet, że nie zna obowiązującego w Polsce prawa, czym krytycy profesora wystawili sobie świadectwo totalnej ignorancji. Nie wszyscy w Polsce zatrudnieni są na umowy o pracę (i nie zawsze jest to wynik presji pracodawcy), a prowadzący działalność gospodarczą w ogóle nie są związani żadnymi przepisami określającymi ilość godzin, które muszą lub mogą codziennie poświęcić na prowadzenie biznesu. Wszyscy zaś wolny czas mogą przeznaczyć nie na imprezowanie, a na samokształcenie, które w przyszłości może ułatwić awans zawodowy czy też zwiększenie uzyskiwanych dochodów.

Nie ma oczywiście przymusu dążenia do osiągania tytułów profesorskich czy zarabiania niebotycznych pieniędzy. Nie każdy się zresztą do tego nadaje, ale i też nie każdy tego chce. Ludzie są różni. Mają różne zdolności i różne życiowe aspiracje. Szczęście jest sprawą indywidualną i nie ma jednej drogi do jego osiągnięcia. Dlatego nazywanie przez prof. Matczaka tych, którzy nie są skłonni poświęcać całego swojego życia na pracę, przeciętniakami budzi sprzeciw, ponieważ zawiera negatywną ocenę takiej postawy i przy okazji promującej jej lewicy. Każdy ma prawo do takiego wyboru takiego stylu życia, jaki uzna za najbardziej dla siebie odpowiedni. Ale nie ma prawa domagania się od innych jego finansowania. Coś za coś.

Podstawowym zadaniem systemu edukacyjnego powinno być nie tyle wtłaczanie wiedzy (w większości zupełnie nieprzydatnej w życiu), co przedstawianie różnych możliwych dróg życiowego rozwoju ze wszelkimi tego konsekwencjami oraz nauczenie umiejętności poznania samego siebie. Wybór sposobu osiągania indywidualnego szczęścia powinien być indywidualną, ale też w pełni przemyślaną decyzją każdego z młodych ludzi wkraczających w dorosłe życie. Za ewentualne błędy pretensje powinni mieć pretensje wyłącznie do siebie. Nie ma wolności bez odpowiedzialności. I właśnie tej odpowiedzialności nam coraz bardziej brakuje.

Karol Winiarski

W Sosnowcu na osiedlu Porąbka/Nowe Zawodzie (niedaleko zbiornika Balaton) znajduje się ulica Kosmonautów. Nazwa dość ogólna, ale myślę nadana na cześć tych odważnych ludzi z wielu krajów (przypomnę tutaj polskiego kosmonautę generała pilota Mirosława Hermaszewskiego, ale także amerykańskich kosmonautów polskiego pochodzenia: James Anthony Pawelczyk, Scott Edward Parazynski, George Zamka), którzy badali przestrzeń kosmiczną i przeżyli lot, ale także tych którzy zginęli. Jednym z tragicznie poległych był radziecki kosmonauta Władimir Komarow (wiele ulic w polskich miastach nosiło jego imię, lecz zupełnie niesłusznie te ulice w latach 90-tych zdekomunizowano – kolejna irracjonalna wendetta – cieszmy się z tego, że w tym bezsensownym szale dekomunizacji nie zlikwidowano ulic słynnego radzieckiego uczonego Dworcowa).

Na zdjęciu widzimy spalone resztki ciała tegoż właśnie radzieckiego kosmonauty Władimira Komarowa – kolejnego (po Gagarinie) kosmonauty, który wykonał lot wokół Ziemi. Kosmonauta zginął jesienią 1967 roku, po ponad 24 godzinnym locie wokół Ziemi, podczas zbliżania się do Ziemi i po przebiciu się przez atmosferę, w kapsule jego statku Sojuz-1 nie otworzył się spadochron hamujący i kapsuła uderzyła z impetem w ziemię. Komarow spalił się podczas zbliżania się do ziemi lub spalił się tuż po lądowaniu, zginął ponieważ jego statek zawierał mnóstwo usterek technicznych o których informowano dowództwo i partię, lecz Komitet Centralny KPZR naciskał na start i lot orbitalny w celu uświetnienia 50 rocznicy wybuchu Rewolucji Październikowej (znamy tą rocznicę z okresu PRL, było z tej okazji wiele imprez „ku czci”). Kosmonautę pochowano uroczyście pod murami Kremla. Jedna z załóg amerykańskich statków kosmicznych Apollo umieściła na Księżycu plakietkę z imionami poległych pionierów lotów kosmicznych, wśród nich jest także Władimir Komarow. Przypomnę także inne ofiary radzieckiego podboju Kosmosu (informacje te zostały ujawnione dopiero w latach 90-tych) – wśród nich jest: kilkaset osób z naziemnej obsługi kosmodromu (zginęli podczas wybuchu paliwa w rakiecie) oraz kosmonauci którzy zginęli podczas startu rakiety lub zmarli na orbicie (z powodu braku tlenu, dehermetyzacji kabiny, etc). Po tych wypadkach w ZSRR dla celów propagandowych fałszowano przyczyny ich śmierci – dla szacunku dla ich śmierci przypomnę kilka nazwisk tragicznie zmarłych kosmonautów: Nieliubow, Kartaszow, Warłamowa, Biełokoniew, Bondarenko.

Te wszystkie tragiczne historie nie ujrzałyby światła dziennego gdyby wiele osób nie zdało relacji z tego co zobaczyli lub usłyszeli. I tak np. w latach 1960-1961 włoscy radioamatorzy odbierając fale radiowe nadawane z radzieckiego statku kosmicznego, usłyszeli i nagrali meldunki oraz relacje z orbity okołoziemskiej (w języku rosyjskim), a także nagrano jęki i rzężenia kosmonautów podczas ich śmierci podczas lotu. Należy zaznaczyć że wielu z nich odbyło swój lot w przestrzeń okołoziemską jeszcze przed startem Jurija Gagarina (1961 rok), lecz ze względu na ich tragiczną śmierć, propagandowo nie było się czym chwalić.

Zatem proszę was, drodzy czytelnicy, gdy będziecie przejeżdża rowerem lub autem w tamtych rejonach wspomnijcie moją opowieść.

Robert Wagner

Żródła:

https://www.tvn24.pl/magazyn-tvn24/przed-startem-spodziewal-sie-najgorszego-chcial-otwartej-trumny-zeby-widzieli-co-zrobili,94,1837

Na początku 1966 roku ogłoszono konkurs na pomnik na cześć Powstańców Śląskich. Gdy po kilku miesiącach komisja zamierzała ogłosić publicznie swój wybór wedle którego: I-sze miejsce zajął projekt „rur z bryłą piaskowca” (wg. projektu Heleny i Romana Husarskich oraz Witolda Cęckiewicza), a II-gie miejsce zajął projekt „Skrzydła” (autorstwa prof. Kazimierza Gustawa Zemły i Wojciecha Zabłockiego). W wyniki konkursu wtrącił się jednak były powstaniec gen. Jerzy Ziętek (wtedy Wojewoda Śląski) oraz Edward Gierek (wtedy Sekretarz wojewódzki PZPR w Katowicach) i odwrócili wyniki konkursu (tuż przed ich publicznym lecz już po po kontaktach telefonicznych z twórcami obu projektów). Ostatecznie w centrum Katowic we wrześniu 1967 roku odsłonięto pomnik imienia Powstańców Śląskich zwany potocznie „Skrzydłami” a na osłodę (po zamianie miejsc) twórcom II-go miejsca w konkursie (przypomnę że w tamtych czasach wypłacano twórcom dodatkowe premie za realizację budowy ich dzieła) zlecono budowę pomnika „rur z bryłą piaskowca” w Sosnowca. I tak w październiku 1967 roku (z okazji 50 rocznicy Rewolucji Październikowej) odsłonięto w Parku Sieleckim w Sosnowcu pomnik na cześć Czynu Rewolucyjnego.

W czasach PRL pomnik był miejscem wielu początkowo dobrowolnych a z upływem czasu „przymuszonych” wieców i pochodów na chwałę socjalizmu, z tego powodu pomnik został znienawidzony przez wielu mieszkańców. W październiku 1990 roku na fali rozliczeń z socjalizmem władze Sosnowca zdecydowały o rozebraniu pomnika – wieloletniego symbolu miasta (filmy dokumentalne i pocztówki). Rozbiórka odbyła się w atmosferze wyzwisk skierowanych w kierunku broniących pomnika.

Osobiście jestem daleki od obrony socjalizmu, ale moim zdaniem (jak i wielu znanych mi mieszkańców miasta) wystarczyło „poprawić” pomnik, zmieniając treść intencji wykutą na tablicach, na nową – na cześć zamordowanych robotników tłumienia demonstracji przez carską policję i wojsko pod Hutą Katarzyna w Sosnowcu w Lutym 1905 roku (zginęło 38 osób, głównie robotników lecz były także kobiety z dziećmi, rannych było 150 osób).

W ten sposób ocalono by pomnik i uhonorowano by bohaterów protestów z 1905 roku. Jako ciekawostkę przypomnę, że inspiratorem protestów był Józef Piłsudski, który przebywał w Dąbrowie Górniczej pod koniec 1904 roku (jest o tym mowa w jego biografii), podczas pobytu miał kilka spotkań konspiracyjnych z robotnikami zagłębiowskich zakładów. Skutkiem tych rozmów (jak i wielu inny agitacji w na terenie zaboru carskiego) były tłumne protesty w lutym 1905 roku w wielu polskich miastach zwane Rewolucją 1905 roku. Należy jednak zwrócić uwagę, iż ta rewolucja miała dwa oblicza: komunistyczno-socjalistyczne (np. w Warszawie) – gdzie inspiratorami było SDKPiL (po przewodnictwem Juliana Marchlewskiego) oraz socjalistyczne (socjalne) np. w Zagłębiu Dąbrowskim gdzie inspiratorem była rosnąca w siłę PPS (pod przewodnictwem Józefa Piłsudskiego).

Przygotowując ten artykułu z relacji kilku osób dowiedziałem się o dalszych losach pomnika. Bryła piaskowca została wywieziona na poligon wojskowy i tam wysadzona w powietrze (szkoda, że nie wywieziono jej do Muzeum Socjalizmu w Kozłówce, wtedy można by było odzyskać to dzieło rzeźbiarskie lecz niestety pomnik zniszczono bezpowrotnie ), natomiast zdemontowane rury z pomnika przez jakiś czas były składowane na tyłach Egzotarium (widziałem je tam osobiście), aż zostały oddane na złom.

Powyższa historia obu pomników została opisana około około 2007 roku w Dzienniku Zachodnim – utkwiła mi w pamięci jako przykład ludzkiej głupoty nowej władzy (w latach 90-tych XX wieku) „zachłyśniętej” irracjonalną chęcią zemsty na wszystkich atrybutach władzy socjalistycznej.

Robert Wagner

Polski Ład zbliża się wielkimi krokami, chociaż wciąż jeszcze ostatecznie nie wiemy jakie podatki będziemy płacili, ponieważ proces legislacyjny zakończy się najwcześniej w połowie listopada. Wiadomo jednak jedno. Dochody samorządu terytorialnego z podatku dochodowego od osób fizycznych (w przypadku większych miast dochody z PIT-u to zwykle 25-30% wszystkich wpływów do budżetu) zostaną drastycznie ograniczone. Spadek może wynieść nawet ponad 25% (z około 58 mld zł w 2021 do około 43 mld zł w 2022). Tak przynajmniej twierdzą samorządowcy, którzy w środę protestowali w Warszawie. Rząd twierdzi, że dochody samorządu nawet wzrosną, a uwzględniając dodatkową subwencję inwestycyjną, wzrosną jeszcze bardziej. Jak będzie, okaże się ostatecznie w przyszłym roku, ponieważ nawet eksperci finansowi nie są w stanie do końca zorientować się w zawiłościach nowego systemu podatkowego, który na dodatek był na bieżąco poprawiany już w trakcie prac legislacyjnych.

Prawdą jest natomiast twierdzenie rządzących, że ostatnie lata to prawdziwa hossa dla samorządów. Zaczęło się zresztą już w końcówce rządów koalicji PO-PSL, gdy spadek bezrobocia i wzrost płacy realnej przełożył się na zwiększenie przychodów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych stanowiących znaczący udział w ogólnych dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Następne lata przyniosły jeszcze większy przyrost dochodów, a na dodatek napłynęły środki z nowej perspektywy unijnej. W konsekwencji ostatnie siedem lat to prawdziwe tłuste lata, chyba najlepsze w ponad 30-letniej historii odrodzonego samorządu terytorialnego w Polsce. Obniżone w pływy z PIT-u i tak będę większe niż te, które samorządy uzyskały w 2015 roku. Skąd w takim razie protesty samorządowców?

Narastająca polaryzacja polskiej sceny politycznej nie ominęła naszych małych ojczyzn. Samorządy, zwłaszcza dużych miast, są w rękach opozycji. Dlatego też nie po raz pierwszy Prawo i Sprawiedliwość kupuje głosy wyborców kosztem samorządowych budżetów. Oczywiście pośrednio, chociażby poprzez zmniejszone inwestycje, przekłada się to na sytuację mieszkańców gmin czy powiatów, z których wielu przecież głosuje na PiS. Ale to dla większości z nich całkowita abstrakcja. Realnie odczuwają tylko przypływ środków na ich osobistych kontach. A to ma właśnie zapewnić Polski Ład – inna sprawa, że wielkość tego przyrostu będzie dla większości z nich sporym rozczarowaniem.

Szeroki strumień napływających pieniędzy w ostatnich latach przełożył się na wzrost wydatków – zarówno bieżących, jak i inwestycyjnych. Co prawda takiego rozdawnictwa jak w przypadku szczebla centralnego nie było, ale i tak planując przyszłe dochody można było sobie poszaleć, czego przykładem jest chociażby budowa Zagłębiowskiego Parku Sportowego w Sosnowcu. Teraz przyjdzie spłacać zaciągnięte kredyty przy znacząco mniejszych dochodach i rosnących stopach procentowych. Na dodatek, o ile zwiększanie bieżących wydatków jest miłe i przyjemne, to ich ograniczanie boli. I to bardzo boli. Widać to chociażby w naszym mieście na przykładzie budżetu obywatelskiego. Jeszcze kilka lat temu do podziału było 8 mln zł. W tym roku kwota ta jest o 1,8 mln zł mniejsza (trudno bowiem uznać milion złotych na walkę z niską emisją za element budżetu obywatelskiego). A przecież zbliżają się powoli nie tylko wybory parlamentarne, ale i samorządowe. Wyborcy mogą nie zrozumieć, że nagłe cięcia w wydatkach samorządów to wynik polityki władz centralnych. Wyborcy zresztą w ogóle zwykle niewiele rozumieją i trzeba im to łopatologicznie uświadamiać.

Zmniejszenie dochodów pokrywa się z ogromnymi podwyżkami energii elektrycznej i cieplnej, wzrostem kosztów materiałów budowlanych i robocizny oraz narastającymi żądaniami płacowymi różnych grup zawodowych – także pracowników samorządowych. Te ostatnie trudno zresztą będzie zlekceważyć w sytuacji znaczących podwyżek pensji i diet dla samorządowców. Pracownicy zawsze mogą też zagłosować nogami zmieniając miejsce pracy, co przy obecnym deficycie siły roboczej jest coraz łatwiejsze. Już teraz w dużych miastach pozyskanie wykwalifikowanego urzędnika przy tym poziomie wynagrodzeń jest coraz trudniejsze. Praca w urzędzie już dawno przestała być marzeniem młodych ludzi.

Od dłuższego czasu postępuje uzależnienie budżetów samorządowych od środków zewnętrznych. Oczywiście większość z nich stanowią pieniądze unijne. To dzięki nim udało się zrealizować znaczną część inwestycji, które w ostatnich latach zmieniły oblicza gmin i powiatów. Ale to tylko jedna strona medalu. Unijne dofinansowanie zabiło długofalowe planowanie rozwoju polskich miast i gmin – nigdy nie wiadomo na co będzie można pozyskać środki, kiedy będzie można je dostać, w jakiej wysokości wpłyną do budżetu i czy w ogóle uda się je otrzymać. Dlatego często realizuje się nie to co najważniejsze, ale to na co można dostać unijną kasę. Nikt przy tym nie myśli o późniejszych kosztach utrzymania wybudowanych obiektów, na co oczywiście żadnego dofinansowania nie ma. Nie ma też mowy o poszukiwaniu oszczędności przy realizacji inwestycji – mniejszy koszt oznaczałby przecież niepełne wykorzystanie pozyskanych środków. I w końcu najważniejsze. Jeżeli ktoś myśli, że cały proces rozstrzygania konkursów i rozdziału tych pieniędzy jest obiektywny, transparentny, oparty wyłącznie na merytorycznych kryteriach i wolny od wszelkich powiązań politycznych i personalnych, to jest bardzo, bardzo naiwny.

Jeszcze gorzej jest z funduszami przyznawanymi przez państwo w ostatnich latach. Jak wynika z analizy profesorów Pawła Swianiewicza i Jarosława Flisa, w przypadku drugiego naboru Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w gminach zarządzanych przez opozycję średnia dotacja na głowę mieszkańca wyniosła 25,4 zł. Tam, gdzie rządzą włodarze bezpartyjni na mieszkańca przypadło ok. 134,5 zł. Gdy jednak władzę sprawowali przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwość kwota dofinansowania z RFIL rosła do 253 zł na głowę. Trudno więc mieć nadzieję, że sytuacja ta nie powtórzy się przy rozdziale kolejnych środków z budżetu centralnego. Gdyby jednak nawet zastosowano bardziej obiektywne kryteria, to i tak proces uzależniania finansów samorządowych od dobrej woli władz centralnych oznacza ograniczenie niezależności jednostek samorządu terytorialnego. I nie jest to przypadek. Taka przecież jest filozofia rządzenia państwem obecnej ekipy przypominająca czasy, wydawało się dawno minione. A to może oznaczać, że po siedmiu tłustych latach samorządy czeka siedem lat chudych.

Karol Winiarski

Ubiegłotygodniowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego był zaskoczeniem. Nie chodzi oczywiście o sentencję wyroku, ale o sam fakt jego wydania. Wielokrotnie odraczana rozprawa wydawała się grą toczoną z Komisją Europejską, a stawką miało być zatwierdzenie Krajowego Planu Odbudowy. Skoro Jarosław Kaczyński dał Julii Przyłębskiej zielone światło, widocznie sytuacja się wyjaśniła. Najprawdopodobniej w poufnych negocjacjach uzgodniono, że w zamian za likwidację Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego KPO zostanie zatwierdzone i pierwsza transza dotacji popłynie do Polski. Oczywiście nie stanie się to od razu, ale po pewnym czasie, gdy emocje związane w wydaniem wyroku opadną.

Zaskoczeniem natomiast nie była reakcja opozycji. W chórze oburzenia, który wybrzmiał po ogłoszeniu wyroku TK, oczywiście pierwsze skrzypce grał Donald Tusk. Kalkulacja szefa PO jest prosta jak konstrukcja cepa. Przygniatająca większość Polaków jest zdecydowanie przeciwna polexitowi, co potwierdzają wszystkie badania opinii publicznej. Wystarczy więc przedstawić działania lidera obozu rządzącego jako przygotowanie do opuszczenia UE, a przynajmniej część elektoratu Prawa i Sprawiedliwości nie zagłosuje więcej na to ugrupowanie. Dlaczego jednak przy tak przytłaczającym sprzeciwie wobec opuszczeniu UE, samobójczą grę prowadzi Jarosław Kaczyński?

Działania podejmowane przez Jarosława Kaczyńskiego są ryzykowne, ale nie są samobójcze. To prawda, że mało kto chce polexitu. Ale mniej więcej połowa Polaków traktuje UE jak bankomat i nie chce, aby mieszała się ona do naszych spraw. Nawet część z tych, którzy krytykują działalność PiS-u w sprawach sądownictwa, nie życzy sobie ingerencji UE uważając, że powinniśmy sami rozwiązać ten problem. Na dodatek zdecydowana większość wyborców Prawa i Sprawiedliwości (około 90%) wierzy, że nasze członkostwo w tej organizacji nie jest zagrożone. Tym samym niebezpieczeństwo utraty elektoratu nie jest zbyt duże, a w zamian Jarosław Kaczyński neutralizuje zagrożenie ze strony Konfederacji i Solidarnej Polski. Dlatego takie działania umacniają, a nie osłabiają, pozycję prezesa i jego partii.

Czy Donald Tusk nie widzi tego niebezpieczeństwa? Prawdopodobnie zdaje sobie sprawę z taktyki Kaczyńskiego, ale ponieważ o przyszłym zwycięstwie w wyborach może zadecydować niewielka część głosujących (a może nawet w większym stopniu niegłosujących – zdemobilizowanych wyborców Prawa i Sprawiedliwości), uważa, że gra jest warta świeczki. Zresztą, nawet gdyby te założenia okazały się błędne, to przynajmniej Platforma umocniłaby się na pozycji lidera opozycji. A na tym przecież Tuskowi i innym liderom tej partii, zależy najbardziej. Jest to więc gra na zasadzie win-win (zwycięstwo niezależnie od rozwoju sytuacji). Dlatego też Tusk zapowiedział zorganizowanie protestów, po czym zaprosił na nie liderów pozostałych partii. Gdyby naprawdę zależało mu na stworzeniu wspólnego bloku opozycyjnego w celu zatrzymania antyunijnych działań obozu rządowego, uzgodniłby formę, miejsce i czas protestu przed jego ogłoszeniem z pozostałymi przywódcami opozycji. Ale jego celem jest aby realizowali oni jego polityczne pomysły, a nie współuczestniczyli w ich określaniu. Wasal ma znać swoje miejsce.

Problem relacji między prawem krajowym a prawem europejskim nie został wymyślony przez obecne władze naszego kraju. To problem systemowy, który od lat zamiatany pod dywan musiał kiedyś wybuchnąć. Nie da się bowiem bezproblemowo pogodzić sytuacji, w której z jednej strony obowiązuje prawo europejskie, ale z drugiej najważniejszym aktem prawnym jest krajowa konstytucja. A tak jest w przypadku wielu państw członkowskich.

Rozwiązanie tego dylematu pozornie jest proste. Zgodnie z art. 91, ust. 2 naszej ustawy zasadniczej „Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.”. Zgodnie zaś z art. 188, ust. 2 Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach „zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie.” Czyli w sytuacji konfliktu między przepisami prawa unijnego a Konstytucją, ważniejsze są przepisy tego drugiego aktu prawnego, a te pierwsze nie obowiązują. Tyle, że taki stan jest niemożliwy do utrzymania i w konsekwencji może, choć nie zawsze się to dzieje w przypadku innych państw, spowodować nałożenie kar na państwo polskie przez TSUE. Żeby ich uniknąć, trzeba zmienić Konstytucję. Jak mawiał klasyk: „Wolność to uświadomiona konieczność”.

Sprawa jest jednak jeszcze bardziej skomplikowana. W praktyce bowiem nie ma czegoś takiego jak obiektywna niezgodność przepisu ustawy czy umowy międzynarodowej z Konstytucją. Wszystko zależy od interpretacji konkretnych przepisów, a ta zawsze jest subiektywna i zależy od członków organu, który jej dokonuje. Nawet jeżeli są oni niezawiśli od nacisków zewnętrznych, to przecież każdy z nich ma jakieś poglądy i doświadczenia życiowe. A to wpływa na dokonywaną wykładnię przepisów i przekłada się na zapadające wyroki co do zgodności badanego prawa z Konstytucją.

Ale i to nie kończy jeszcze problemów związanych z zależnościami miedzy prawem krajowym a unijnym. Tu bowiem pojawia się Trybunał Sprawiedliwości UE, który może badać zgodność przepisów tych dwóch porządków prawnych czyli nie tylko zgodności ustaw krajowych z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, ale także z prawem wtórnym, czyli głównie rozporządzeniami UE. To zaś w sposób oczywisty musi generować konflikty, jeżeli krajowy sąd konstytucyjny i TSUE w odmienny sposób zinterpretują zapisy traktatowe i wydadzą całkowicie sprzeczne ze sobą wyroki. Przykładem jest kwestia organizacji wymiaru sprawiedliwości. Jeżeli będziemy stosowali interpretację czysto literalną, to UE nic do struktury organów wymiaru sprawiedliwości, powoływania sędziów czy też organizacji zasad ich odpowiedzialności dyscyplinarnej i karnej. Ale jeżeli zastosujemy interpretację rozszerzającą, to sytuacja ulega radykalnej zmianie i organy wspólnoty europejskiej mogą kontrolować czy państwa nie łamią praworządności, trójpodziału władzy i zasady niezawisłości sędziowskiej. O ile dawniej, TSUE trzymał się ściśle zapisów traktatowych, to od pewnego czasu stara się dokonywać ich rozszerzającej wykładni. Tyle, że nigdzie te zasady nie są precyzyjnie zdefiniowane, co daje sędziom szerokie pole do popisu.

Prounijna ofensywa Donalda Tuska i Platformy Obywatelskiej byłaby zrozumiała, gdyby nie stanowisko Sejmu RP z lipca 2010 roku (a więc w okresie rządów koalicji PO-PSL) skierowane do Trybunału Konstytucyjnego i podpisane przez ówczesnego marszałka Grzegorza Schetynę. Jej kluczowy fragment brzmiał:

„Nie istnieje inny sposób pogodzenia tezy o najwyższej mocy konstytucji w systemie obowiązującego prawa unijnego niż przyjęcie, że zasada ta uwzględnia istniejące granice kompetencji Unii Europejskiej, a ostateczną decyzję o tym, czy te granice zostały przekroczone pozostawia Trybunałowi Konstytucyjnemu”.

Dokładnie takie samo stanowisko zajął teraz Trybunał Konstytucyjny. Dlaczego więc PO zmieniła zdanie? W 2010 roku zbliżały się wybory samorządowe, a za rok miały się odbyć wybory parlamentarne. Większość wyborców nie była wtedy skłonna zgodzić się na tak daleko idące ograniczenie naszej suwerenności. Wówczas Platforma walczyła o większość sejmową. Dzisiaj walczy tylko o większość wśród opozycji, a prounijne zastawienie Polaków jest większe niż było jedenaście lat temu.

Instrumentalne traktowanie relacji między prawem polskim a unijnym przez Donalda Tuska nie zmienia oczywiście oceny autorytarnych dążeń Jarosława Kaczyńskiego zmierzających do całkowitego podporządkowania wymiaru sprawiedliwości. Interwencja organów unijnych byłaby jak najbardziej zasadna, gdyby spełnione były trzy warunki. Po pierwsze, zasady na jakich powinna się opierać organizacja wymiaru sprawiedliwości zostałyby precyzyjnie zapisane w prawie unijnym. Po drugie, wszystkie kraje traktowane byłyby w ten sam sposób, niezależnie od kiedy istnieje funkcjonujący u nich system wymiaru sprawiedliwości i jak wygląda praktyka jego stosowania. Po trzecie, sędziowie TSUE byliby wybierani w sposób całkowicie wykluczający udział zarówno organów władzy wykonawczej jak i ustawodawczej (podobnie zresztą należałoby zmienić w Polsce sposób wybory Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ wybór jego członków przez Sejm oznacza, że jest to organ całkowicie upolityczniony – i to nie od 2015 roku, ale od samego momentu jego powstania).

Czy jest jakakolwiek szansa na zrealizowanie tych założeń. Oczywiście, że nie. Mało komu zależy na stworzeniu jasnego i transparentnego systemu, który ograniczałby władzę polityków. Ale istniejący stan rzeczy będzie generował kolejne konflikty i to niekoniecznie dotyczące Polski. W naszym zaś przypadku UE wyrazi oczywiście święte oburzenie wyrokiem TK i najprawdopodobniej na tym się skończy. Komisji Europejskiej nie zależy na eskalowaniu konfliktu z Polską, a likwidacja Izby dyscyplinarnej zostanie w Brukseli ogłoszona jako wielki sukces w przywracaniu praworządności. Oczywiście to samo ogłoszą również Jarosław Kaczyński i Mateusz Morawiecki, gdy w zamian zostanie zaakceptowany nasz Krajowy Plan Odbudowy i pierwsze pieniądze popłyną do Warszawy. Takiż sam sukces ogłosi oczywiście również Donald Tusk, który jakiś czas temu obiecał, że załatwi Polsce wypłatę należnych jej środków. Oczywiście większość elektoratu dwóch głównych partii politycznych będzie zachwycona skutecznością swoich liderów, bo przecież jak słusznie w 2005 roku zauważył Jacek Kurski „ciemny lud to kupi”. A ciemny lud, choć w różnych proporcjach, jest wśród zwolenników wszystkich polskich ugrupowań. W końcu demokracja to obecnie umiejętność manipulowania elektoratem za pomocą środków masowego przekazu i najnowszych technologii informatycznych. Wygrywa ten, kto okaże się skuteczniejszym manipulatorem. Kaczyński i Tusk dobrze o tym wiedzą.

Karol Winiarski

Manewry Zapad`21 zakończyły się dwa tygodnie temu. Sytuacja na granicy polsko-białoruskiej nie zmienia się od wielu tygodni. Informacje o uchodźcach, którzy dotarli ostatnio do Niemiec przez Polskę pokazują, że system kontroli jest w dalszym ciągu nieszczelny. Jak widać wprowadzenie stanu wyjątkowego na początku września nie przyniosło żadnych z zapowiadanych efektów. A mimo to został on przedłużony na kolejne 60 dni.

Podczas swojej ostatniej wizyty w Polsce ustępująca kanclerz Angela Merkel serdecznie dziękowała Mateuszowi Morawieckiemu za działania podejmowane na granicy polsko-białoruskiej. Nie była to zwykła kurtuazja, ale szczera wdzięczność za ograniczenie napływu migrantów do jej kraju. Wbrew bowiem temu, co twierdzą politycy rządzącego ugrupowania i Konfederacji, próbujący się przedostać z Białorusi do Polski uchodźcy nie zagrażają naszemu krajowi. Polska jest dla nich krajem wyłącznie tranzytowym, a docelowym celem ich podróży są Niemcy. Dlaczego więc wykonujemy za nich czarną robotę? Nawet za rządów PO nie było tak poniżającego podporządkowania działań państwa polskiego realizacji niemieckich interesów.

Jednym z częściej powtarzanych przez rządzących argumentów jest solidarność europejska i wynikająca z niej konieczność skutecznego zabezpieczenia granic UE . W miłość partii rządzącej do europejskiej wspólnoty nikt rozsądny nie uwierzy. Narastający spór o organizację wymiaru sprawiedliwości, kopalnię w Turowie czy uchwały samorządów skierowane przeciw ideologii LGBT pokazują, że z UE, przynajmniej w jej obecnym kształcie, partii Jarosława Kaczyńskiemu nie jest po drodze. Nigdy też pod rządami Prawa i Sprawiedliwości Polska nie wykazywała solidarności z innymi członkami Wspólnoty. Inna sprawa, że trudno tą solidarność dostrzec w działaniach wielu innych państw unijnych. Niemcy, budując Nord Stream II, nie przejmowały się interesami Polski, o nie należącej do UE Ukrainy, nie wspominając. Dlaczego więc mielibyśmy solidarni wobec tych, którzy do żadnej solidarności się nie poczuwają?

Coraz wyraźniej widać, że prezes Jarosław Kaczyński sam wpuścił się w pułapkę, z której nie za bardzo wie jak się wydostać. Wprowadzenie stanu wyjątkowego miało pokazać stanowczość i zdecydowanie władzy w obronie bezpieczeństwa Polaków, a tym samym zgromadzić naród „pod jednym sztandarem”. Cel został w pewnym zakresie osiągnięty – po raz pierwszy od roku sondaże wyraźnie poszły w górę, choć do najlepszych notowań z 2019 roku w dalszym ciągu było daleko. Ale efekt stanu wyjątkowego, podobnie jak zresztą efekt Tuska w przypadku PO, wyraźnie się kończy. Zakończenie stanu wyjątkowego w obecnej sytuacji, mógłby wyresetować wszelkie uzyskane korzyści – wszak migranci dalej napływają. Ale kontynuowanie tej polityki może okazać się jeszcze gorsze. Na granicy zaczęli umierać ludzie. I pojawiły się zdjęcia. Także dzieci.

Nasza cywilizacja zawsze bazowała na obrazkach. Nic tak nie działa na ludzi jak zdjęcie czy film. Dlatego nie wywołuje u nas większego wrażenia informacja statystyczna o 2,5 tys. ofiar wypadków drogowych, ale śmierć np. kilkunastu pasażerów katastrofy kolejowej pokazywanej przez media, długo żyje w społecznej świadomości. Podobnie jest z migrantami. Dlatego też wprowadzono stan wyjątkowy zakazując dostępu do granicy dziennikarzom i zabraniając robić zdjęcia mieszkańcom. Tyle, że nieudolność Straży Granicznej, wojska i policji spowodowała, że niektórym migrantom udaje się przedostać poza obszar stanu wyjątkowego. I dlatego w Michałowie grupa kilkunastu osób, wśród których były również kobiety i dzieci, została sfotografowana przez działaczy organizacji pozarządowych. Na dodatek jakiś „geniusz” nakazał ich odwieź do granicy i wypchnąć na Białoruś. W czasach PRL-u oficerowie milicji i wojska byli przedmiotem niezliczonej ilości żartów wykpiwających ich umysłowe ograniczenia. Jak widać, niewiele się od tego czasu zmieniło.

Zdjęcie małej syryjskiej dziewczynki z pluszową małpką – podarowaną jej zresztą przez policjanta lub pogranicznika – stało się symbolem bezduszności obecnej władzy, która przecież cały czas epatuje swoim przywiązaniem do chrześcijaństwa i walką o dobre imię narodu polskiego. Widok krzywdzonego dziecka ma ogromną siłę polityczną. Zdecydowanie większą niż fotografie prezentowane przez Mariusza Kamińskiego (klasyczny przykład konsekwencji długotrwałego, nadmiernego spożywania alkoholu), które przejdą do historii obciachu. Jeżeli perwersyjne zdjęcia w telefonie mają świadczyć o skłonnościach seksualnych jego posiadacza, to obawiam się, że znaczną część polskiej młodzieży należałoby uznać za zoofilii, gerontofilii i sadomasochistów. Trudno też uwierzyć, że terroryści planujący zamachy w naszym kraju, trzymają w swoich telefonach obciążające ich dowody. A jeśli nawet przyjąć, że wśród migrantów są takie osoby, to dlaczego większość z nich bez sprawdzenia wypychana jest poza granice Polski? Wiadomo przecież, że będą próbowali znowu przedostać się przez granicę i za którymś razem może im się to udać. A wtedy w naszym kraju zamiast terrorysty w więzieniu będziemy mieli terrorystę na wolności. Ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Widok zmarzniętych i przestraszonych dzieci oraz powtarzające się informacje o osobach zmarłych z wycieńczenia czy zimna, to także problem dla części opozycji i polityków Unii Europejskiej. Narracja Donalda Tuska niewiele do tej pory różniła się od tego, co mówili politycy PiS-u, podobnie jak cyniczne stanowisko eurokratów świadczące o ich niebywałej hipokryzji. Informacje przedostające się do opinii publicznej mogą jednak wywołać reakcje i zmusić ich w końcu do zmiany stanowiska. Szymon Hołownia już zapowiedział, że nie będzie się oglądał na sondaże, chociaż jego reakcja (w tym wspomnienie o konieczności zabezpieczenia granicy) wyraźnie pokazują, że bierze pod uwagę zmianę nastawienia przynajmniej części polskiego społeczeństwa. Coraz trudniej będzie też polskiego rządowi wyjaśniać dlaczego nie chce poprosić o pomoc FRONTEX-u (daleko szukać go nie musi – to jedyna instytucja unijna mająca siedzibę w Warszawie), skoro widać, że kompletnie sobie nie radzi z sytuacją.

Pozostaje jeszcze pytanie o sposób rozwiązania kryzysu. Gdyby od samego początku postępowano zgodnie z prawem międzynarodowym umieszczając migrantów w obozach dla uchodźców w celu zweryfikowania ich tożsamości oraz okoliczności opuszczenia rodzinnego kraju, a następnie odsyłano tych, którzy nie spełniają kryteriów uznania za uchodźcę, Łukaszenka prawdopodobnie odpuściłby. Jego celem jest przecież zdestabilizowanie sytuacji u swoich sąsiadów i zmuszenie UE do zniesienia sankcji nałożonych na Białoruś. Brak histerycznej reakcji oznaczałby fiasko tych planów. Stało się jednak inaczej i białoruski dyktator właśnie jest bliski osiągnięcia założonego celu. A wtedy kompromitacja UE w oczach walczących o wolność Białorusinów pogrzebałaby ostatecznie, i tak coraz mniejszy, autorytet tej organizacji. Czyż można sobie wyobrazić lepszą informację dla Władimira Putina?

Karol Winiarski

W dobiegającym końca miesiącu Pan Prezydent Chęciński przypomniał o sobie w sposób – jak zawsze – nieskromny i awanturniczy. Powodzenia logiki takiego postępowania należy doszukiwać się niechybnie w założeniu przez Pierwszego Piłkarza z alei Zwycięstwa (Pierwszego Urzędnika z ulicy Kresowej), że Mieszkańcy cierpią na zbiorową amnezję lub stronią od krytycznego postrzegania codzienności Sosnowca.

Pan Prezydent zastrzega się, że zawsze można na Jego Osobę liczyć. Cóż z tego, że w apelu ewidentnie skierowanym do politycznych Oponentów, okupujących wyższy niż miejski szczebel hierarchii partyjnej. Dla wielu ważne są deklaracje i tylko te satysfakcjonują.

Skoro dla wielu, to znaczy, że nie dla wszystkich. Na szczęście.

Sosnowcem po raz ósmy wstrząsnęła fala budżetowej farsy antyobywatelskiej. Na jej niespokojnym froncie jakby osłabł przekaz programowego optymizmu, przekonywującego na siłę o sukcesach. Najpewniej w odpowiednich kręgach zrozumiano, że już nikogo nie zdziwi (i zbulwersuje) przepychanie kolanem zadań własnych Gminy jako ukłonu w stronę Mieszkańców, to jest cynicznego przeistaczania pracy i obowiązków w okazję do nabijania sobie poparcia. Niezmienną perełką pośród form upokarzania Mieszkańców – Bibliotekarzy i Czytelników – jest uskutecznianie jałmużny o środki na nowości wydawnicze. Do tej pory niespecjalnie spotyka się taka polityka Urzędu Miejskiego z protestem…

Nie spotyka, gdyż tak właśnie objawia się zaufanie? Czy i z tego powodu w Sosnowcu Funkcjonariusze Straży Miejskiej w okresie jesienno-zimowym zwłaszcza tak niechętnie interweniują w sprawie jakości powietrza?

W Sosnowcu uprzywilejowane są inwestycje co najmniej kontrowersyjne, natomiast przekaz medialny karze myśleć inaczej. W trzeciej dekadzie XXI wieku Śródmieście Sosnowca straszy, natomiast miesiącami Państwo Radni – zaniepokojeni przez Pana Wędkarza z Niwki – dociekają, jakie jest faktyczne miejsce zamieszkania opozycyjnej Pani Radnej. Z niejasnych przyczyn w Mieście niczym grzyby po deszczu powstają nowe centra handlowe i hale magazynowe, a nasadzanie następcze już nie. O zażegnanie tej dysproporcji Samorządowcy nie zabiegają, by zainteresować się chociażby dokonaniami dwóch Panów Radnych z Zagórza, przekraczających wszelkie granice. Bez względu na porę roku mobilizują Elektorat wykonując w mediach społecznościowych ruchy pozorne. Jest to o tyle bardziej pożyteczne, iż mobilizowanie do walki o czystsze powietrze Straży Miejskiej jest z góry skazane na porażkę. Śmierdzieć w Sosnowcu może, gdyż blask fleszy kosztem tego na sile nie straci.

W kwestii obojętności Mieszkańców na postępowanie rządzącej Ekipy warto zastanowić się nad przymykaniem oczu przez Społeczników Sosnowca, w tym żywo zaangażowanych w życie polityczne. Chłodna obserwacja prowadzi do jasnych wniosków: aktywność oddolna Mieszkańców, na co dzień skoncentrowanych na celach prywatnych, a z letargu bierności wyrywanych na sygnał szkodliwej działalności Włodarzy, nie budzi zastrzeżeń, w przeciwieństwie do zawodowych Polityków, niekoniecznie czynnych. Czy obnaża to w jednakowym stopniu Ich motywy działania? Komu zatem można dzisiaj zaufać?

Jakub Tomasz Hołaj-Krzak
Warszawa, 24 IX 2021

W ubiegłym tygodniu zdarzyło się kilka ważnych dla Polski spraw. Trybunał Sprawiedliwości UE nałożył na Polskę drastyczne kary finansowe z powodu niewykonania postanowienia tymczasowego w sprawie kopalni węgla brunatnego w Turowie. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji po 20 miesiącach rozpatrywania wniosku zatwierdziła przedłużenie koncesji dla TVN24 starając się jednocześnie tylnymi drzwiami podważyć możliwość posiadania przez koncern Discovery większościowego udziału w grupie TVN. Trwał protest środowisk medycznych, a jednocześnie służby mundurowe wynegocjowały co najmniej 500-złotowe podwyżki. Rząd przedstawił projekt nowelizacji budżetu cudownie wyczarowując dodatkowe 80 mld zł., co zresztą zdaniem premiera oznacza, że nie musimy się martwić o kary nałożone przez TSUE. Prezydent Andrzej Duda w czasie swojego pobytu w Waszyngtonie na sesji ONZ nie spotkał się z Joe Bidenem, ponieważ jak twierdził jego rzecznik „o takie spotkanie nie zabiegał” (to podobnie jak ja – też nie zabiegałem i też się nie spotkałem). Uwaga opinii publicznej koncentrowała się jednak na czymś zupełnie innym. Imprezie urodzinowej Roberta Mazurka.

Wiek abrahamowy (50 lat) jest symbolicznym przełomem w życiu każdego człowieka. Trudno się więc dziwić jednemu z najbardziej znanych i jednocześnie ekscentrycznych polskich dziennikarzy, że postanowił uczcić swoją rocznicę urodzin. Dlaczego zaprosił aż tak szerokie grono gości, pozostaje jego słodką tajemnicą. Czy była to sprytnie zastawiona pułapka, w którą dali się złapać naiwni politycy? Czy też sam nie organizując „sesji zdjęciowej” zdawał sobie jednak sprawę, że redakcja „Faktu”, w której kiedyś zresztą pracował, nie zmarnuje doskonałej okazji do zwiększenia swojego nakładu? A może, co zresztą dość wątpliwie, kierując się zwykłą próżnością nie przewidział, że prywatna impreza stanie się wydarzeniem medialnym, a w przypadku PO, także politycznym?

Z jednej strony tak powszechne zainteresowanie prywatną, urodzinową imprezą można uznać za kolejny przejaw intelektualnego regresu dotykającego coraz szersze kręgi społeczeństwa. Zamiast zajmować się naprawdę ważnymi sprawami, które wpłyną na losy nasze i kolejnych pokoleń Polaków, nasi rodacy podniecają się kolejnymi sensacyjkami i skandalikami, o których za kilka dni nikt już nie pamięta. Ale w tym przypadku nie chodzi tylko o miejsce oddawania moczu przez byłego sekretarza generalnego SLD. Szok i niedowierzanie wynikają z innych powodów. Wszyscy bowiem mogli zobaczyć jak zachowują się, wydawałoby się walczący ze sobą na śmierć i życie, politycy wrogich ugrupowań politycznych, gdy nie ma włączonej kamery czy mikrofonu. Jak podobno miał powiedzieć najwybitniejszy polityk drugiej połowy XIX wieku Otto von Bismarck „”Ludzie nie powinni widzieć jak robi się kiełbasę i politykę”. A właśnie zobaczyli.

Udział polityków w imprezie organizowanej przez dziennikarza może budzić wątpliwości – czy w trakcie swojej pracy będzie w stanie zachować obiektywizm, w sytuacji gdy niektórzy z jego rozmówców są jego bliskimi znajomymi? A jeśli nawet (w przypadku redaktora Mazurka nie widać raczej taryfy ulgowej dla nikogo), to czy widzowie i słuchacze nie będą mieli co do tego wątpliwości? O wiele jednak poważniejszym problemem jest jednak wspólny udział polityków różnych opcji w imprezie. Nie dlatego, że w jednym pomieszczeniu spotykają się polityczni przeciwnicy. Jest rzeczą zupełnie normalną, że działacze rywalizujących ze sobą ugrupowań, powinni ze sobą normalnie rozmawiać, a nawet utrzymywać przyjazne stosunki. Nienormalny jest natomiast język jakiego używają w debacie publicznej odmawiając swoim adwersarzom prawa do patriotyzmu, uczciwości, a nawet działalności w sferze publicznej, uznając ich za zło wcielone. Jeżeli okazuje się, że po zejściu z wizji ich wzajemne stosunki „ulegają” radykalnej zmianie, to pachnie to po prostu hipokryzją i próbą oszukania wyborców dla własnych politycznych interesów bez troski o tak często podkreślaną konieczność „utrwalania wspólnoty”.

Zanim jednak odsądzimy od czci i wiary naszych polityków, warto spojrzeć na problem z trochę innej perspektywy. Nie wszyscy przecież używają na co dzień wobec swoich kolegów i koleżanek z innych ugrupowań mowy nienawiści. Tomasz Siemoniak, który był uczestnikiem feralnej imprezy, uchodzi nawet za polityka mało wyrazistego – właśnie dlatego, że stara się w publicznych wypowiedziach unikać agresywnych sformułowań i epitetów. Kultura osobista, racjonalizm prezentowanych argumentów i szacunek dla politycznych konkurentów (właśnie – konkurentów, a nie wrogów) są idealną receptą na … porażkę wyborczą. Takie wypowiedzi słabo rezonują wśród elektoratu, nie trafiają na czołówki gazet i nie podbijają mediom słupków oglądalności. A to zniechęca dziennikarzy do zapraszania takich „nudziarzy” do swoich programów. Koło się zamyka. Dlatego i jedni, i drudzy starają się dostosować do oczekiwań widzów i słuchaczy, którzy są jednocześnie wyborcami. W przypadku mniej znaczących polityków to nie tylko szansa na przebicie się do medialnego mainstreamu, ale też możliwość zdobycia punktów u partyjnego lidera, co może otworzyć drogę do politycznej kariery. Bo przecież i Kaczyński, i Tusk wyznaczają partyjne standardy dla członków swoich plemiennych ugrupowań. Politycy dostosowują się po prostu do oczekiwań wyborców i liderów. A ponieważ są po prostu ludźmi, a więc istotami społecznymi, poza okresami krótkiego wzmożenia w studiach radiowych i telewizyjnych oraz na sali sejmowej, starają się utrzymywać między sobą normalne kontakty. Zwykłe, ludzkie zachowania. Pomijam tu oczywiście tych, którzy wspólnie kręcą lody, ponieważ to już jest oczywista patologia.

Zupełnie innym przypadkiem jest Borys Budka – przewodniczący klubu parlamentarnego KO, a do niedawna przewodniczący PO. W czasie, gdy imprezował na imprezie Mazurka, w Sejmie przy prawie pustej sali występował Marian Banaś, prezes Najwyższej Izby Kontroli. Przez wiele lat ten jeden z bardziej zasłużonych działaczy demokratycznej opozycji, był jednym z ważniejszych i w pełni lojalnych polityków Prawa i Sprawiedliwości. Próba zmuszenia go przy pomocy służb specjalnych do rezygnacji ze stanowiska po ujawnieniu kompromitujących go faktów, spowodowała całkowitą zmianę jego postawy i otwartą wojnę z kolegami, co oczywiście skutkowało również radykalną zmianą stosunku do niego dotychczasowych przeciwników politycznych. Gdy jednak w piątkowy wieczór prezentował sprawozdanie z działalności kierowanej przez siebie instytucji, liderzy opozycji nie byli tym zainteresowani. Impreza u Mazurka okazała się ważniejsza. A przecież plenarne posiedzenia Sejmu, to czas pracy dla zatrudnionych tam posłów. Posłów, których wynagrodzenia zostały ostatnio znacząco podniesione.

Absencja w pracy szefa głównego opozycyjnego klubu, to jednak nie wszystko. Pytany przez dziennikarzy o powód nieobecności Borys Budka kłamał w żywe oczy twierdząc, że wraz z posłami Siemoniakiem i Neumannem przygotowywał się do zaplanowanej na dzień następny Konwencji PO. Rzeczywiście byli razem. Trudno jednak wspólne imprezowanie uznać za przygotowania do partyjnego eventu. Na dodatek trudno też zrozumieć jak jeden z czołowych i wydawało się dość inteligentnych liderów PO mógł przypuszczać, że prawda nie wyjdzie na jaw. To ostatecznie dyskwalifikuje go jako polityka.

Opozycyjne media zachwycone są szybką i stanowczą reakcją Donalda Tuska, który zaraz po pierwszych doniesieniach medialnych zawiesił uczestników imprezy i zmusił ich do oddania się do jego dyspozycji. Tyle, że o ich ostatecznych losach ma dopiero przesądzić Zarząd PO. Jeżeli końcową decyzję odwleka się w czasie, to istnieje podejrzenie, że jest to raczej pijarowska ustawka, a nie szczera chęć ukarania skompromitowanych kolegów. Tym bardziej, że w trakcie niedawnych rozmów z internautami Donald Tusk zacytował sms swojej teściowej proszącej zięcia o łagodne potraktowanie grzeszników. Trudno zrozumieć, co chciał osiągnąć lider PO włączając do dyskusji o wewnętrznych sprawach swojego ugrupowania matkę swojej żony. Jeżeli wobec zawieszonych nie zostaną teraz wyciągnięte poważniejsze konsekwencje, powstanie nieodparte wrażenie, że w Platformie rządzi teściowa przewodniczącego. Jeżeli stanie się inaczej, Tusk wyjdzie na nieczułego zięcia. I w jednym, i w drugim przypadku trudno będzie mówić o budowaniu autorytetu lidera największej opozycyjnej partii. Zresztą już wzbudziło to złośliwe docinki i to nie tylko ze strony polityków Prawa i Sprawiedliwości.

Wiele wskazuje na to, że Borysowi Budce i Tomaszowi Siemoniakowi nic poważniejszego się nie stanie. Bez współpracy z Budką, Tusk nie stanąłby w tak ekspresowym tempie na czele Platformy. Z kolei to jego wola zadecydowała o powrocie jego poprzednika na fotel przewodniczącego klubu i rezygnacji z tej funkcji Cezarego Tomczyka. Gdyby teraz Budka miał stracić stanowisko, byłoby to też przyznanie się Donalda Tuska do popełnienia personalnego błędu. Nie pierwszego zresztą w jego politycznej karierze. Graś, Nowak czy Drzewiecki to przykłady fatalnego doboru najbliższych współpracowników. Gdyby w 2014 roku wyjeżdżający do Brukseli lider PO wskazał na swojego następcę kogoś innego, a nie Ewę Kopacz, prawdopodobnie PiS nie uzyskałby większości bezwzględnej w Sejmie, a być może w ogóle nie doszedłby do władzy. Teraz wraz ze swoimi kolegami Donald Tusk usilnie pracuje, żeby po kolejnych wyborach nic się nie zmieniło.

Karol Winiarski

„Wykluczamy zatem możliwość Polexitu. Przypisywanie nam zamiaru wyjścia z Unii Europejskiej jest kłamliwym zabiegiem propagandowym totalnej opozycji – nie mającym odzwierciedlenia w faktach”. To fragment uchwały Rady Politycznej Prawa i Sprawiedliwości (a raczej wypowiedzi rzeczniczki partii), która miała przerwać kolejną odsłonę niekończącej się historii oskarżeń partii rządzącej o chęć wyprowadzenia Polski z UE. Oskarżeń wywołanych tym razem wypowiedziami niektórych czołowych polityków tej partii, a nie, jak twierdzą autorzy, insynuacjami opozycji.

Powody opozycyjnej ofensywy w tym temacie są dość oczywiste. Zdecydowana większość Polaków, w tym także zwolenników Prawa i Sprawiedliwości, jest polexitowi przeciwna, a to daje nadzieję na zatrzymanie wzrostowego trendu sondażowego tej partii. Trudniej wytłumaczyć całkowicie sprzeczne ze sobą wypowiedzi polityków PiS-u, o ile oczywiście założyć, że zarówno Marek Suski jak i Ryszard Terlecki przedstawiali stanowisko partii, a nie swoje własne. Należy jednak pamiętać o dwóch związanych zresztą ze sobą sprawach. Po pierwsze, wśród elektoratu Prawa i Sprawiedliwości jest pewna grupa eurosceptyków, którą trzeba dopieszczać. Po drugie, na prawo od tej partii czai się jawnie niechętna UE Konfederacja (swoją drogą nazewnictwo – unia, konfederacja – jak ulał pasuje do wojny nomen omen secesyjnej). A prezes Kaczyński zawsze starał się zwalczać wszystko na prawo od jego ugrupowania. Dlatego od czasu do czasu pojawiają się polexitowe sugestie ze strony niektórych polityków Prawa i Sprawiedliwości. I dlatego tolerowane, a nawet akceptowane, są wypowiedzi przedstawicieli Solidarnej Polski. I dlatego we wspomnianym oświadczeniu znalazł się także inny passus: „Wiążemy przyszłość Polski jednoznacznie z przynależnością do Unii Europejskiej, ale to nie oznacza, że musimy się godzić na postępujący, pozatraktatowy proces ograniczania suwerenności państwom członkowskim”.

Jak widać polityczna logika niewiele ma wspólnego z logiką klasyczną. Co bowiem zrobi Prawo i Sprawiedliwość, gdy „proces ograniczania suwerenności państw członkowskich” będzie postępował? Czy mimo tego, dalej będzie sprzeciwiał się polexitowi? Czyli, wpisując się w narrację Marka Suskiego, będzie się godził na brukselską okupację Polski? Czyż nie pachnie to narodową zdradą? Klasycznej logiki w tym nie ma za grosz. Ale jest logika polityczna polegającą na obsługiwaniu zróżnicowanych oczekiwań własnego elektoratu.

Członkostwo Polski w UE, podobnie zresztą jak wiele innych rzeczy, już dawno przestało być przedmiotem racjonalnej analizy, a stało się kolejnym narzędziem wojny polsko-polskiej. Tymczasem sprawa bynajmniej nie jest taka prosta jak stara się ją przedstawiać opozycja, która zdaje się traktować naszą przynależność do europejskiej wspólnoty na równi z niepodległością. W tym drugim przypadku rzeczywiście nie ma o czym rozmawiać. Ale o przynależności naszego państwa do wszelkich organizacji, w tym do UE, dyskutować można, a nawet trzeba. Sprawą kluczową jest bilans korzyści i kosztów. Nie tylko materialnych. Także politycznych, geostrategicznych, a nawet aksjologicznych. I nie tylko tych wynikających z członkostwa. Także tych, które ewentualnie uzyskalibyśmy i musielibyśmy ponieść w przypadku polexitu. Można je oczywiście różnie oceniać, ale traktowanie naszego członkostwa w UE jako czegoś niezmiennego i nienaruszalnego jest po prostu kompletnie absurdalne. Jeżeli w krajach unijnych władzę zdobędą prawicowi populiści, którzy zakręcą kurek z pieniędzmi, zaczną promować tradycjonalistyczne wartości i nawiążą ścisłe relacje z Rosją, to euroentuzjastyczne partie dzisiejszej opozycji też będą uważały, że członkostwo w UE to nasza racja stanu? Prawie dwieście lat temu premier Wielkiej Brytanii, lord Palmerston mówił „Wielka Brytania nie ma wiecznych sojuszników ani wiecznych wrogów, wieczne są tylko interesy Wielkiej Brytanii i obowiązek ich ochrony”. W połowie XIX wieku średniej wielkości państwo jakim była Wielka Brytania nie miała sobie równych na świecie, a słońce nad imperium brytyjskim nigdy nie zachodziło.

Na sobotniej konwencji PO Donald Tusk wezwał Jarosława Kaczyńskiego do poparcia wprowadzenia konstytucyjnego zapisu uzależniającego polexit od ustawy, do której przegłosowania konieczna byłaby większość 2/3 zarówno w Sejmie, jak i w Senacie. To dość istotna zmiana stanowiska biorąc pod uwagę, że jeszcze dwa miesiące temu lider PO odsądzał od czci i wiary wszystkich, którzy twierdzili, że z PiS-em o najważniejszych sprawach dotyczących przyszłości Polski trzeba rozmawiać. Co więcej, Donald Tusk poddał ostrej krytyce swoich partyjnych kolegów, którym zdarzyło się ostatnio powiedzieć lub zrobić coś politycznie niepoprawnego. Czyżby lider największej partii opozycyjnej przechodził na pozycje skrajnego symetryzmu?

Zgłoszona przez niego propozycja nowelizacji Konstytucji jest kuriozalna i to z kilku powodów. Po pierwsze od dawna Władysław Kosiniak-Kamysz postuluje zdecydowanie prostsze, choć równie kontrowersyjne, rozwiązanie – zapisanie w Konstytucji członkostwa Polski w UE. Do tej pory Platforma była temu stanowczo przeciwna uznając, że dopóki PiS rządzi, nie ma mowy o jakichkolwiek zmianach w naszej ustawie zasadniczej. Sama propozycja została oczywiście zgłoszona bez skonsultowania tego z innymi partiami opozycyjnymi. Chodzi więc wyłącznie o umocnienie dominującej pozycji Platformy po jednej ze stron politycznej barykady i zepchnięcie PiS-u do defensywy. Żadnej zmiany Konstytucji oczywiście nie będzie.

Po drugie, niczego nie trzeba w Konstytucji zapisywać, ponieważ taka regulacja, aczkolwiek wyrażona nie wprost, już istnieje. Zgodnie z art. 90 zgoda na ratyfikację umowy międzynarodowej przekazującej organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach, musi być „uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.” Alternatywnym sposobem jest referendum, a decyzję, który wariant zostanie zastosowany, podejmuje Sejm (bezwzględną większością głosów). Dla każdego prawnika-konstytucjonalisty oczywistą sprawą jest, że proces odwrotny (wypowiedzenie traktatu) wymaga dokładnie takiej samej procedury. Jedyną kontrowersją może być pytanie czy w sytuacji, gdy zgoda na ratyfikację została wyrażona poprzez referendum, można ją zmienić ustawą uchwaloną przez parlament czy też musi to zostać zrobione równoważnym sposobem – czyli również poprzez referendum. Ale jeśli nawet uznać to pierwsze rozwiązanie za możliwe, to nie ulega wątpliwości, że wymaga to kwalifikowanej, a nie zwykłej, większości głosów. Tusk wyważa więc otwarte drzwi.

Po trzecie, w 2010 roku, a więc za rządów Platformy Obywatelskiej, została znowelizowana ustawa z 2000 roku o umowach międzynarodowych. Dopisano wówczas art. 22a regulujący sposób ewentualnego wyjścia Polski z UE. Co ciekawe, rządząca większość przeforsowała zapis zgodnie z którym decyzja taka zapadałaby na drodze ustawowej, a nie referendalnej. Co jeszcze dziwniejsze, nie sprecyzowano w jakim trybie ma zostać uchwalona ta ustawa, a poprawka Senatu o konieczności uzyskania większości 2/3 w obydwu izbach, została przez Sejm odrzucona, co w przypadku kontrowersji interpretacyjnych, mogłoby dać argument eurosceptykom. Co najdziwniejsze, bardziej rygorystyczne rozwiązania popierało, będące wówczas w opozycji, Prawo i Sprawiedliwość. Do dzisiaj Donald Tusk nie wytłumaczył dlaczego jego ugrupowanie zajęło wówczas tak eurosceptyczne stanowisko. Inna sprawa, że nikt go o to nie zapytał.

Żadna poważna siła polityczna w Polsce nie chce w chwili obecnej polexitu. Nawet Konfederacja i Solidarna Polska oficjalnie deklarują chęć dalszego członkostwa Polski w tej instytucji. Zasadnicze różnice polegają natomiast na postrzeganiu wzorcowego modelu wspólnoty, a przede wszystkim zakresu możliwej ingerencji organów unijnych w wewnętrzne sprawy naszego kraju. To, że taka ingerencja jest możliwa, wynika z samej istoty członkostwa w tej organizacji. Jej zakres określają traktaty założycielskie i traktat akcesyjny. Tyle, że każdy akt prawny podlega interpretacji. Gdy prawie dwadzieścia lat temu trwała kampania referendalna, przeciwnicy członkostwa Polski w UE, straszyli narzuceniem Polsce konieczności formalizacji związków partnerskich i legalizacji aborcji. Zwolennicy odpowiadali, że zgodnie z prawem unijnym kwestie te należą do wyłącznej kompetencji państw członkowskich. W zapisach traktatowych nic się w tej sprawie nie zmieniło. Zmieniła się za to ich interpretacja. TSUE, co zresztą w ostatnich dziesięcioleciach jest charakterystyczne dla wszelkich tego typu instytucji, stosuje coraz bardziej rozszerzającą wykładnię obowiązujących przepisów. Czasami to dość naturalna chęć poszerzania zakresu swojej władzy przez sędziów. Czasami jednak, jak chociażby w Polsce czy USA, świadoma działalność sprawujących władzę ugrupowań politycznych. Zamiast zmieniać obowiązujące prawo, co najczęściej wymaga kwalifikowanej większości głosów, a co za tym idzie porozumienia z opozycją, wystarczy obsadzić sądy konstytucyjne (TSUE też nim jest) osobami lojalnymi (to Polska) albo posiadającymi podobne poglądy (to akurat USA). A wtedy wystarczy już zwykła większość konieczna do przegłosowania ustawy, aby radykalnie zmieniać obowiązujące zasady.

Często przywoływanym straszakiem jest przykład Wielkiej Brytanii. Porównywanie groźby polexitu do brexitu nie ma jednak większego sensu. W Wielkiej Brytanii poparcie dla członkostwa tego kraju w UE, w przeciwieństwie do Polski nigdy nie było tak przytłaczające, a od początku naszego wieku przeciwników dalszego pozostawania Zjednoczonego Królestwa we wspólnocie niejednokrotnie było więcej niż zwolenników. Wielka Brytania zawsze była płatnikiem netto, a unijne regulacje wzbudzały coraz większy sprzeciw wyspiarzy, którzy mentalnie nigdy do końca nie czuli i nie czują się europejczykami. Ostatecznie eurosceptyczne nastroje przeważyła masowa emigracja zarobkowa z nowych krajów członkowskich. Sytuacja Polski jest zupełnie inna, a przekonanie, że dzięki UE osiągnęliśmy największy awans cywilizacyjny w naszej historii, jeszcze przez wiele lat będzie przesądzało o euroentuzjastycznych nastrojach Polaków. Z czasem prounijny żar w polskich sercach będzie jednak wygasał, a stanie się to tym szybciej, im bardziej radykalne decyzje będą podejmowane w Brukseli. W większym jednak stopniu będzie to dotyczyć pomysłów walki z globalnym ociepleniem niż kwestii światopoglądowych czy związanych z wymiarem sprawiedliwości. Te pierwsze bowiem w o wiele większym stopniu będą wpływały na koszty życia naszych obywateli. A jak wiadomo, koszula zawsze jest bliższa ciału niż sukmana. I tym powinni się martwić i zajmować polscy politycy, a nie mało produktywnymi sporami o tzw. praworządność.

Karol Winiarski