„Prezydent z PO wpisał się w rządową propagandę” krzyczy tytuł artykułu w Gazecie Wyborczej. „Od pewnego czasu niektórzy dziennikarze lokalnej Wyborczej cierpią na syndrom typowego marudy i clickbaitowych/krzykliwych nagłówków” odpowiada Arkadiusz Chęciński. Cóż takiego się wydarzyło, że Prezydent Sosnowca naraził się na tak bezprzykładny atak ze strony gazety, która do tej pory raczej nie słynęła z krytyki poczynań włodarza Sosnowca?

Przynależność do partii politycznej samorządowego polityka czasami przynosi doraźne korzyści. Arkadiusz Chęciński nigdy nie zostałby Prezydentem Sosnowca, gdyby nie szyld Platformy Obywatelskiej pod którym kandydował w 2014 roku. Cztery lata później nie miało to już większego znaczenia. Zresztą kilka miesięcy przed wyborami poważnie zastanawiał się czy nie startować do wyborów jako kandydat stowarzyszenia „Wspólnie dla Sosnowca”, którego przecież był współzałożycielem i przewodniczącym. Wzrost notowań macierzystej partii skłonił go do startu z jej ramienia, co, jak pokazały wyniki, nie odbiło się negatywnie na jego wyborczym wyniku. Umiejętnie prowadzona autopromocja zapewniła mu poparcie 2/3 wyborców. Gdyby po reelekcji, jak wielu prezydentów innych miast w przeszłości, stopniowo pozbywał się swojej partyjnej identyfikacji, mógłby w spokoju rządzić stolicą Zagłębia jeszcze co najmniej dziesięć lat. A może nawet i dłużej, gdyby ograniczenie kadencji wprowadzone w 2018 roku zostało zniesione. Arkadiusz Chęciński jest jednak zwierzęciem politycznym i prezydentura Sosnowca nie wyczerpuje jego ambicji.

Działalność partyjna w okresie tak ostrej walki politycznej, z którą mamy obecnie do czynienia, wymaga stosowania jednoznacznego i dosadnego języka. Gdy na dodatek ktoś stara się o wysokie partyjne funkcje, a wyboru dokonują wszyscy członkowie ugrupowania, trzeba być bardzo radykalnym, żeby pozyskać głosy partyjnych kolegów i koleżanek. Jednocześnie jednak pełniąc funkcję Prezydenta Miasta trzeba się liczyć z rządzącymi w Warszawie i własnym elektoratem, który politycznie bywa bardzo zróżnicowany. Ma to tym większe znaczenie, gdy dochody samorządu terytorialnego w coraz większym stopniu zależą od dobrej woli rządu. A jeżeli partia do której się należy nie jest tą sama partią, którą sprawuje władzę w Polsce, zaczynają się problemy. Ich ofiarą padł właśnie Prezydent Sosnowca.

Arkadiusz Chęciński postanowił wypłynąć na krajowe wody. Drogą do tego miało być zdobycie funkcji Przewodniczącego Zarządu Regionu PO. Wydawało się, że jest to w jego zasięgu. Wieloletnie rządy Wojciecha Saługi doprowadziły do utraty władzy w województwie po ostatnich wyborach samorządowych i marginalizacji śląskiej Platformy na szczeblu centralnym. Niewiele w tym względzie zmieniło objęcie prawie dwa lata temu funkcji Przewodniczącego PO przez pochodzącego ze Śląska Borysa Budki. Po chwilowej euforii przyszły spektakularne klęski i jedynie oddanie władzy powracającemu do Polski Donaldowi Tuskowi uchroniło go przed ostateczną autokompromitacją. Wydawało się więc, że władza w śląskiej PO leży na ulicy. Kilka ostrych wypowiedzi miało przedstawić zagłębiowskiego lidera PO jako zdeklarowanego przeciwnika PiS-u, wiernego stronnika Donalda Tuska i skutecznego polityka, który przywróci Platformie w regionie jej dawny blask. A jednak Wojciech Saługa obronił swoją pozycję, co zresztą więcej mówi o członkach śląskiej PO niż o Prezydencie Sosnowca.

Nieszczęśliwie dla Arkadiusza Chęcińskiego wybory wewnętrzne w PO zbiegły się z rozdziałem środków dla jednostek samorządu terytorialnego przez rząd. Sosnowiec na trzy wnioskowane inwestycje dostał pieniądze tylko na jedną, ale za to najdroższą. Ponad 61 mln zł ma być przeznaczone na dość tajemniczą „rewolucję drogowo-chodnikową” (prawdopodobnie informację o niej będą dozowane, co przyniesie zdecydowanie lepszy efekt propagandowy). Prezydent Sosnowca zdecydował się na publiczne wyrażenie wdzięczności: „Dziękuję Wojewodzie, posłom, szczególnie Pani Ewa Malik, którzy lobbowali za naszym miastem.”. Ten wpis wywołał medialną burzę.

Krytyka Prezydenta Sosnowca opierała się na dwóch podstawach. Po pierwsze, zarzucano Chęcińskiemu hipokryzję, ponieważ chwilę wcześniej bezpardonowo atakował Prawo i Sprawiedliwość, a Ewa Malik to przecież jedna z najwierniejszych pretorianek prezesa. Oburzenie dziennikarza Wyborczej jest dość zabawne zważywszy, że taka obopólnie owocna współpraca ma miejsce od wielu lat. Po drugie, Prezydent „zapomniał” wspomnieć, że przyznane środki nie rekompensują (przynajmniej na razie) szacowanych przez niego na 80 mln zł strat poniesionych przez budżet Sosnowca w związku z wprowadzanymi zmianami podatkowymi. Co gorsza, dotacje z budżetu państwa są na określony cel, co ogranicza samodzielność finansową jednostek samorządu terytorialnego i nie rozwiązuje problemu koniecznych oszczędności w wydatkach bieżących. W końcu to nie kto inny, a sam Arkadiusz Chęciński zaledwie trzy tygodnie temu i to właśnie w Gazecie Wyborczej mówił „Mam wrażenie, że rządzących to irytuje, że samorządowcy mają inną wizję. W efekcie chcą nam amputować obie nogi i dać protezy. Tylko, że jednocześnie chcą decydować, kto dostanie obie protezy, kto jedną, a kto wcale”. Czyżby proteza okazała się całkiem funkcjonalna i wygodna?

Zaistniała sytuacja to oczywiście efekt próby połączenia kariery działacza samorządowego i partyjnego. Broniąc swojego stanowisko Arkadiusz Chęciński wypowiedział się jako ten pierwszy „Moim zadaniem, jako prezydenta, niezależnie od przynależności partyjnej, jest dbanie o dobro Sosnowca i Sosnowiczan. Gdy miasto i jego mieszkańcy otrzymują ponad 60 milionów złotych, dziękujemy za te fundusze.” I trudno się z nim nie zgodzić. Tyle, że jako działacz partyjny musi realizować aktualną narrację swojego ugrupowania, a ta, zwłaszcza od powrotu Donalda Tuska, jest jednoznaczna – PiS to zło i każda próba porozumiewania się z jego przedstawicielami to zdrada. Stąd oczywisty dysonans w przekazach medialnych naszego Prezydenta, za co spotkała go reprymenda Gazety Wyborczej. Trudno zajść w ciążę pozostając dziewicą.

W całym tym wydarzeniu przeraża jednak coś zupełnie innego. Z wypowiedzi adwersarzy, a także z dyskusji zarówno pod artykułem, jak i facebookowym wpisem Prezydenta Chęcińskiego wynika, że w zasadzie nikogo nie oburza sposób przyznawania rządowych dotacji. Wydawałoby się oczywistym, że powinny o tym decydować obiektywne i przejrzyste kryteria, a ostateczne decyzje podejmować niezależna komisja merytorycznie oceniająca złożone wnioski. Tymczasem nikt nawet nie ukrywa, że o wszystkim decydują partyjne i towarzyskie układy. Kto ma lepsze, ten dostaje. Kto ich nie ma, musi się obejść smakiem. Władze Rybnika, który nie dostał ani grosza, mają pretensje do swoich posłów i senatora, że w Warszawie nie załatwili im kasy. W ten sposób mentalnie przesuwamy się coraz bardziej w stronę zwyczajów tej części Europy, od której ponad trzydzieści lat temu, jak się wówczas wydawało, ostatecznie odeszliśmy. A może nigdy nie odeszliśmy? W przededniu odzyskania wolności twórca Kabaretu pod Egidą pisał w jednym ze swoich najbardziej znanych utworów:

Jest takie miejsce u zbiegu dróg,

Gdzie się spotyka z zachodem wschód…

Nasz pępek świata,

Nasz biedny raj…

Jest takie miejsce,

Taki kraj.

Nad pastwiskami ciągnący dym,

Wierzby jak mary, w welonach mgły…

Tu krzyż przydrożny,

Tam święty gaj…

Jest takie miejsce,

Taki kraj.

Kto tutaj zechce w rozpaczy tkwić,

Załamać ręce, płakać i pić…

Ten święte prawo

Ma, bez dwóch zdań…

Jest takie miejsce,

Taki kraj.

Nadziei uczą ci, co na stos

Potrafią rzucić swój życia los…

Za ojców groby,

Za Trzeci Maj…

Jest takie miejsce,

Taki kraj.

Z pokoleń trudu, z ofiarnej krwi,

Zwycięskiej chwały nadchodzą dni…

Dopomóż Boże!

I wytrwać daj…

Tu nasze miejsce,

To nasz kraj!

A może satyryk się mylił? Może jest jeszcze gorzej? Może większość z nas po prostu bardziej pasuje do Wschodu niż do Zachodu? Może zachodnie standardy nigdy się u nas nie przyjmą? Może nie pasują do naszej narodowej mentalności? Może tak po prostu musi tu być?

Karol Winiarski

Według historyków „Bitwa o Anglię” trwała od 10 lipca do 31 października 1940 roku. Ta niemiecka kampania powietrzna miała na celu zniszczenie brytyjskich zakładów przemysłowych i baz wojskowych (głównie lotniczych) lecz z upływem czasu przerodziła się w terrorystyczne naloty na ludność cywilną, ich mieszkania oraz zabytki i obiekty kultu religijnego. W obronie Wielkiej Brytanii uruchomiono wiele jednostek bojowych oraz nowych urządzeń:

– lotnictwo myśliwskie, rozpoznawcze i bombowe zgrupowane w kilku grupach lotniczych i kilkuset dywizjonach lotniczych

– służby radiolokacyjne (radar to była ówczesna nowość techniczna służąca do wykrywania za pomocą fal radiowych obiektów powietrznych, nowość która całkowicie zaskoczyła agresorów)

– inne służby lotnicze (balonów zaporowych, obrony przeciwlotniczej, obserwacyjne, ratunkowe, pożarnicze, transportowe, etc)

W związku z dużymi stratami pilotów i maszyn w maju i czerwcu 1940 (podczas kampanii francuskiej), rząd Wielkiej Brytanii wyraził zgodę na tworzenie obcojęzycznych jednostek lotniczych w tym także polskich (bombowych i myśliwskich). Podpisano odpowiednie umowy międzynarodowe i rozpoczęto tworzyć polskie dywizjony – które wzięły (na różnych etapach) udział w Bitwie o Anglię:

300 (polski) Dywizjon Bombowy RAF „Ziemi Mazowieckiej”, rozkaz sformowania: 28.06.1940

301 (polski) Dywizjon Bombowy RAF ”Ziemi Pomorskiej” , rozkaz: 24.07.1940

302 (polski) Dywizjon Myśliwski RAF ”Poznański” , rozkaz: 10.07.1940

303 (polski) Dywizjon Myśliwski RAF im.”Tadeusza Kościuszki”, rozkaz: 02.08.1940

304 (polski) Dywizjon Bombowy RAF ”Ziemi Śląskiej”, rozkaz: 23.08.1940

305 (polski) Dywizjon Bombowy RAF ”Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej”, rozkaz: 29.08.1940

306 (polski) Dywizjon Myśliwski RAF ”Toruński”, rozkaz: 28.08.1940

307 (polski) Dywizjon Myśliwski Nocny RAF ”Lwowskich Puchaczy”, rozkaz: 24.08.1940

308 (polski) Dywizjon Myśliwski RAF ”Krakowski”, rozkaz: 09.09.1940

309 (polski) Dywizjon Myśliwsko-Rozpoznawczy RAF ”Ziemi Czerwieńskiej”, rozkaz: 08.10.1940

W brytyjskich i w polskich dywizjonach RAF oraz ośrodkach szkoleniowych (OTU) pod niebem Wielkiej Brytanii podczas Bitwy o Anglię służyli i walczyli także lotnicy urodzeni w Sosnowcu (alfabetycznie):

Aniołek Wiktor, por, stopień RAF: F/L, 301 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany Herby

Bokalski Michał Stefan, ppłk pil, stopień RAF: G/C, 301 DB, odznaczony: OBE, Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany w Dąbrowie Górniczej

Brejnak Stanisław Marceli, ppłk pil, stopień RAF: S/Ldr, 301 DB, 307 DMN, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany w San Diego (USA)

Cimoszko Antoni, por tech, stopień RAF: F/O, 301 DB, odznaczony: Krzyż Zasługi z Mieczami, pochowany w Rio de Janeiro (Argentyna)

Ćwikliński Mieczysław, st.sierż rtg, stopień RAF: W/O, 305 DB, pochowany Sosnowiec

Hesse Marian, kpr pil, stopień RAF: F/Sgt, 18 OTU

Jaklewicz Kazimierz, mjr obs, stopień RAF: F/Lt, 305 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany w Sopocie

Janicki Janusz Tadeusz, por naw, stopień RAF: F/O, 305 DB, pochowany – miejsce nieznane

Kłosowski Stanisław, chor pil, stopień RAF: W/O, 301 DB, „cichociemny”,odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany w Londyn (Wielka Brytania)

Korepta Edward, kpt pil, stopień RAF: F/Lt, 300 DB, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany w Londyn (Wielka Brytania)

Krajewski Konstanty Jerzy, por rtg, stopień RAF: F/O, 304 DB, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany w Chester (Wielka Brytania)

Mikołajczyk Józef Wincenty, por pil, stopien RAF: F/O, 302 DM, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany w Tring Herts (Wielka Brytania)

Nowak Kazimierz, mjr pil, stopień RAF: S/Ldr, 305 DB, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany – miejsce nieznane (Kanada)

Olearczyk Henryk, kpt obs, stopień RAF: F/Lt, 304 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany Londyn (Wielka Brytania)

Paszkowski Aleksander Jan, kpt obs, stopień RAF: F/O, 300 DB, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany – miejsce nieznane

Piasecki Mieczysław, kpt pil, stopień RAF: F/O, 302 DM, pochowany Nowy Jork (USA)

Pirszel Zbigniew Ludwik, kpt tech, stopień RAF: F/Lt, 306 DM, pochowany Valais (Szwajcaria)

Pluciński Wiktor, sierż pil, stopień RAF: W/O, 300, 301 DB, odznaczony: PSZ, Krzyż Walecznych,

pochowany Sosnowiec

Sajkiewicz Zbigniew Kazimierz, por naw, stopeń RAF: F/O, 300 DB, pochowany Toronto (Kanada)

Smok Roman, kpt pil, stopień RAF: S/Ldr, 307 DMN, zginął Morzu Północnym

Szczuka Jerzy, sierż bomb, stopień RAF: F/Sgt, 300 DB, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany Warszawa

Trzebiński Marian, mjr pil, stopień RAF: S/Ldr, 55 OTU, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany Toronto (Kanada)

Uramowski Jan Michał, st.sierż strzelec, stopień RAF: W/O, 301 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany Huntingdon (Wielka Brytania)

Witas Stanisław, chor pil, stopień RAF: W/O, 301 DB, pochowany – miejsce nieznane

Wojda Julian, ppłk obs, stopień RAF: W/Cdr, 304 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany miejsce nieznane (Kanada)

Wolski Marian, mjr pil, stopień RAF: S/Ldr, 300 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany miejsce nieznane

Zieleniewski Stanisław, por strz, stopień RAF: F/O, 304 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany Sage (Niemcy)

Zientek Jan Józef, st.sierż pil, stopień RAF: W/O, 304 DB, odznaczony: Krzyż Walecznych, pochowany Manchester (Wielka Brytania)

To tylko część sosnowieckich lotników, urodzonych w naszym mieście jak i tych którzy związali swój los z naszym miastem – pełna lista znajduje się tutaj: http://listakrzystka.pl oraz https://niebieskaeskadra.pl/ .

Niestety, moje kilkukrotne próby umówienia spotkania (ostatnio w lipcu 2021) w Urzędzie Miejskim z Panem Prezydentem Arkadiuszem Chęcińskim nie przyniosły efektu. Głosowałem na kandydaturę Pana Arkadiusza Chęcińskiego i wydawało mi się że jako mieszkańcowi będę miał możliwość spotkać się i porozmawiać na w/w temat. Efektu także nie przyniosły moje kilkukrotne próby umówienia się na spotkanie z Dyrektorem Instytutu Zagłębia Dąbrowskiego Panem prof. dr hab. Dariuszem Nawrot. Trudno mi zrozumieć taką postawę – przecież pamięć o tych lotnikach ma służyć obecnym i przyszłym pokoleniom. Nie mam w tym żadnego interesu prywatnego, nikt mi nie zapłacił aby walczyć o pamięć tych osób, nie jestem spokrewniony z żadną z powyższych rodzin. Jestem tylko i może aż, lokalnym patriotą i fanem lotnictwa z kilkuletnim bagażem publikacji. Nie oczekuję postawienia pomnika lecz wyłączne stałej galerii/wystawy z biogramami i zdjęciami poświęconymi sosnowieckim lotnikom np. w strzeżonym parku im por pil Jana Fusińskiego (jest to jedyny upamiętniony bohater Bitwy o Anglię – były mieszkaniec miasta, choć nie urodzony w Sosnowcu).

Fusiński Jan Mieczysław, por pil, RAF: F/O, 300 DB, 307 DMN, odznaczony: Virtuti Militari, Krzyż Walecznych, pochowany w Rheinberg (Niemcy)

To tylko część sosnowieckich lotników, urodzonych w naszym mieście jak i tych którzy związali swój los z naszym miastem – pełna lista znajduje się tutaj: http://listakrzystka.pl oraz https://niebieskaeskadra.pl/

Robert Wagner

W Mieście daje się we znaki pozorny spokój, istna cisza przed burzą. Oddająca poniekąd zamysł wyrażony przez Bolesława Prusa na kartach – nomen est omen – „Powracającej fali” atmosfera otumani propagandą sukcesu szpalty zapełniane przychylnymi piórami. Tak hojnie szafującymi peanami, gdy stworzy się ku temu stosowne warunki, jak też zdolne popaść w odrętwienie, uporczywą niemoc, w obliczu konieczności przedstawienia krajobrazu Sosnowca niekoniecznie zgodnego z optyką kreowaną przy alei Zwycięstwa 20.

Zabytkom Sosnowca przyszło nie tylko niszczeć, ale też żebrać. Przeciwnikiem są, wydaje się Luminarzom znad Czarnej Przemszy i Brynicy, łatwym, gdyż obronić same się nie mogą. Najwytrwalszym idealistom pozostawiając myślenie w kategoriach majestatu kapitału budowanego przez dziesięciolecia, pióra te wychwalają chytrze uchyloną furtkę w postaci złudnego oddania kompetencji decydowania Mieszkańcom. Zabieg to o tyle przemyślany, że zapytani Urzędnicy zdolni są przypomnieć o scedowaniu odpowiedzialności za Perły Historii. Trwając w przeświadczeniu, co oczywiste, że niewygodnych pytań otrzymywać nie będą. Chociaż wiele wskazuje na to, że z monstrualnie długiej listy skreślić można Glorietę z ulicy Stefana Żeromskiego, niespecjalnie napawa to optymizmem. Tym bardziej, gdy Mieszkańcy uzmysłowią sobie, że symboliczna kwota przeznaczona na renowację została wydarta nie za pierwszym podejściem… Ostatnio przypomniano o maczkowskiej Wieży kolejarskiego rodowodu. Smutny los Zabytku w tym się przede wszystkim objawia, że zapomniany został przez wszystkich już ponad dekadę temu, to jest wówczas, gdy obecnie potencjalny jej Wybawca zajmował miejsce nie w poselskich ławach, a uczniowskiej ławce. Ciekawe, czy uśmiechnięty od ucha do ucha podczas spędu w parku Sieleckim Pan Poseł Bochenek z kuli promocji budżetu antyobywatelskiego skrycie uronił łzę nad smutnym losem nie tylko rzeczonej Wieży, ale niszczejącego Dworca?

Na ponad dziewięćdziesięciu kilometrach kwadratowych Sosnowca miejsca znajdzie się na niejedno kuriozum. W zależności od stopnia inwencji, czy też siły przebicia, Dyrekcji poszczególnych Filii Miejskiej Biblioteki Publicznej imienia Gustawa Daniłowskiego, odmiennie lokalizowała się pozycja startowa w wyścigu o środki z miejskiej kasy. Kluczem do sukcesu w tej nierównej walce okazuje się skuteczność… wydatkowania środków na promocję. Tak oto pod niebiosa wychwalane narzędzie zbliżania Władzy z Mieszkańcami przypomina raczej mitycznego stwora, które własny ogon zjada. Do czego bowiem przyrównać sytuację, gdy ubiegająca się o fundusze z gminnej kasy jednostka musi wpierw wydatkować środki na promocję, pochodzące z tej samej sakiewki? Pomijając w tej chwili samą kwestię wielkości poszczególnych kwot dotacji na spełnienie elementarnych potrzeb Bibliotek, jaką są przede wszystkim zakupy wydawniczych nowości, w tym szaleństwie nie nabiera powagi argument, że Książnica środki promocyjne pozyskuje samodzielnie. Cóż z tego jednak, że sama usługa poligraficzna (wykonanie banerów, plakatów oraz ulotek) nie jest zlecana na zewnątrz, skoro materiały nie spadną z nieba.

Kolejny rok z rzędu pozorne dopuszczenie Mieszkańców do samodecydowania staje się plebiscytem popularności nie tylko Radnych, ale też Pana Prezydenta.

Jakub Tomasz Hołaj-Krzak
Warszawa, 22 X 2021

Jeszcze niedawno prof. Marcin Matczak był ulubieńcem całej opozycji. Jego merytoryczna, ale też sprawna retorycznie, krytyka zmian dokonywanych w polskim sądownictwie przez obóz „dobrej zmiany” zyskiwała mu poklask wszystkich ugrupowań politycznych protestujących przeciw próbom podporządkowania wymiaru sprawiedliwości przez rządzących. To już jednak przeszłość. Liberalne poglądy profesora spotkały się z totalną krytyką ze strony lewicowych polityków i publicystów, nie stroniących od złośliwości, a nawet inwektyw. A ponieważ atakowany do miękiszonów nie należy, to i adwersarze Matczaka nie uniknęli ostrej krytyki. Można by to potraktować jako kolejny spór „libków” z „lewakami”, ale argumenty, które padają w jego trakcie, a przede wszystkim medialne zainteresowanie toczącą się polemiką, wykraczają daleko poza personalne animozje.

Prof. Marcin Matczak jest klasycznym przykładem self-made mana, który własną ciężką pracą osiągnął sukces zawodowy i finansowy. Pochodzący z robotniczej rodziny z małej miejscowości w lubuskiem, potrafił wspiąć się na szczyt kariery naukowej (prof. UW) i zawodowej (partner w jednej z najlepszych kancelarii adwokackich). Nic więc dziwnego, że opierając się na własnych doświadczeniach, jest gorącym zwolennikiem merytokracji i selekcji promującej osoby najzdolniejsze i najbardziej pracowite.

Przeciwnego zdania są jego lewicowi krytycy, którzy podejrzliwie patrzą na ludzi sukcesu, a wszelkie indywidualne niepowodzenia kładą na karb niesprawiedliwego, neoliberalnego systemu i chciwości międzynarodowych korporacji. W ich mniemaniu bogactwo i społeczna pozycja jest dziedziczona, a ludzie urodzeni w biedniejszych rodzinach nie mają najmniejszych szans na zrobienie jakiejkolwiek kariery. To oczywiście oznacza, że biedni nie mają się czego wstydzić, ponieważ ich sytuacja nie wynika z lenistwa, braku zdolności, a nawet niedostatku szczęścia. Zły jest po prostu świat, który nie daje im żadnych szans na sukces.

Pogląd prof. Matczaka można uznać za mocno idealistyczny. Ciężka praca i kompetencje znacznie rzadziej niż kiedyś decydują o życiowym sukcesie. Bogactwo i bieda coraz częściej rzeczywiście są dziedziczone, a ewentualny awans to niejednokrotnie kwestia odpowiednich znajomości i rodzinnych lub partyjnych powiązań. Jak pokazały tzw. „maile Dworczyka” wystarczy wysoko postawiony wujek w partii rządzącej (w tym przypadku Joachim Brudziński), a drzwi zawodowej kariery stają otworem. To jednak nie znaczy, że patologiczne układy zdominowały całe nasze życie. III RP to wciąż nie jest PRL, gdzie prawie wszystko było państwowe. Sektor prywatny w dalszym ciągu dominuje w naszym życiu gospodarczym i chociaż stosunki w nim panujące dalekie są od ideału, to jednak w znacznie większym stopniu niż w sektorze publicznym, mile widziane są tam osoby posiadające wiedzę i kompetencje. Dzięki temu są jeszcze w naszym kraju tacy, którzy swój życiowy sukces osiągają w tradycyjny sposób. I to oni zmieniają nasz świat, a nie niedouczeni karierowicze pasożytujący na publicznym majątku.

Szczególne oburzenie wzbudziło twierdzenie prof. Matczaka, że osiągnięcie życiowego sukcesu (zawodowego i finansowego) wymaga niekiedy pracy znacznie przekraczającej normę kodeksową. Zarzucono mu nawet, że nie zna obowiązującego w Polsce prawa, czym krytycy profesora wystawili sobie świadectwo totalnej ignorancji. Nie wszyscy w Polsce zatrudnieni są na umowy o pracę (i nie zawsze jest to wynik presji pracodawcy), a prowadzący działalność gospodarczą w ogóle nie są związani żadnymi przepisami określającymi ilość godzin, które muszą lub mogą codziennie poświęcić na prowadzenie biznesu. Wszyscy zaś wolny czas mogą przeznaczyć nie na imprezowanie, a na samokształcenie, które w przyszłości może ułatwić awans zawodowy czy też zwiększenie uzyskiwanych dochodów.

Nie ma oczywiście przymusu dążenia do osiągania tytułów profesorskich czy zarabiania niebotycznych pieniędzy. Nie każdy się zresztą do tego nadaje, ale i też nie każdy tego chce. Ludzie są różni. Mają różne zdolności i różne życiowe aspiracje. Szczęście jest sprawą indywidualną i nie ma jednej drogi do jego osiągnięcia. Dlatego nazywanie przez prof. Matczaka tych, którzy nie są skłonni poświęcać całego swojego życia na pracę, przeciętniakami budzi sprzeciw, ponieważ zawiera negatywną ocenę takiej postawy i przy okazji promującej jej lewicy. Każdy ma prawo do takiego wyboru takiego stylu życia, jaki uzna za najbardziej dla siebie odpowiedni. Ale nie ma prawa domagania się od innych jego finansowania. Coś za coś.

Podstawowym zadaniem systemu edukacyjnego powinno być nie tyle wtłaczanie wiedzy (w większości zupełnie nieprzydatnej w życiu), co przedstawianie różnych możliwych dróg życiowego rozwoju ze wszelkimi tego konsekwencjami oraz nauczenie umiejętności poznania samego siebie. Wybór sposobu osiągania indywidualnego szczęścia powinien być indywidualną, ale też w pełni przemyślaną decyzją każdego z młodych ludzi wkraczających w dorosłe życie. Za ewentualne błędy pretensje powinni mieć pretensje wyłącznie do siebie. Nie ma wolności bez odpowiedzialności. I właśnie tej odpowiedzialności nam coraz bardziej brakuje.

Karol Winiarski

W Sosnowcu na osiedlu Porąbka/Nowe Zawodzie (niedaleko zbiornika Balaton) znajduje się ulica Kosmonautów. Nazwa dość ogólna, ale myślę nadana na cześć tych odważnych ludzi z wielu krajów (przypomnę tutaj polskiego kosmonautę generała pilota Mirosława Hermaszewskiego, ale także amerykańskich kosmonautów polskiego pochodzenia: James Anthony Pawelczyk, Scott Edward Parazynski, George Zamka), którzy badali przestrzeń kosmiczną i przeżyli lot, ale także tych którzy zginęli. Jednym z tragicznie poległych był radziecki kosmonauta Władimir Komarow (wiele ulic w polskich miastach nosiło jego imię, lecz zupełnie niesłusznie te ulice w latach 90-tych zdekomunizowano – kolejna irracjonalna wendetta – cieszmy się z tego, że w tym bezsensownym szale dekomunizacji nie zlikwidowano ulic słynnego radzieckiego uczonego Dworcowa).

Na zdjęciu widzimy spalone resztki ciała tegoż właśnie radzieckiego kosmonauty Władimira Komarowa – kolejnego (po Gagarinie) kosmonauty, który wykonał lot wokół Ziemi. Kosmonauta zginął jesienią 1967 roku, po ponad 24 godzinnym locie wokół Ziemi, podczas zbliżania się do Ziemi i po przebiciu się przez atmosferę, w kapsule jego statku Sojuz-1 nie otworzył się spadochron hamujący i kapsuła uderzyła z impetem w ziemię. Komarow spalił się podczas zbliżania się do ziemi lub spalił się tuż po lądowaniu, zginął ponieważ jego statek zawierał mnóstwo usterek technicznych o których informowano dowództwo i partię, lecz Komitet Centralny KPZR naciskał na start i lot orbitalny w celu uświetnienia 50 rocznicy wybuchu Rewolucji Październikowej (znamy tą rocznicę z okresu PRL, było z tej okazji wiele imprez „ku czci”). Kosmonautę pochowano uroczyście pod murami Kremla. Jedna z załóg amerykańskich statków kosmicznych Apollo umieściła na Księżycu plakietkę z imionami poległych pionierów lotów kosmicznych, wśród nich jest także Władimir Komarow. Przypomnę także inne ofiary radzieckiego podboju Kosmosu (informacje te zostały ujawnione dopiero w latach 90-tych) – wśród nich jest: kilkaset osób z naziemnej obsługi kosmodromu (zginęli podczas wybuchu paliwa w rakiecie) oraz kosmonauci którzy zginęli podczas startu rakiety lub zmarli na orbicie (z powodu braku tlenu, dehermetyzacji kabiny, etc). Po tych wypadkach w ZSRR dla celów propagandowych fałszowano przyczyny ich śmierci – dla szacunku dla ich śmierci przypomnę kilka nazwisk tragicznie zmarłych kosmonautów: Nieliubow, Kartaszow, Warłamowa, Biełokoniew, Bondarenko.

Te wszystkie tragiczne historie nie ujrzałyby światła dziennego gdyby wiele osób nie zdało relacji z tego co zobaczyli lub usłyszeli. I tak np. w latach 1960-1961 włoscy radioamatorzy odbierając fale radiowe nadawane z radzieckiego statku kosmicznego, usłyszeli i nagrali meldunki oraz relacje z orbity okołoziemskiej (w języku rosyjskim), a także nagrano jęki i rzężenia kosmonautów podczas ich śmierci podczas lotu. Należy zaznaczyć że wielu z nich odbyło swój lot w przestrzeń okołoziemską jeszcze przed startem Jurija Gagarina (1961 rok), lecz ze względu na ich tragiczną śmierć, propagandowo nie było się czym chwalić.

Zatem proszę was, drodzy czytelnicy, gdy będziecie przejeżdża rowerem lub autem w tamtych rejonach wspomnijcie moją opowieść.

Robert Wagner

Żródła:

https://www.tvn24.pl/magazyn-tvn24/przed-startem-spodziewal-sie-najgorszego-chcial-otwartej-trumny-zeby-widzieli-co-zrobili,94,1837

Na początku 1966 roku ogłoszono konkurs na pomnik na cześć Powstańców Śląskich. Gdy po kilku miesiącach komisja zamierzała ogłosić publicznie swój wybór wedle którego: I-sze miejsce zajął projekt „rur z bryłą piaskowca” (wg. projektu Heleny i Romana Husarskich oraz Witolda Cęckiewicza), a II-gie miejsce zajął projekt „Skrzydła” (autorstwa prof. Kazimierza Gustawa Zemły i Wojciecha Zabłockiego). W wyniki konkursu wtrącił się jednak były powstaniec gen. Jerzy Ziętek (wtedy Wojewoda Śląski) oraz Edward Gierek (wtedy Sekretarz wojewódzki PZPR w Katowicach) i odwrócili wyniki konkursu (tuż przed ich publicznym lecz już po po kontaktach telefonicznych z twórcami obu projektów). Ostatecznie w centrum Katowic we wrześniu 1967 roku odsłonięto pomnik imienia Powstańców Śląskich zwany potocznie „Skrzydłami” a na osłodę (po zamianie miejsc) twórcom II-go miejsca w konkursie (przypomnę że w tamtych czasach wypłacano twórcom dodatkowe premie za realizację budowy ich dzieła) zlecono budowę pomnika „rur z bryłą piaskowca” w Sosnowca. I tak w październiku 1967 roku (z okazji 50 rocznicy Rewolucji Październikowej) odsłonięto w Parku Sieleckim w Sosnowcu pomnik na cześć Czynu Rewolucyjnego.

W czasach PRL pomnik był miejscem wielu początkowo dobrowolnych a z upływem czasu „przymuszonych” wieców i pochodów na chwałę socjalizmu, z tego powodu pomnik został znienawidzony przez wielu mieszkańców. W październiku 1990 roku na fali rozliczeń z socjalizmem władze Sosnowca zdecydowały o rozebraniu pomnika – wieloletniego symbolu miasta (filmy dokumentalne i pocztówki). Rozbiórka odbyła się w atmosferze wyzwisk skierowanych w kierunku broniących pomnika.

Osobiście jestem daleki od obrony socjalizmu, ale moim zdaniem (jak i wielu znanych mi mieszkańców miasta) wystarczyło „poprawić” pomnik, zmieniając treść intencji wykutą na tablicach, na nową – na cześć zamordowanych robotników tłumienia demonstracji przez carską policję i wojsko pod Hutą Katarzyna w Sosnowcu w Lutym 1905 roku (zginęło 38 osób, głównie robotników lecz były także kobiety z dziećmi, rannych było 150 osób).

W ten sposób ocalono by pomnik i uhonorowano by bohaterów protestów z 1905 roku. Jako ciekawostkę przypomnę, że inspiratorem protestów był Józef Piłsudski, który przebywał w Dąbrowie Górniczej pod koniec 1904 roku (jest o tym mowa w jego biografii), podczas pobytu miał kilka spotkań konspiracyjnych z robotnikami zagłębiowskich zakładów. Skutkiem tych rozmów (jak i wielu inny agitacji w na terenie zaboru carskiego) były tłumne protesty w lutym 1905 roku w wielu polskich miastach zwane Rewolucją 1905 roku. Należy jednak zwrócić uwagę, iż ta rewolucja miała dwa oblicza: komunistyczno-socjalistyczne (np. w Warszawie) – gdzie inspiratorami było SDKPiL (po przewodnictwem Juliana Marchlewskiego) oraz socjalistyczne (socjalne) np. w Zagłębiu Dąbrowskim gdzie inspiratorem była rosnąca w siłę PPS (pod przewodnictwem Józefa Piłsudskiego).

Przygotowując ten artykułu z relacji kilku osób dowiedziałem się o dalszych losach pomnika. Bryła piaskowca została wywieziona na poligon wojskowy i tam wysadzona w powietrze (szkoda, że nie wywieziono jej do Muzeum Socjalizmu w Kozłówce, wtedy można by było odzyskać to dzieło rzeźbiarskie lecz niestety pomnik zniszczono bezpowrotnie ), natomiast zdemontowane rury z pomnika przez jakiś czas były składowane na tyłach Egzotarium (widziałem je tam osobiście), aż zostały oddane na złom.

Powyższa historia obu pomników została opisana około około 2007 roku w Dzienniku Zachodnim – utkwiła mi w pamięci jako przykład ludzkiej głupoty nowej władzy (w latach 90-tych XX wieku) „zachłyśniętej” irracjonalną chęcią zemsty na wszystkich atrybutach władzy socjalistycznej.

Robert Wagner

Polski Ład zbliża się wielkimi krokami, chociaż wciąż jeszcze ostatecznie nie wiemy jakie podatki będziemy płacili, ponieważ proces legislacyjny zakończy się najwcześniej w połowie listopada. Wiadomo jednak jedno. Dochody samorządu terytorialnego z podatku dochodowego od osób fizycznych (w przypadku większych miast dochody z PIT-u to zwykle 25-30% wszystkich wpływów do budżetu) zostaną drastycznie ograniczone. Spadek może wynieść nawet ponad 25% (z około 58 mld zł w 2021 do około 43 mld zł w 2022). Tak przynajmniej twierdzą samorządowcy, którzy w środę protestowali w Warszawie. Rząd twierdzi, że dochody samorządu nawet wzrosną, a uwzględniając dodatkową subwencję inwestycyjną, wzrosną jeszcze bardziej. Jak będzie, okaże się ostatecznie w przyszłym roku, ponieważ nawet eksperci finansowi nie są w stanie do końca zorientować się w zawiłościach nowego systemu podatkowego, który na dodatek był na bieżąco poprawiany już w trakcie prac legislacyjnych.

Prawdą jest natomiast twierdzenie rządzących, że ostatnie lata to prawdziwa hossa dla samorządów. Zaczęło się zresztą już w końcówce rządów koalicji PO-PSL, gdy spadek bezrobocia i wzrost płacy realnej przełożył się na zwiększenie przychodów z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych stanowiących znaczący udział w ogólnych dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Następne lata przyniosły jeszcze większy przyrost dochodów, a na dodatek napłynęły środki z nowej perspektywy unijnej. W konsekwencji ostatnie siedem lat to prawdziwe tłuste lata, chyba najlepsze w ponad 30-letniej historii odrodzonego samorządu terytorialnego w Polsce. Obniżone w pływy z PIT-u i tak będę większe niż te, które samorządy uzyskały w 2015 roku. Skąd w takim razie protesty samorządowców?

Narastająca polaryzacja polskiej sceny politycznej nie ominęła naszych małych ojczyzn. Samorządy, zwłaszcza dużych miast, są w rękach opozycji. Dlatego też nie po raz pierwszy Prawo i Sprawiedliwość kupuje głosy wyborców kosztem samorządowych budżetów. Oczywiście pośrednio, chociażby poprzez zmniejszone inwestycje, przekłada się to na sytuację mieszkańców gmin czy powiatów, z których wielu przecież głosuje na PiS. Ale to dla większości z nich całkowita abstrakcja. Realnie odczuwają tylko przypływ środków na ich osobistych kontach. A to ma właśnie zapewnić Polski Ład – inna sprawa, że wielkość tego przyrostu będzie dla większości z nich sporym rozczarowaniem.

Szeroki strumień napływających pieniędzy w ostatnich latach przełożył się na wzrost wydatków – zarówno bieżących, jak i inwestycyjnych. Co prawda takiego rozdawnictwa jak w przypadku szczebla centralnego nie było, ale i tak planując przyszłe dochody można było sobie poszaleć, czego przykładem jest chociażby budowa Zagłębiowskiego Parku Sportowego w Sosnowcu. Teraz przyjdzie spłacać zaciągnięte kredyty przy znacząco mniejszych dochodach i rosnących stopach procentowych. Na dodatek, o ile zwiększanie bieżących wydatków jest miłe i przyjemne, to ich ograniczanie boli. I to bardzo boli. Widać to chociażby w naszym mieście na przykładzie budżetu obywatelskiego. Jeszcze kilka lat temu do podziału było 8 mln zł. W tym roku kwota ta jest o 1,8 mln zł mniejsza (trudno bowiem uznać milion złotych na walkę z niską emisją za element budżetu obywatelskiego). A przecież zbliżają się powoli nie tylko wybory parlamentarne, ale i samorządowe. Wyborcy mogą nie zrozumieć, że nagłe cięcia w wydatkach samorządów to wynik polityki władz centralnych. Wyborcy zresztą w ogóle zwykle niewiele rozumieją i trzeba im to łopatologicznie uświadamiać.

Zmniejszenie dochodów pokrywa się z ogromnymi podwyżkami energii elektrycznej i cieplnej, wzrostem kosztów materiałów budowlanych i robocizny oraz narastającymi żądaniami płacowymi różnych grup zawodowych – także pracowników samorządowych. Te ostatnie trudno zresztą będzie zlekceważyć w sytuacji znaczących podwyżek pensji i diet dla samorządowców. Pracownicy zawsze mogą też zagłosować nogami zmieniając miejsce pracy, co przy obecnym deficycie siły roboczej jest coraz łatwiejsze. Już teraz w dużych miastach pozyskanie wykwalifikowanego urzędnika przy tym poziomie wynagrodzeń jest coraz trudniejsze. Praca w urzędzie już dawno przestała być marzeniem młodych ludzi.

Od dłuższego czasu postępuje uzależnienie budżetów samorządowych od środków zewnętrznych. Oczywiście większość z nich stanowią pieniądze unijne. To dzięki nim udało się zrealizować znaczną część inwestycji, które w ostatnich latach zmieniły oblicza gmin i powiatów. Ale to tylko jedna strona medalu. Unijne dofinansowanie zabiło długofalowe planowanie rozwoju polskich miast i gmin – nigdy nie wiadomo na co będzie można pozyskać środki, kiedy będzie można je dostać, w jakiej wysokości wpłyną do budżetu i czy w ogóle uda się je otrzymać. Dlatego często realizuje się nie to co najważniejsze, ale to na co można dostać unijną kasę. Nikt przy tym nie myśli o późniejszych kosztach utrzymania wybudowanych obiektów, na co oczywiście żadnego dofinansowania nie ma. Nie ma też mowy o poszukiwaniu oszczędności przy realizacji inwestycji – mniejszy koszt oznaczałby przecież niepełne wykorzystanie pozyskanych środków. I w końcu najważniejsze. Jeżeli ktoś myśli, że cały proces rozstrzygania konkursów i rozdziału tych pieniędzy jest obiektywny, transparentny, oparty wyłącznie na merytorycznych kryteriach i wolny od wszelkich powiązań politycznych i personalnych, to jest bardzo, bardzo naiwny.

Jeszcze gorzej jest z funduszami przyznawanymi przez państwo w ostatnich latach. Jak wynika z analizy profesorów Pawła Swianiewicza i Jarosława Flisa, w przypadku drugiego naboru Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w gminach zarządzanych przez opozycję średnia dotacja na głowę mieszkańca wyniosła 25,4 zł. Tam, gdzie rządzą włodarze bezpartyjni na mieszkańca przypadło ok. 134,5 zł. Gdy jednak władzę sprawowali przedstawiciele Prawa i Sprawiedliwość kwota dofinansowania z RFIL rosła do 253 zł na głowę. Trudno więc mieć nadzieję, że sytuacja ta nie powtórzy się przy rozdziale kolejnych środków z budżetu centralnego. Gdyby jednak nawet zastosowano bardziej obiektywne kryteria, to i tak proces uzależniania finansów samorządowych od dobrej woli władz centralnych oznacza ograniczenie niezależności jednostek samorządu terytorialnego. I nie jest to przypadek. Taka przecież jest filozofia rządzenia państwem obecnej ekipy przypominająca czasy, wydawało się dawno minione. A to może oznaczać, że po siedmiu tłustych latach samorządy czeka siedem lat chudych.

Karol Winiarski

Ubiegłotygodniowy wyrok Trybunału Konstytucyjnego był zaskoczeniem. Nie chodzi oczywiście o sentencję wyroku, ale o sam fakt jego wydania. Wielokrotnie odraczana rozprawa wydawała się grą toczoną z Komisją Europejską, a stawką miało być zatwierdzenie Krajowego Planu Odbudowy. Skoro Jarosław Kaczyński dał Julii Przyłębskiej zielone światło, widocznie sytuacja się wyjaśniła. Najprawdopodobniej w poufnych negocjacjach uzgodniono, że w zamian za likwidację Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego KPO zostanie zatwierdzone i pierwsza transza dotacji popłynie do Polski. Oczywiście nie stanie się to od razu, ale po pewnym czasie, gdy emocje związane w wydaniem wyroku opadną.

Zaskoczeniem natomiast nie była reakcja opozycji. W chórze oburzenia, który wybrzmiał po ogłoszeniu wyroku TK, oczywiście pierwsze skrzypce grał Donald Tusk. Kalkulacja szefa PO jest prosta jak konstrukcja cepa. Przygniatająca większość Polaków jest zdecydowanie przeciwna polexitowi, co potwierdzają wszystkie badania opinii publicznej. Wystarczy więc przedstawić działania lidera obozu rządzącego jako przygotowanie do opuszczenia UE, a przynajmniej część elektoratu Prawa i Sprawiedliwości nie zagłosuje więcej na to ugrupowanie. Dlaczego jednak przy tak przytłaczającym sprzeciwie wobec opuszczeniu UE, samobójczą grę prowadzi Jarosław Kaczyński?

Działania podejmowane przez Jarosława Kaczyńskiego są ryzykowne, ale nie są samobójcze. To prawda, że mało kto chce polexitu. Ale mniej więcej połowa Polaków traktuje UE jak bankomat i nie chce, aby mieszała się ona do naszych spraw. Nawet część z tych, którzy krytykują działalność PiS-u w sprawach sądownictwa, nie życzy sobie ingerencji UE uważając, że powinniśmy sami rozwiązać ten problem. Na dodatek zdecydowana większość wyborców Prawa i Sprawiedliwości (około 90%) wierzy, że nasze członkostwo w tej organizacji nie jest zagrożone. Tym samym niebezpieczeństwo utraty elektoratu nie jest zbyt duże, a w zamian Jarosław Kaczyński neutralizuje zagrożenie ze strony Konfederacji i Solidarnej Polski. Dlatego takie działania umacniają, a nie osłabiają, pozycję prezesa i jego partii.

Czy Donald Tusk nie widzi tego niebezpieczeństwa? Prawdopodobnie zdaje sobie sprawę z taktyki Kaczyńskiego, ale ponieważ o przyszłym zwycięstwie w wyborach może zadecydować niewielka część głosujących (a może nawet w większym stopniu niegłosujących – zdemobilizowanych wyborców Prawa i Sprawiedliwości), uważa, że gra jest warta świeczki. Zresztą, nawet gdyby te założenia okazały się błędne, to przynajmniej Platforma umocniłaby się na pozycji lidera opozycji. A na tym przecież Tuskowi i innym liderom tej partii, zależy najbardziej. Jest to więc gra na zasadzie win-win (zwycięstwo niezależnie od rozwoju sytuacji). Dlatego też Tusk zapowiedział zorganizowanie protestów, po czym zaprosił na nie liderów pozostałych partii. Gdyby naprawdę zależało mu na stworzeniu wspólnego bloku opozycyjnego w celu zatrzymania antyunijnych działań obozu rządowego, uzgodniłby formę, miejsce i czas protestu przed jego ogłoszeniem z pozostałymi przywódcami opozycji. Ale jego celem jest aby realizowali oni jego polityczne pomysły, a nie współuczestniczyli w ich określaniu. Wasal ma znać swoje miejsce.

Problem relacji między prawem krajowym a prawem europejskim nie został wymyślony przez obecne władze naszego kraju. To problem systemowy, który od lat zamiatany pod dywan musiał kiedyś wybuchnąć. Nie da się bowiem bezproblemowo pogodzić sytuacji, w której z jednej strony obowiązuje prawo europejskie, ale z drugiej najważniejszym aktem prawnym jest krajowa konstytucja. A tak jest w przypadku wielu państw członkowskich.

Rozwiązanie tego dylematu pozornie jest proste. Zgodnie z art. 91, ust. 2 naszej ustawy zasadniczej „Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową.”. Zgodnie zaś z art. 188, ust. 2 Trybunał Konstytucyjny orzeka w sprawach „zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie.” Czyli w sytuacji konfliktu między przepisami prawa unijnego a Konstytucją, ważniejsze są przepisy tego drugiego aktu prawnego, a te pierwsze nie obowiązują. Tyle, że taki stan jest niemożliwy do utrzymania i w konsekwencji może, choć nie zawsze się to dzieje w przypadku innych państw, spowodować nałożenie kar na państwo polskie przez TSUE. Żeby ich uniknąć, trzeba zmienić Konstytucję. Jak mawiał klasyk: „Wolność to uświadomiona konieczność”.

Sprawa jest jednak jeszcze bardziej skomplikowana. W praktyce bowiem nie ma czegoś takiego jak obiektywna niezgodność przepisu ustawy czy umowy międzynarodowej z Konstytucją. Wszystko zależy od interpretacji konkretnych przepisów, a ta zawsze jest subiektywna i zależy od członków organu, który jej dokonuje. Nawet jeżeli są oni niezawiśli od nacisków zewnętrznych, to przecież każdy z nich ma jakieś poglądy i doświadczenia życiowe. A to wpływa na dokonywaną wykładnię przepisów i przekłada się na zapadające wyroki co do zgodności badanego prawa z Konstytucją.

Ale i to nie kończy jeszcze problemów związanych z zależnościami miedzy prawem krajowym a unijnym. Tu bowiem pojawia się Trybunał Sprawiedliwości UE, który może badać zgodność przepisów tych dwóch porządków prawnych czyli nie tylko zgodności ustaw krajowych z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, ale także z prawem wtórnym, czyli głównie rozporządzeniami UE. To zaś w sposób oczywisty musi generować konflikty, jeżeli krajowy sąd konstytucyjny i TSUE w odmienny sposób zinterpretują zapisy traktatowe i wydadzą całkowicie sprzeczne ze sobą wyroki. Przykładem jest kwestia organizacji wymiaru sprawiedliwości. Jeżeli będziemy stosowali interpretację czysto literalną, to UE nic do struktury organów wymiaru sprawiedliwości, powoływania sędziów czy też organizacji zasad ich odpowiedzialności dyscyplinarnej i karnej. Ale jeżeli zastosujemy interpretację rozszerzającą, to sytuacja ulega radykalnej zmianie i organy wspólnoty europejskiej mogą kontrolować czy państwa nie łamią praworządności, trójpodziału władzy i zasady niezawisłości sędziowskiej. O ile dawniej, TSUE trzymał się ściśle zapisów traktatowych, to od pewnego czasu stara się dokonywać ich rozszerzającej wykładni. Tyle, że nigdzie te zasady nie są precyzyjnie zdefiniowane, co daje sędziom szerokie pole do popisu.

Prounijna ofensywa Donalda Tuska i Platformy Obywatelskiej byłaby zrozumiała, gdyby nie stanowisko Sejmu RP z lipca 2010 roku (a więc w okresie rządów koalicji PO-PSL) skierowane do Trybunału Konstytucyjnego i podpisane przez ówczesnego marszałka Grzegorza Schetynę. Jej kluczowy fragment brzmiał:

„Nie istnieje inny sposób pogodzenia tezy o najwyższej mocy konstytucji w systemie obowiązującego prawa unijnego niż przyjęcie, że zasada ta uwzględnia istniejące granice kompetencji Unii Europejskiej, a ostateczną decyzję o tym, czy te granice zostały przekroczone pozostawia Trybunałowi Konstytucyjnemu”.

Dokładnie takie samo stanowisko zajął teraz Trybunał Konstytucyjny. Dlaczego więc PO zmieniła zdanie? W 2010 roku zbliżały się wybory samorządowe, a za rok miały się odbyć wybory parlamentarne. Większość wyborców nie była wtedy skłonna zgodzić się na tak daleko idące ograniczenie naszej suwerenności. Wówczas Platforma walczyła o większość sejmową. Dzisiaj walczy tylko o większość wśród opozycji, a prounijne zastawienie Polaków jest większe niż było jedenaście lat temu.

Instrumentalne traktowanie relacji między prawem polskim a unijnym przez Donalda Tuska nie zmienia oczywiście oceny autorytarnych dążeń Jarosława Kaczyńskiego zmierzających do całkowitego podporządkowania wymiaru sprawiedliwości. Interwencja organów unijnych byłaby jak najbardziej zasadna, gdyby spełnione były trzy warunki. Po pierwsze, zasady na jakich powinna się opierać organizacja wymiaru sprawiedliwości zostałyby precyzyjnie zapisane w prawie unijnym. Po drugie, wszystkie kraje traktowane byłyby w ten sam sposób, niezależnie od kiedy istnieje funkcjonujący u nich system wymiaru sprawiedliwości i jak wygląda praktyka jego stosowania. Po trzecie, sędziowie TSUE byliby wybierani w sposób całkowicie wykluczający udział zarówno organów władzy wykonawczej jak i ustawodawczej (podobnie zresztą należałoby zmienić w Polsce sposób wybory Trybunału Konstytucyjnego, ponieważ wybór jego członków przez Sejm oznacza, że jest to organ całkowicie upolityczniony – i to nie od 2015 roku, ale od samego momentu jego powstania).

Czy jest jakakolwiek szansa na zrealizowanie tych założeń. Oczywiście, że nie. Mało komu zależy na stworzeniu jasnego i transparentnego systemu, który ograniczałby władzę polityków. Ale istniejący stan rzeczy będzie generował kolejne konflikty i to niekoniecznie dotyczące Polski. W naszym zaś przypadku UE wyrazi oczywiście święte oburzenie wyrokiem TK i najprawdopodobniej na tym się skończy. Komisji Europejskiej nie zależy na eskalowaniu konfliktu z Polską, a likwidacja Izby dyscyplinarnej zostanie w Brukseli ogłoszona jako wielki sukces w przywracaniu praworządności. Oczywiście to samo ogłoszą również Jarosław Kaczyński i Mateusz Morawiecki, gdy w zamian zostanie zaakceptowany nasz Krajowy Plan Odbudowy i pierwsze pieniądze popłyną do Warszawy. Takiż sam sukces ogłosi oczywiście również Donald Tusk, który jakiś czas temu obiecał, że załatwi Polsce wypłatę należnych jej środków. Oczywiście większość elektoratu dwóch głównych partii politycznych będzie zachwycona skutecznością swoich liderów, bo przecież jak słusznie w 2005 roku zauważył Jacek Kurski „ciemny lud to kupi”. A ciemny lud, choć w różnych proporcjach, jest wśród zwolenników wszystkich polskich ugrupowań. W końcu demokracja to obecnie umiejętność manipulowania elektoratem za pomocą środków masowego przekazu i najnowszych technologii informatycznych. Wygrywa ten, kto okaże się skuteczniejszym manipulatorem. Kaczyński i Tusk dobrze o tym wiedzą.

Karol Winiarski

Manewry Zapad`21 zakończyły się dwa tygodnie temu. Sytuacja na granicy polsko-białoruskiej nie zmienia się od wielu tygodni. Informacje o uchodźcach, którzy dotarli ostatnio do Niemiec przez Polskę pokazują, że system kontroli jest w dalszym ciągu nieszczelny. Jak widać wprowadzenie stanu wyjątkowego na początku września nie przyniosło żadnych z zapowiadanych efektów. A mimo to został on przedłużony na kolejne 60 dni.

Podczas swojej ostatniej wizyty w Polsce ustępująca kanclerz Angela Merkel serdecznie dziękowała Mateuszowi Morawieckiemu za działania podejmowane na granicy polsko-białoruskiej. Nie była to zwykła kurtuazja, ale szczera wdzięczność za ograniczenie napływu migrantów do jej kraju. Wbrew bowiem temu, co twierdzą politycy rządzącego ugrupowania i Konfederacji, próbujący się przedostać z Białorusi do Polski uchodźcy nie zagrażają naszemu krajowi. Polska jest dla nich krajem wyłącznie tranzytowym, a docelowym celem ich podróży są Niemcy. Dlaczego więc wykonujemy za nich czarną robotę? Nawet za rządów PO nie było tak poniżającego podporządkowania działań państwa polskiego realizacji niemieckich interesów.

Jednym z częściej powtarzanych przez rządzących argumentów jest solidarność europejska i wynikająca z niej konieczność skutecznego zabezpieczenia granic UE . W miłość partii rządzącej do europejskiej wspólnoty nikt rozsądny nie uwierzy. Narastający spór o organizację wymiaru sprawiedliwości, kopalnię w Turowie czy uchwały samorządów skierowane przeciw ideologii LGBT pokazują, że z UE, przynajmniej w jej obecnym kształcie, partii Jarosława Kaczyńskiemu nie jest po drodze. Nigdy też pod rządami Prawa i Sprawiedliwości Polska nie wykazywała solidarności z innymi członkami Wspólnoty. Inna sprawa, że trudno tą solidarność dostrzec w działaniach wielu innych państw unijnych. Niemcy, budując Nord Stream II, nie przejmowały się interesami Polski, o nie należącej do UE Ukrainy, nie wspominając. Dlaczego więc mielibyśmy solidarni wobec tych, którzy do żadnej solidarności się nie poczuwają?

Coraz wyraźniej widać, że prezes Jarosław Kaczyński sam wpuścił się w pułapkę, z której nie za bardzo wie jak się wydostać. Wprowadzenie stanu wyjątkowego miało pokazać stanowczość i zdecydowanie władzy w obronie bezpieczeństwa Polaków, a tym samym zgromadzić naród „pod jednym sztandarem”. Cel został w pewnym zakresie osiągnięty – po raz pierwszy od roku sondaże wyraźnie poszły w górę, choć do najlepszych notowań z 2019 roku w dalszym ciągu było daleko. Ale efekt stanu wyjątkowego, podobnie jak zresztą efekt Tuska w przypadku PO, wyraźnie się kończy. Zakończenie stanu wyjątkowego w obecnej sytuacji, mógłby wyresetować wszelkie uzyskane korzyści – wszak migranci dalej napływają. Ale kontynuowanie tej polityki może okazać się jeszcze gorsze. Na granicy zaczęli umierać ludzie. I pojawiły się zdjęcia. Także dzieci.

Nasza cywilizacja zawsze bazowała na obrazkach. Nic tak nie działa na ludzi jak zdjęcie czy film. Dlatego nie wywołuje u nas większego wrażenia informacja statystyczna o 2,5 tys. ofiar wypadków drogowych, ale śmierć np. kilkunastu pasażerów katastrofy kolejowej pokazywanej przez media, długo żyje w społecznej świadomości. Podobnie jest z migrantami. Dlatego też wprowadzono stan wyjątkowy zakazując dostępu do granicy dziennikarzom i zabraniając robić zdjęcia mieszkańcom. Tyle, że nieudolność Straży Granicznej, wojska i policji spowodowała, że niektórym migrantom udaje się przedostać poza obszar stanu wyjątkowego. I dlatego w Michałowie grupa kilkunastu osób, wśród których były również kobiety i dzieci, została sfotografowana przez działaczy organizacji pozarządowych. Na dodatek jakiś „geniusz” nakazał ich odwieź do granicy i wypchnąć na Białoruś. W czasach PRL-u oficerowie milicji i wojska byli przedmiotem niezliczonej ilości żartów wykpiwających ich umysłowe ograniczenia. Jak widać, niewiele się od tego czasu zmieniło.

Zdjęcie małej syryjskiej dziewczynki z pluszową małpką – podarowaną jej zresztą przez policjanta lub pogranicznika – stało się symbolem bezduszności obecnej władzy, która przecież cały czas epatuje swoim przywiązaniem do chrześcijaństwa i walką o dobre imię narodu polskiego. Widok krzywdzonego dziecka ma ogromną siłę polityczną. Zdecydowanie większą niż fotografie prezentowane przez Mariusza Kamińskiego (klasyczny przykład konsekwencji długotrwałego, nadmiernego spożywania alkoholu), które przejdą do historii obciachu. Jeżeli perwersyjne zdjęcia w telefonie mają świadczyć o skłonnościach seksualnych jego posiadacza, to obawiam się, że znaczną część polskiej młodzieży należałoby uznać za zoofilii, gerontofilii i sadomasochistów. Trudno też uwierzyć, że terroryści planujący zamachy w naszym kraju, trzymają w swoich telefonach obciążające ich dowody. A jeśli nawet przyjąć, że wśród migrantów są takie osoby, to dlaczego większość z nich bez sprawdzenia wypychana jest poza granice Polski? Wiadomo przecież, że będą próbowali znowu przedostać się przez granicę i za którymś razem może im się to udać. A wtedy w naszym kraju zamiast terrorysty w więzieniu będziemy mieli terrorystę na wolności. Ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Widok zmarzniętych i przestraszonych dzieci oraz powtarzające się informacje o osobach zmarłych z wycieńczenia czy zimna, to także problem dla części opozycji i polityków Unii Europejskiej. Narracja Donalda Tuska niewiele do tej pory różniła się od tego, co mówili politycy PiS-u, podobnie jak cyniczne stanowisko eurokratów świadczące o ich niebywałej hipokryzji. Informacje przedostające się do opinii publicznej mogą jednak wywołać reakcje i zmusić ich w końcu do zmiany stanowiska. Szymon Hołownia już zapowiedział, że nie będzie się oglądał na sondaże, chociaż jego reakcja (w tym wspomnienie o konieczności zabezpieczenia granicy) wyraźnie pokazują, że bierze pod uwagę zmianę nastawienia przynajmniej części polskiego społeczeństwa. Coraz trudniej będzie też polskiego rządowi wyjaśniać dlaczego nie chce poprosić o pomoc FRONTEX-u (daleko szukać go nie musi – to jedyna instytucja unijna mająca siedzibę w Warszawie), skoro widać, że kompletnie sobie nie radzi z sytuacją.

Pozostaje jeszcze pytanie o sposób rozwiązania kryzysu. Gdyby od samego początku postępowano zgodnie z prawem międzynarodowym umieszczając migrantów w obozach dla uchodźców w celu zweryfikowania ich tożsamości oraz okoliczności opuszczenia rodzinnego kraju, a następnie odsyłano tych, którzy nie spełniają kryteriów uznania za uchodźcę, Łukaszenka prawdopodobnie odpuściłby. Jego celem jest przecież zdestabilizowanie sytuacji u swoich sąsiadów i zmuszenie UE do zniesienia sankcji nałożonych na Białoruś. Brak histerycznej reakcji oznaczałby fiasko tych planów. Stało się jednak inaczej i białoruski dyktator właśnie jest bliski osiągnięcia założonego celu. A wtedy kompromitacja UE w oczach walczących o wolność Białorusinów pogrzebałaby ostatecznie, i tak coraz mniejszy, autorytet tej organizacji. Czyż można sobie wyobrazić lepszą informację dla Władimira Putina?

Karol Winiarski