W dobiegającym końca miesiącu Pan Prezydent Chęciński przypomniał o sobie w sposób – jak zawsze – nieskromny i awanturniczy. Powodzenia logiki takiego postępowania należy doszukiwać się niechybnie w założeniu przez Pierwszego Piłkarza z alei Zwycięstwa (Pierwszego Urzędnika z ulicy Kresowej), że Mieszkańcy cierpią na zbiorową amnezję lub stronią od krytycznego postrzegania codzienności Sosnowca.

Pan Prezydent zastrzega się, że zawsze można na Jego Osobę liczyć. Cóż z tego, że w apelu ewidentnie skierowanym do politycznych Oponentów, okupujących wyższy niż miejski szczebel hierarchii partyjnej. Dla wielu ważne są deklaracje i tylko te satysfakcjonują.

Skoro dla wielu, to znaczy, że nie dla wszystkich. Na szczęście.

Sosnowcem po raz ósmy wstrząsnęła fala budżetowej farsy antyobywatelskiej. Na jej niespokojnym froncie jakby osłabł przekaz programowego optymizmu, przekonywującego na siłę o sukcesach. Najpewniej w odpowiednich kręgach zrozumiano, że już nikogo nie zdziwi (i zbulwersuje) przepychanie kolanem zadań własnych Gminy jako ukłonu w stronę Mieszkańców, to jest cynicznego przeistaczania pracy i obowiązków w okazję do nabijania sobie poparcia. Niezmienną perełką pośród form upokarzania Mieszkańców – Bibliotekarzy i Czytelników – jest uskutecznianie jałmużny o środki na nowości wydawnicze. Do tej pory niespecjalnie spotyka się taka polityka Urzędu Miejskiego z protestem…

Nie spotyka, gdyż tak właśnie objawia się zaufanie? Czy i z tego powodu w Sosnowcu Funkcjonariusze Straży Miejskiej w okresie jesienno-zimowym zwłaszcza tak niechętnie interweniują w sprawie jakości powietrza?

W Sosnowcu uprzywilejowane są inwestycje co najmniej kontrowersyjne, natomiast przekaz medialny karze myśleć inaczej. W trzeciej dekadzie XXI wieku Śródmieście Sosnowca straszy, natomiast miesiącami Państwo Radni – zaniepokojeni przez Pana Wędkarza z Niwki – dociekają, jakie jest faktyczne miejsce zamieszkania opozycyjnej Pani Radnej. Z niejasnych przyczyn w Mieście niczym grzyby po deszczu powstają nowe centra handlowe i hale magazynowe, a nasadzanie następcze już nie. O zażegnanie tej dysproporcji Samorządowcy nie zabiegają, by zainteresować się chociażby dokonaniami dwóch Panów Radnych z Zagórza, przekraczających wszelkie granice. Bez względu na porę roku mobilizują Elektorat wykonując w mediach społecznościowych ruchy pozorne. Jest to o tyle bardziej pożyteczne, iż mobilizowanie do walki o czystsze powietrze Straży Miejskiej jest z góry skazane na porażkę. Śmierdzieć w Sosnowcu może, gdyż blask fleszy kosztem tego na sile nie straci.

W kwestii obojętności Mieszkańców na postępowanie rządzącej Ekipy warto zastanowić się nad przymykaniem oczu przez Społeczników Sosnowca, w tym żywo zaangażowanych w życie polityczne. Chłodna obserwacja prowadzi do jasnych wniosków: aktywność oddolna Mieszkańców, na co dzień skoncentrowanych na celach prywatnych, a z letargu bierności wyrywanych na sygnał szkodliwej działalności Włodarzy, nie budzi zastrzeżeń, w przeciwieństwie do zawodowych Polityków, niekoniecznie czynnych. Czy obnaża to w jednakowym stopniu Ich motywy działania? Komu zatem można dzisiaj zaufać?

Jakub Tomasz Hołaj-Krzak
Warszawa, 24 IX 2021

W ubiegłym tygodniu zdarzyło się kilka ważnych dla Polski spraw. Trybunał Sprawiedliwości UE nałożył na Polskę drastyczne kary finansowe z powodu niewykonania postanowienia tymczasowego w sprawie kopalni węgla brunatnego w Turowie. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji po 20 miesiącach rozpatrywania wniosku zatwierdziła przedłużenie koncesji dla TVN24 starając się jednocześnie tylnymi drzwiami podważyć możliwość posiadania przez koncern Discovery większościowego udziału w grupie TVN. Trwał protest środowisk medycznych, a jednocześnie służby mundurowe wynegocjowały co najmniej 500-złotowe podwyżki. Rząd przedstawił projekt nowelizacji budżetu cudownie wyczarowując dodatkowe 80 mld zł., co zresztą zdaniem premiera oznacza, że nie musimy się martwić o kary nałożone przez TSUE. Prezydent Andrzej Duda w czasie swojego pobytu w Waszyngtonie na sesji ONZ nie spotkał się z Joe Bidenem, ponieważ jak twierdził jego rzecznik „o takie spotkanie nie zabiegał” (to podobnie jak ja – też nie zabiegałem i też się nie spotkałem). Uwaga opinii publicznej koncentrowała się jednak na czymś zupełnie innym. Imprezie urodzinowej Roberta Mazurka.

Wiek abrahamowy (50 lat) jest symbolicznym przełomem w życiu każdego człowieka. Trudno się więc dziwić jednemu z najbardziej znanych i jednocześnie ekscentrycznych polskich dziennikarzy, że postanowił uczcić swoją rocznicę urodzin. Dlaczego zaprosił aż tak szerokie grono gości, pozostaje jego słodką tajemnicą. Czy była to sprytnie zastawiona pułapka, w którą dali się złapać naiwni politycy? Czy też sam nie organizując „sesji zdjęciowej” zdawał sobie jednak sprawę, że redakcja „Faktu”, w której kiedyś zresztą pracował, nie zmarnuje doskonałej okazji do zwiększenia swojego nakładu? A może, co zresztą dość wątpliwie, kierując się zwykłą próżnością nie przewidział, że prywatna impreza stanie się wydarzeniem medialnym, a w przypadku PO, także politycznym?

Z jednej strony tak powszechne zainteresowanie prywatną, urodzinową imprezą można uznać za kolejny przejaw intelektualnego regresu dotykającego coraz szersze kręgi społeczeństwa. Zamiast zajmować się naprawdę ważnymi sprawami, które wpłyną na losy nasze i kolejnych pokoleń Polaków, nasi rodacy podniecają się kolejnymi sensacyjkami i skandalikami, o których za kilka dni nikt już nie pamięta. Ale w tym przypadku nie chodzi tylko o miejsce oddawania moczu przez byłego sekretarza generalnego SLD. Szok i niedowierzanie wynikają z innych powodów. Wszyscy bowiem mogli zobaczyć jak zachowują się, wydawałoby się walczący ze sobą na śmierć i życie, politycy wrogich ugrupowań politycznych, gdy nie ma włączonej kamery czy mikrofonu. Jak podobno miał powiedzieć najwybitniejszy polityk drugiej połowy XIX wieku Otto von Bismarck „”Ludzie nie powinni widzieć jak robi się kiełbasę i politykę”. A właśnie zobaczyli.

Udział polityków w imprezie organizowanej przez dziennikarza może budzić wątpliwości – czy w trakcie swojej pracy będzie w stanie zachować obiektywizm, w sytuacji gdy niektórzy z jego rozmówców są jego bliskimi znajomymi? A jeśli nawet (w przypadku redaktora Mazurka nie widać raczej taryfy ulgowej dla nikogo), to czy widzowie i słuchacze nie będą mieli co do tego wątpliwości? O wiele jednak poważniejszym problemem jest jednak wspólny udział polityków różnych opcji w imprezie. Nie dlatego, że w jednym pomieszczeniu spotykają się polityczni przeciwnicy. Jest rzeczą zupełnie normalną, że działacze rywalizujących ze sobą ugrupowań, powinni ze sobą normalnie rozmawiać, a nawet utrzymywać przyjazne stosunki. Nienormalny jest natomiast język jakiego używają w debacie publicznej odmawiając swoim adwersarzom prawa do patriotyzmu, uczciwości, a nawet działalności w sferze publicznej, uznając ich za zło wcielone. Jeżeli okazuje się, że po zejściu z wizji ich wzajemne stosunki „ulegają” radykalnej zmianie, to pachnie to po prostu hipokryzją i próbą oszukania wyborców dla własnych politycznych interesów bez troski o tak często podkreślaną konieczność „utrwalania wspólnoty”.

Zanim jednak odsądzimy od czci i wiary naszych polityków, warto spojrzeć na problem z trochę innej perspektywy. Nie wszyscy przecież używają na co dzień wobec swoich kolegów i koleżanek z innych ugrupowań mowy nienawiści. Tomasz Siemoniak, który był uczestnikiem feralnej imprezy, uchodzi nawet za polityka mało wyrazistego – właśnie dlatego, że stara się w publicznych wypowiedziach unikać agresywnych sformułowań i epitetów. Kultura osobista, racjonalizm prezentowanych argumentów i szacunek dla politycznych konkurentów (właśnie – konkurentów, a nie wrogów) są idealną receptą na … porażkę wyborczą. Takie wypowiedzi słabo rezonują wśród elektoratu, nie trafiają na czołówki gazet i nie podbijają mediom słupków oglądalności. A to zniechęca dziennikarzy do zapraszania takich „nudziarzy” do swoich programów. Koło się zamyka. Dlatego i jedni, i drudzy starają się dostosować do oczekiwań widzów i słuchaczy, którzy są jednocześnie wyborcami. W przypadku mniej znaczących polityków to nie tylko szansa na przebicie się do medialnego mainstreamu, ale też możliwość zdobycia punktów u partyjnego lidera, co może otworzyć drogę do politycznej kariery. Bo przecież i Kaczyński, i Tusk wyznaczają partyjne standardy dla członków swoich plemiennych ugrupowań. Politycy dostosowują się po prostu do oczekiwań wyborców i liderów. A ponieważ są po prostu ludźmi, a więc istotami społecznymi, poza okresami krótkiego wzmożenia w studiach radiowych i telewizyjnych oraz na sali sejmowej, starają się utrzymywać między sobą normalne kontakty. Zwykłe, ludzkie zachowania. Pomijam tu oczywiście tych, którzy wspólnie kręcą lody, ponieważ to już jest oczywista patologia.

Zupełnie innym przypadkiem jest Borys Budka – przewodniczący klubu parlamentarnego KO, a do niedawna przewodniczący PO. W czasie, gdy imprezował na imprezie Mazurka, w Sejmie przy prawie pustej sali występował Marian Banaś, prezes Najwyższej Izby Kontroli. Przez wiele lat ten jeden z bardziej zasłużonych działaczy demokratycznej opozycji, był jednym z ważniejszych i w pełni lojalnych polityków Prawa i Sprawiedliwości. Próba zmuszenia go przy pomocy służb specjalnych do rezygnacji ze stanowiska po ujawnieniu kompromitujących go faktów, spowodowała całkowitą zmianę jego postawy i otwartą wojnę z kolegami, co oczywiście skutkowało również radykalną zmianą stosunku do niego dotychczasowych przeciwników politycznych. Gdy jednak w piątkowy wieczór prezentował sprawozdanie z działalności kierowanej przez siebie instytucji, liderzy opozycji nie byli tym zainteresowani. Impreza u Mazurka okazała się ważniejsza. A przecież plenarne posiedzenia Sejmu, to czas pracy dla zatrudnionych tam posłów. Posłów, których wynagrodzenia zostały ostatnio znacząco podniesione.

Absencja w pracy szefa głównego opozycyjnego klubu, to jednak nie wszystko. Pytany przez dziennikarzy o powód nieobecności Borys Budka kłamał w żywe oczy twierdząc, że wraz z posłami Siemoniakiem i Neumannem przygotowywał się do zaplanowanej na dzień następny Konwencji PO. Rzeczywiście byli razem. Trudno jednak wspólne imprezowanie uznać za przygotowania do partyjnego eventu. Na dodatek trudno też zrozumieć jak jeden z czołowych i wydawało się dość inteligentnych liderów PO mógł przypuszczać, że prawda nie wyjdzie na jaw. To ostatecznie dyskwalifikuje go jako polityka.

Opozycyjne media zachwycone są szybką i stanowczą reakcją Donalda Tuska, który zaraz po pierwszych doniesieniach medialnych zawiesił uczestników imprezy i zmusił ich do oddania się do jego dyspozycji. Tyle, że o ich ostatecznych losach ma dopiero przesądzić Zarząd PO. Jeżeli końcową decyzję odwleka się w czasie, to istnieje podejrzenie, że jest to raczej pijarowska ustawka, a nie szczera chęć ukarania skompromitowanych kolegów. Tym bardziej, że w trakcie niedawnych rozmów z internautami Donald Tusk zacytował sms swojej teściowej proszącej zięcia o łagodne potraktowanie grzeszników. Trudno zrozumieć, co chciał osiągnąć lider PO włączając do dyskusji o wewnętrznych sprawach swojego ugrupowania matkę swojej żony. Jeżeli wobec zawieszonych nie zostaną teraz wyciągnięte poważniejsze konsekwencje, powstanie nieodparte wrażenie, że w Platformie rządzi teściowa przewodniczącego. Jeżeli stanie się inaczej, Tusk wyjdzie na nieczułego zięcia. I w jednym, i w drugim przypadku trudno będzie mówić o budowaniu autorytetu lidera największej opozycyjnej partii. Zresztą już wzbudziło to złośliwe docinki i to nie tylko ze strony polityków Prawa i Sprawiedliwości.

Wiele wskazuje na to, że Borysowi Budce i Tomaszowi Siemoniakowi nic poważniejszego się nie stanie. Bez współpracy z Budką, Tusk nie stanąłby w tak ekspresowym tempie na czele Platformy. Z kolei to jego wola zadecydowała o powrocie jego poprzednika na fotel przewodniczącego klubu i rezygnacji z tej funkcji Cezarego Tomczyka. Gdyby teraz Budka miał stracić stanowisko, byłoby to też przyznanie się Donalda Tuska do popełnienia personalnego błędu. Nie pierwszego zresztą w jego politycznej karierze. Graś, Nowak czy Drzewiecki to przykłady fatalnego doboru najbliższych współpracowników. Gdyby w 2014 roku wyjeżdżający do Brukseli lider PO wskazał na swojego następcę kogoś innego, a nie Ewę Kopacz, prawdopodobnie PiS nie uzyskałby większości bezwzględnej w Sejmie, a być może w ogóle nie doszedłby do władzy. Teraz wraz ze swoimi kolegami Donald Tusk usilnie pracuje, żeby po kolejnych wyborach nic się nie zmieniło.

Karol Winiarski

„Wykluczamy zatem możliwość Polexitu. Przypisywanie nam zamiaru wyjścia z Unii Europejskiej jest kłamliwym zabiegiem propagandowym totalnej opozycji – nie mającym odzwierciedlenia w faktach”. To fragment uchwały Rady Politycznej Prawa i Sprawiedliwości (a raczej wypowiedzi rzeczniczki partii), która miała przerwać kolejną odsłonę niekończącej się historii oskarżeń partii rządzącej o chęć wyprowadzenia Polski z UE. Oskarżeń wywołanych tym razem wypowiedziami niektórych czołowych polityków tej partii, a nie, jak twierdzą autorzy, insynuacjami opozycji.

Powody opozycyjnej ofensywy w tym temacie są dość oczywiste. Zdecydowana większość Polaków, w tym także zwolenników Prawa i Sprawiedliwości, jest polexitowi przeciwna, a to daje nadzieję na zatrzymanie wzrostowego trendu sondażowego tej partii. Trudniej wytłumaczyć całkowicie sprzeczne ze sobą wypowiedzi polityków PiS-u, o ile oczywiście założyć, że zarówno Marek Suski jak i Ryszard Terlecki przedstawiali stanowisko partii, a nie swoje własne. Należy jednak pamiętać o dwóch związanych zresztą ze sobą sprawach. Po pierwsze, wśród elektoratu Prawa i Sprawiedliwości jest pewna grupa eurosceptyków, którą trzeba dopieszczać. Po drugie, na prawo od tej partii czai się jawnie niechętna UE Konfederacja (swoją drogą nazewnictwo – unia, konfederacja – jak ulał pasuje do wojny nomen omen secesyjnej). A prezes Kaczyński zawsze starał się zwalczać wszystko na prawo od jego ugrupowania. Dlatego od czasu do czasu pojawiają się polexitowe sugestie ze strony niektórych polityków Prawa i Sprawiedliwości. I dlatego tolerowane, a nawet akceptowane, są wypowiedzi przedstawicieli Solidarnej Polski. I dlatego we wspomnianym oświadczeniu znalazł się także inny passus: „Wiążemy przyszłość Polski jednoznacznie z przynależnością do Unii Europejskiej, ale to nie oznacza, że musimy się godzić na postępujący, pozatraktatowy proces ograniczania suwerenności państwom członkowskim”.

Jak widać polityczna logika niewiele ma wspólnego z logiką klasyczną. Co bowiem zrobi Prawo i Sprawiedliwość, gdy „proces ograniczania suwerenności państw członkowskich” będzie postępował? Czy mimo tego, dalej będzie sprzeciwiał się polexitowi? Czyli, wpisując się w narrację Marka Suskiego, będzie się godził na brukselską okupację Polski? Czyż nie pachnie to narodową zdradą? Klasycznej logiki w tym nie ma za grosz. Ale jest logika polityczna polegającą na obsługiwaniu zróżnicowanych oczekiwań własnego elektoratu.

Członkostwo Polski w UE, podobnie zresztą jak wiele innych rzeczy, już dawno przestało być przedmiotem racjonalnej analizy, a stało się kolejnym narzędziem wojny polsko-polskiej. Tymczasem sprawa bynajmniej nie jest taka prosta jak stara się ją przedstawiać opozycja, która zdaje się traktować naszą przynależność do europejskiej wspólnoty na równi z niepodległością. W tym drugim przypadku rzeczywiście nie ma o czym rozmawiać. Ale o przynależności naszego państwa do wszelkich organizacji, w tym do UE, dyskutować można, a nawet trzeba. Sprawą kluczową jest bilans korzyści i kosztów. Nie tylko materialnych. Także politycznych, geostrategicznych, a nawet aksjologicznych. I nie tylko tych wynikających z członkostwa. Także tych, które ewentualnie uzyskalibyśmy i musielibyśmy ponieść w przypadku polexitu. Można je oczywiście różnie oceniać, ale traktowanie naszego członkostwa w UE jako czegoś niezmiennego i nienaruszalnego jest po prostu kompletnie absurdalne. Jeżeli w krajach unijnych władzę zdobędą prawicowi populiści, którzy zakręcą kurek z pieniędzmi, zaczną promować tradycjonalistyczne wartości i nawiążą ścisłe relacje z Rosją, to euroentuzjastyczne partie dzisiejszej opozycji też będą uważały, że członkostwo w UE to nasza racja stanu? Prawie dwieście lat temu premier Wielkiej Brytanii, lord Palmerston mówił „Wielka Brytania nie ma wiecznych sojuszników ani wiecznych wrogów, wieczne są tylko interesy Wielkiej Brytanii i obowiązek ich ochrony”. W połowie XIX wieku średniej wielkości państwo jakim była Wielka Brytania nie miała sobie równych na świecie, a słońce nad imperium brytyjskim nigdy nie zachodziło.

Na sobotniej konwencji PO Donald Tusk wezwał Jarosława Kaczyńskiego do poparcia wprowadzenia konstytucyjnego zapisu uzależniającego polexit od ustawy, do której przegłosowania konieczna byłaby większość 2/3 zarówno w Sejmie, jak i w Senacie. To dość istotna zmiana stanowiska biorąc pod uwagę, że jeszcze dwa miesiące temu lider PO odsądzał od czci i wiary wszystkich, którzy twierdzili, że z PiS-em o najważniejszych sprawach dotyczących przyszłości Polski trzeba rozmawiać. Co więcej, Donald Tusk poddał ostrej krytyce swoich partyjnych kolegów, którym zdarzyło się ostatnio powiedzieć lub zrobić coś politycznie niepoprawnego. Czyżby lider największej partii opozycyjnej przechodził na pozycje skrajnego symetryzmu?

Zgłoszona przez niego propozycja nowelizacji Konstytucji jest kuriozalna i to z kilku powodów. Po pierwsze od dawna Władysław Kosiniak-Kamysz postuluje zdecydowanie prostsze, choć równie kontrowersyjne, rozwiązanie – zapisanie w Konstytucji członkostwa Polski w UE. Do tej pory Platforma była temu stanowczo przeciwna uznając, że dopóki PiS rządzi, nie ma mowy o jakichkolwiek zmianach w naszej ustawie zasadniczej. Sama propozycja została oczywiście zgłoszona bez skonsultowania tego z innymi partiami opozycyjnymi. Chodzi więc wyłącznie o umocnienie dominującej pozycji Platformy po jednej ze stron politycznej barykady i zepchnięcie PiS-u do defensywy. Żadnej zmiany Konstytucji oczywiście nie będzie.

Po drugie, niczego nie trzeba w Konstytucji zapisywać, ponieważ taka regulacja, aczkolwiek wyrażona nie wprost, już istnieje. Zgodnie z art. 90 zgoda na ratyfikację umowy międzynarodowej przekazującej organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sprawach, musi być „uchwalana przez Sejm większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz przez Senat większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.” Alternatywnym sposobem jest referendum, a decyzję, który wariant zostanie zastosowany, podejmuje Sejm (bezwzględną większością głosów). Dla każdego prawnika-konstytucjonalisty oczywistą sprawą jest, że proces odwrotny (wypowiedzenie traktatu) wymaga dokładnie takiej samej procedury. Jedyną kontrowersją może być pytanie czy w sytuacji, gdy zgoda na ratyfikację została wyrażona poprzez referendum, można ją zmienić ustawą uchwaloną przez parlament czy też musi to zostać zrobione równoważnym sposobem – czyli również poprzez referendum. Ale jeśli nawet uznać to pierwsze rozwiązanie za możliwe, to nie ulega wątpliwości, że wymaga to kwalifikowanej, a nie zwykłej, większości głosów. Tusk wyważa więc otwarte drzwi.

Po trzecie, w 2010 roku, a więc za rządów Platformy Obywatelskiej, została znowelizowana ustawa z 2000 roku o umowach międzynarodowych. Dopisano wówczas art. 22a regulujący sposób ewentualnego wyjścia Polski z UE. Co ciekawe, rządząca większość przeforsowała zapis zgodnie z którym decyzja taka zapadałaby na drodze ustawowej, a nie referendalnej. Co jeszcze dziwniejsze, nie sprecyzowano w jakim trybie ma zostać uchwalona ta ustawa, a poprawka Senatu o konieczności uzyskania większości 2/3 w obydwu izbach, została przez Sejm odrzucona, co w przypadku kontrowersji interpretacyjnych, mogłoby dać argument eurosceptykom. Co najdziwniejsze, bardziej rygorystyczne rozwiązania popierało, będące wówczas w opozycji, Prawo i Sprawiedliwość. Do dzisiaj Donald Tusk nie wytłumaczył dlaczego jego ugrupowanie zajęło wówczas tak eurosceptyczne stanowisko. Inna sprawa, że nikt go o to nie zapytał.

Żadna poważna siła polityczna w Polsce nie chce w chwili obecnej polexitu. Nawet Konfederacja i Solidarna Polska oficjalnie deklarują chęć dalszego członkostwa Polski w tej instytucji. Zasadnicze różnice polegają natomiast na postrzeganiu wzorcowego modelu wspólnoty, a przede wszystkim zakresu możliwej ingerencji organów unijnych w wewnętrzne sprawy naszego kraju. To, że taka ingerencja jest możliwa, wynika z samej istoty członkostwa w tej organizacji. Jej zakres określają traktaty założycielskie i traktat akcesyjny. Tyle, że każdy akt prawny podlega interpretacji. Gdy prawie dwadzieścia lat temu trwała kampania referendalna, przeciwnicy członkostwa Polski w UE, straszyli narzuceniem Polsce konieczności formalizacji związków partnerskich i legalizacji aborcji. Zwolennicy odpowiadali, że zgodnie z prawem unijnym kwestie te należą do wyłącznej kompetencji państw członkowskich. W zapisach traktatowych nic się w tej sprawie nie zmieniło. Zmieniła się za to ich interpretacja. TSUE, co zresztą w ostatnich dziesięcioleciach jest charakterystyczne dla wszelkich tego typu instytucji, stosuje coraz bardziej rozszerzającą wykładnię obowiązujących przepisów. Czasami to dość naturalna chęć poszerzania zakresu swojej władzy przez sędziów. Czasami jednak, jak chociażby w Polsce czy USA, świadoma działalność sprawujących władzę ugrupowań politycznych. Zamiast zmieniać obowiązujące prawo, co najczęściej wymaga kwalifikowanej większości głosów, a co za tym idzie porozumienia z opozycją, wystarczy obsadzić sądy konstytucyjne (TSUE też nim jest) osobami lojalnymi (to Polska) albo posiadającymi podobne poglądy (to akurat USA). A wtedy wystarczy już zwykła większość konieczna do przegłosowania ustawy, aby radykalnie zmieniać obowiązujące zasady.

Często przywoływanym straszakiem jest przykład Wielkiej Brytanii. Porównywanie groźby polexitu do brexitu nie ma jednak większego sensu. W Wielkiej Brytanii poparcie dla członkostwa tego kraju w UE, w przeciwieństwie do Polski nigdy nie było tak przytłaczające, a od początku naszego wieku przeciwników dalszego pozostawania Zjednoczonego Królestwa we wspólnocie niejednokrotnie było więcej niż zwolenników. Wielka Brytania zawsze była płatnikiem netto, a unijne regulacje wzbudzały coraz większy sprzeciw wyspiarzy, którzy mentalnie nigdy do końca nie czuli i nie czują się europejczykami. Ostatecznie eurosceptyczne nastroje przeważyła masowa emigracja zarobkowa z nowych krajów członkowskich. Sytuacja Polski jest zupełnie inna, a przekonanie, że dzięki UE osiągnęliśmy największy awans cywilizacyjny w naszej historii, jeszcze przez wiele lat będzie przesądzało o euroentuzjastycznych nastrojach Polaków. Z czasem prounijny żar w polskich sercach będzie jednak wygasał, a stanie się to tym szybciej, im bardziej radykalne decyzje będą podejmowane w Brukseli. W większym jednak stopniu będzie to dotyczyć pomysłów walki z globalnym ociepleniem niż kwestii światopoglądowych czy związanych z wymiarem sprawiedliwości. Te pierwsze bowiem w o wiele większym stopniu będą wpływały na koszty życia naszych obywateli. A jak wiadomo, koszula zawsze jest bliższa ciału niż sukmana. I tym powinni się martwić i zajmować polscy politycy, a nie mało produktywnymi sporami o tzw. praworządność.

Karol Winiarski

Powrót Donalda Tuska do polskiej polityki miał przynieść zasadniczą zmianę na polskiej scenie politycznej. Rzeczywiście, zgodnie z przewidywaniami notowania Platformy Obywatelskiej wystrzeliły w górę, głównie kosztem ugrupowania Szymona Hołowni. Jeden z sondaży wykazał nawet równowagę w poparciu PO i PiS. Niektórym wydawało się, że kolejne tygodnie przyniosą zmianę na pozycji lidera polskiej sceny politycznej. Okazało się, że mieli rację. Wydawało im się. Kolejne sondaże potwierdziły nieustającą dominację Prawa i Sprawiedliwości.

Agresywna antyPiS-owska retoryka wystarczyła do skumulowania mniej więcej połowy opozycyjnego elektoratu wokół PO. Bez wątpienia pozwoliło to uratować, przynajmniej na jakiś czas, chylące się ku upadkowi ugrupowanie. Konferencja prasowa zorganizowana przez Donalda Tuska dzień po przejęciu sterów w PO była, co zresztą samo w sobie jest dość kuriozalne, powiewem nowości w polskiej polityce. Jarosław Kaczyński od dawna nie bierze udziału w tak „ryzykownych” przedsięwzięciach, a i inni liderzy Zjednoczonej Prawicy niezbyt chętnie godzą się odpowiadać na pytania dziennikarzy. W następnych tygodniach Tusk ruszył w objazd po kraju. Zaistniał jeszcze medialnie ostrym sprzeciwem wobec podwyżek dla posłów i senatorów, po czym … zniknął. Po jakimś czasie pojawił się na Campusie Trzaskowskiego i … tyle go widziano.

Panowało dość powszechne przekonanie, że po odzyskaniu pozycji lidera opozycji, Platforma pod nowym kierownictwem przedstawi propozycje programowe. Przecież po zdobyciu władzy wypadałoby robić coś więcej niż upajać się zdobytą władzą, dokonując wymiany kadrowej w urzędach, agencjach i spółkach skarbu państwa. Jeżeli ktoś na to liczył, to przeżył srogi zawód. Co więcej, pytanie o program okazać się mogło dość ryzykownym przedsięwzięciem. Bartłomiej Sienkiewicz, jeden z bardziej znanych polityków PO i były minister spraw wewnętrznych, ostrzegł nawet na łamach Kultury Liberalnej natrętnych pismaków „ I jak jeszcze raz usłyszę od niektórych dziennikarzy pytanie, gdzie mam program na „po PiS-ie”, to zaprawdę nie ręczę za siebie”. Dość specyficzny to sposób pozyskiwania społecznego poparcia.

Nagły wzrost notowań Platformy nie powinien budzić zaskoczenia. Od sześciu lat opozycyjny elektorat czeka na mesjasza – zbawcę, który odsunie od władzy PiS. Pojawiający się co jakiś czas kandydaci – Petru, Biedroń, Grodzki, Budka – bardzo szybko rozczarowują i odchodzą polityczny niebyt albo w najlepszym razie są wekslowani na boczny tor. Tusk jest kolejnym mesjaszem, ale jednocześnie wyjątkowym. On już raz Polskę „zbawił” pokonując Kaczyńskiego w 2007 roku. Dlatego niektórzy liczyli, że i teraz tego dokona, a pogarszające się wyniki sondażowe PiS-u wydawały się to potwierdzać. Niektórzy zresztą uważają, że właśnie na taki moment osłabienia partii rządzącej czekał stary-nowy lider PO. Nie przewidział jednak awantury z migrantami, którą Jarosław Kaczyński sprytnie wykorzystał do zmiany sondażowego trendu. Odbicie notowań PiS-u było też prawdopodobnie wynikiem powrotu Tuska i jego ostrej retoryki, co zmobilizowało tych zwolenników partii rządzącej, którzy w ostatnich miesiącach zrazili się do Zjednoczonej Prawicy. Dla nich rządy PiS-u to zdecydowanie mniejsze zło niż ponowne rządy człowieka o „wilczych oczach”.

Powrót do krajowej polityki byłego Przewodniczącego Rady Europejskiej pokrzyżował plany dwóm politykom. Pierwszym był Rafał Trzaskowski, który po kilku straconych miesiącach postanowił właśnie przejść do politycznej ofensywy. Na pojawienie się swojego dawnego mentora zareagował nerwowo, żeby nie powiedzieć infantylnie. Jednak po paru dniach się ogarnął i udając dobrą minę do złej gry zadeklarował chęć współpracy i … wycofał się na z góry upatrzone pozycje. Szybko przeszła mu też chęć rywalizowania z Tuskiem o fotel przewodniczącego PO, chociaż początkowo żądał przeprowadzenia wyborów w partii i zapowiadał wzięcie w nich udziału. Gdy jednak okazało się, ze wbrew pierwotnym zapowiedziom takowe odbędą się już w październiku, zrezygnował z walki i … zaprosił Tuska na swój Campus. Tam z jednej strony starał się pokazać, że będzie lojalnie z nim współpracował, ale jednocześnie delikatnie, choć wyraźnie, zaznaczał odrębności w niektórych sprawach. Prezydent Warszawy musi czekać na kolejną szansę, o ile takowa jeszcze kiedyś nadejdzie.

Trudniejsza jest sytuacja Szymona Hołowni. Przez kilka miesięcy ten dawny (a może nie do końca tylko dawny) celebryta, już witał się z gąską. Polska 2050 mocno usadowiła się na pozycji lidera opozycji, a sondaże wskazujące na możliwość odsunięcie od władzy Zjednoczonej Prawicy dawały mu nadzieję na zajęcie fotela premiera po przyszłych wyborach. I gdy już wydawało się, że może być tylko lepiej … wrócił Tusk i notowania poleciały na łeb na szyję. Jednocześnie wzrost notowań PiS-u postawił pod znakiem zapytania szansę zdobycia władzy przez opozycję. Skomplikowało to również sytuacje finansową ruchu Hołowni, który nie może korzystać z pieniędzy publicznych – subwencji dla partii politycznych. Zbyt wielu chętnych do finansowania drugoligowego ugrupowania opozycyjnego nie mającego przełożenia na dostęp do politycznych „konfitur” (urzędy, agencje, spółki) zwykle nie ma.

Hołownia stracił też częściowo sympatię liberalnych mediów. Owczy pęd dziennikarzy i komentatorów z tego nurtu skierował ich ku nowemu/staremu przywódcy opozycyjnego stada. Stąd między innymi dość krytyczne, a niekiedy wręcz złośliwe, oceny pierwszej konwencji Polski 2050, która odbyła się na początku września. A przecież w przeciwieństwie do innych polityków, Hołownia nie ograniczył się do standardowego pomstowania na PiS, ale przedstawił konkretne propozycje programowe. Niektóre populistyczne (prawo wyborcze od 16 roku życia), niektóre nierealne (likwidacja domów dziecka do 2030 roku), niektóre skrajnie niebezpieczne (likwidacja Trybunału Konstytucyjnego i oddanie kontroli konstytucyjności przepisów w ręce sędziów sądów powszechnych), ale jednak konkretne propozycje dające możliwość przynajmniej podjęcia merytorycznej dyskusji. Tyle, że niewielu w Polsce jest nią zainteresowanych. Nie po to się przecież zdobywa władzę. Ironiczne komentarze wzbudziła również Jaśmina – internetowa aplikacja umożliwiająca aktywne uczestnictwo członków partii w komentowaniu i kształtowaniu programu ugrupowania. Dziwią one tym bardziej, że przecież podobno wszystkie partie chcą „być bliżej ludzi”, „słuchać Polaków” i „rozwiązywać problemy zwykłych obywateli”.

Efekt Tuska powoli wygasa. Platforma nie wróci raczej do swoich tragicznych notowań sprzed kilku miesięcy, ale nie ma również szans na powrót do czasów swojej dawno minionej świetności. Tusk nie okaże się cudotwórcą. Hołownia pewnie poprawi swoje notowania, ale na ponowne zajecie pozycji lidera opozycji nie ma większych nadziei. Oba ugrupowania skazane są na rywalizację, ponieważ przynajmniej częściowo odwołują się do tego samego elektoratu. Nie byłoby to zresztą złe z punktu widzenia opozycji, o ile nie przerodziłoby się w tradycyjną, bezpardonową nawalankę albo licytację na rozdawnicze obietnice. Konkurencja zmusza do aktywności i kreatywności, a to poszerza elektorat i mobilizuje wyborców. Za to cichym marzeniem PiS-u byłaby jedna lista w wyborach sejmowych obu tych ugrupowań. Zniweczyłoby to całkowicie efekt nowości i antysystemowości (czy prawdziwy czy nie, to już inna sprawa) i zdemobilizowało znaczącą część elektoratu Polski 2050. A wtedy droga do kolejnego zwycięstwa dla Jarosława Kaczyńskiego stanęłaby otworem. I byłby to chyba najbardziej niespodziewany efekt Tuska.

Karol Winiarski

„W sytuacji szczególnego zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym spowodowanego działaniami o charakterze terrorystycznym lub działaniami w cyberprzestrzeni, które nie może być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych, Rada Ministrów może podjąć uchwałę o skierowaniu do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wniosku o wprowadzenie stanu wyjątkowego.”. Tak stanowi artykuł 2 ustawy o stanie wyjątkowym uchwalonej w 2002 roku. 2 września po raz pierwszy został on zastosowany w praktyce na trzykilometrowym obszarze pogranicza polsko-białoruskiego. Przedstawiane przez rządzących przyczyny jego wprowadzenia były różne. I wszystkie mało przekonujące.

Najczęściej podawanym powodem był oczywiście napływ migrantów przywożonych pod naszą granicę przez białoruskie władze. Tyle, że trwa on od kilku tygodni, a do tej pory i premier, i minister spraw wewnętrznych i administracji, i minister obrony narodowej twierdzili, że w pełni kontrolują sytuację. I dalej tak twierdzą. A przecież ustawa wyraźnie mówi o stanie, w którym występujące zagrożenia nie mogą „być usunięte poprzez użycie zwykłych środków konstytucyjnych”. Kiedy więc panowie mijają się z prawdą?

Drugie pojawiające się wyjaśnienie to zbliżające się rosyjsko-białoruskie manewry o kryptonimie „Zapad” i związana z tym groźbą prowokacji, a nawet ataku na Polskę. Ćwiczenia te odbywają się cyklicznie od ponad 20 lat. Pomijając nawet realność grożącej nam agresji, to zgodnie z Konstytucją może być ona powodem wprowadzenia stanu wojennego, a nie wyjątkowego. Czyżby obawa o skojarzenia z wydarzeniami sprzed prawie 40 lat spowodowała wybór tego drugiego rozwiązania?

Zarówno Konstytucja, jak i ustawa o stanie wyjątkowym mówią o szczególnych zagrożeniach jako powodach jego wprowadzenia. To oczywiście nieprecyzyjne pojęcie, które może być różnie interpretowane. Czy jednak napływ kilku tysięcy migrantów jest czymś szczególnym w sytuacji, gdy bywały lata, w których Polska przyjmowała ich rocznie nawet kilkanaście tysięcy? Jeśli nawet uznać, że tak, to z pewnością czymś szczególnym była również nadmiarowa śmierć ponad stu tysięcy Polaków w okresie drugiej i trzeciej fali pandemii. W szczytowych jej momentach brakowało miejsc w szpitalach, a na kremację i pogrzeb trzeba było czekać wiele dni. A jednak wówczas żadnego stanu nadzwyczajnego nie wprowadzono.

Argumentem za wprowadzeniem stanu wyjątkowego mają być również analogiczne działania podjęte na Litwie i Łotwie. Tyle, że one nie są analogiczne. Stan wyjątkowy stanowi wyjątkowemu nierówny – szczegółowe regulacje prawne w poszczególnych krajach są różne. Co więcej, konkretny zakres ograniczeń praw i wolności obywatelskich w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego w Polsce nie musi w pełni wyczerpywać możliwości, które daje ustawa. Zasadniczą różnicą między rozwiązaniami wprowadzonymi w naszym kraju i na Litwie jest przede wszystkim zakaz możliwości przebywania w strefie objętej stanem wyjątkowym dziennikarzy. U naszych sąsiadów media mogły w dalszym ciągu relacjonować wydarzenia na granicy, a w Polsce już nie. I to nawet w ograniczonym zakresie. Przypadek? Raczej przemyślana strategia.

Alarmistyczny ton rządzących towarzyszący wprowadzeniu stanu wyjątkowego kłóci się z zachowaniem Prezydenta Andrzeja Dudy. Skoro sytuacja jest tak groźna, oczywistą sprawą jest zwołanie posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Narodowego. Prezydent ustami swojego rzecznika poinformował jednak, że nie widzi takiej potrzeby. Zamiast tego po podpisaniu rozporządzenia udał się na mecz naszej reprezentacji udając zainteresowanie piłką nożną, co rzeczywiście wychodzi mu lepiej niż Lechowi Kaczyńskiemu. Nawet Wiadomości TVP uznały, że festiwal w Opolu to ważniejsza informacja od sytuacji na naszej wschodniej granicy.

Dlaczego więc wprowadzono stan wyjątkowy? Odpowiedź jest prosta. Twarde działania rządu spowodowały pierwszy od wielu miesięcy wzrost notowań Prawa i Sprawiedliwości. Skoro coś działa, to należy iść dalej w tym kierunku. Celem jest powrót do poparcia sprzed dwóch, które dało PiS-owi drugą kadencję. Po raz kolejny okazuje się, że nie obietnice socjalne, a strach jest najlepszym środkiem mobilizującym elektorat i dającym wyborcze głosy. To nie zapowiedź wprowadzenia 500+, a kryzys uchodźczy umożliwił Zjednoczonej Prawicy przejęcie władzy w 2015 roku. Transfery socjalne działają, ale wówczas gdy są realizowane, a nie obiecywane. Dlatego PiS wygrał wybory w 2019 roku. Ale i dlatego ogłoszenie Polskiego Ładu nie zmieniło notowań partii rządzącej, mimo wielkich oczekiwań z tym związanych. Trzeba było więc sięgnąć do sprawdzonych środków, co dzięki nieoczekiwanemu prezentowi ze strony Łukaszenki, stało się możliwe.

Jeśli wszystko pójdzie zgodnie z planem, na wiosnę przyszłego roku będzie można doprowadzić do przedterminowych wyborów. Gdyby jednak sondaże nie dawały pewności na przekonujące zwycięstwo i uzyskanie stabilnej większości w Sejmie (a może i odzyskanie Senatu), wtedy wcześniejszych wyborów nie będzie. I wcale nie wiadomo czy odbędą się w konstytucyjnym terminie czyli jesienią 2023 roku. Przecież zawsze może wówczas zaistnieć potrzeba wprowadzenia jednego ze stanów nadzwyczajnych. A wtedy wybory odbyć się nie mogą zarówno w okresie jego trwania, jak i trzy miesiące po zakończeniu. A potem znowu może się okazać, że jakiś stan nadzwyczajny jest nadzwyczaj konieczny. I znowu wybory będzie trzeba odłożyć. Całkowicie legalnie i zgodnie z Konstytucją. Do czasu poprawy notowań. Jakiż bowiem jest sens przeprowadzania wyborów, które można przegrać i utracić władzę.

Karol Winiarski

Od kilkunastu dni Usnarz Górny – prawie nikomu wcześniej nieznana wioska na Podlasiu – nie schodzi z czołówek informacyjnych wszystkich serwisów wiadomości. Grupa kilkudziesięciu migrantów utknęła na polsko-białoruskiej granicy stając się przedmiotem (bo z pewnością nie podmiotem) politycznych rozgrywek zarówno wewnątrz naszego kraju, jak i na szczeblu międzynarodowym. Ta niewielka grupka ludzi obrazuje jednocześnie hipokryzję nie tylko polskich, ale też europejskich polityków. Pokazuje również jak bardzo zmienili się mieszkańcy naszego kontynentu w ciągu zaledwie kilku lat.

Rozróżnienie między uchodźcami a emigrantami ekonomicznymi wbrew pozorom nie zawsze jest proste. Czy każdy Afgańczyk może być uznany za osobę, której życie jest zagrożone? Z pewnością w takiej sytuacji są osoby, które współpracowały z wojskami państw zachodnich i obalonym rządem, chociaż też nie ma co do tego pewności – talibowie mogą potrzebować wykształconych, kompetentnych i doświadczonych pracowników. Decyzja o ich ewakuacji jest jednak jak najbardziej słuszna, chociaż nazywanie ich „przyjaciółmi Polski” przez premiera Morawieckiego jest grubą przesadą. W zdecydowanej większości przypadków byli to pracownicy kontraktowi, którzy w zamian za niemałe, jak na afgańskie warunki pieniądze, podjęli ryzyko współpracy z osobami uważanymi przez wielu ich rodaków za okupantów. Są więc uważani po prostu za kolaborantów. Czy ci, którzy nie angażowali się politycznie są bezpieczni? Prawdopodobieństwo nagłej śmierci z pewnością jest w Afganistanie zdecydowanie większe, niż w większości innych krajów. Ale podobnie jest np. w Wenezueli, RPA czy na Haiti ze względu na poziom przestępczości w tych krajach. Czy emigranci z tych krajów też ratują swoje życie? A czy Syryjczycy, którzy stracili w wyniku wojny cały swój majątek, to uchodźcy czy jednak emigranci ekonomiczni?

Polska od lat nie ma polityki migracyjnej – poprzednia została anulowana po zmianie władzy w 2015 roku. Obecnie trwają prace nad jej nową wersją, która ma obowiązywać w bieżącym i przyszłym roku, co oznacza, że już w momencie uchwalenia będzie w znacznej części nieaktualna. Równie mocno dziwią jednak oczekiwania wobec niej znacznej części osób zajmujących się tą tematyką. Ich zdaniem Polska powinna wybiórczo traktować emigrantów ekonomicznych, przyjmując jedynie tych wykształconych i posiadających wysokie kompetencje zawodowe. Na pierwszy rzut oka taka strategia byłaby najbardziej korzystna dla naszego kraju. Ale tylko pozornie. Przede wszystkim to jednak konkurencja dla naszych pracowników, chociaż jednocześnie większy dostęp do usług dla klientów. Jednak z punktu widzenia krajów, z których ci ludzie wyjeżdżają, to ewidentny drenaż mózgów (pośrednio też pieniędzy publicznych wydanych na kształcenie tych ludzi), którego zresztą my również doświadczamy chociażby poprzez migracje dziesiątek tysięcy polskich lekarzy do krajów Europy Zachodniej. Można oczywiście powiedzieć, że to nie nasz problem. Ale to jest nasz problem. Ograniczenie możliwości rozwojowych tych krajów w dłuższej perspektywie pogłębi różnice między nimi, a najbardziej rozwiniętymi państwami i zwiększy presję migracyjną. A skoro ich rodacy będą już mieszkali w naszym kraju, to Polska przestanie być państwem tranzytowym, a stanie się miejscem docelowym dla setek tysięcy niewykształconych i niedostosowanych do życia w naszym kręgu cywilizacyjnym ludzi. Brak holistycznego spojrzenia i całościowej analizy wszelkich potencjalnych skutków podejmowanych działań, to jeden z głównych powodów problemów, które sami sobie fundujemy.

Nie ulega wątpliwości, że napływ emigrantów na granice Litwy, Polski i Łotwy jest celowym działaniem Aleksandra Łukaszenki. Mniej istotnym jest czy to wyłącznie zwykła zemsta za poparcie tych krajów dla demokratycznej opozycji, która protestowała przeciw sfałszowanym wyborom prezydenckim, czy też próba nacisku mająca na celu zniesienie nałożonych na Białoruś sankcji. Faktem jest, że nie jest to nowy naturalny szlak migracyjny, a efekt celowej działalności najbardziej archaicznego europejskiego dyktatora. I tu chyba kończy się consensus polskich polityków, dziennikarzy i tzw. ekspertów.

Stanowisko polskiego rządu pozornie jest jednolite. To nie uchodźcy, a migranci ekonomiczni. Straż Graniczna wspomagana przez policję i wojsko skutecznie zabezpiecza polską granicę i nie pozwala na realizację politycznych celów białoruskiego przywódcy. Opozycyjni działacze starający się pomóc koczującym na granicy w Usnarzu to pożyteczni idioci działający na korzyść Łukaszenki i Putina. Nie są to twierdzenia całkowicie bezpodstawne, ale też nie do końca odzwierciedlają rzeczywistość.

Celem Łukaszenki z pewnością jest zdestabilizowanie sytuacji w Polsce. Ale postępowanie polskich władz z niewielką grupką migrantów koczujących na granicy jest wodą na młyn białoruskiej propagandy i w pełni wpisuje się w napisany w Mińsku lub Moskwie scenariusz. Zarówno Łukaszenka, jak i Putin, od lat starają się przedstawić swoim obywatelom działania Zachodu (a więc i Polski) jako cyniczną grę polityczną mającą na celu nie obronę praw człowieka i demokracji, ale realizowanie własnych interesów politycznych i gospodarczych poprzez podporządkowanie dawnych radzieckich republik. Bezduszne potraktowanie chorych, głodnych i marznących ludzi pasuje jak ulał do tej tezy. Tym samym, to nie tyle niektórzy działacze opozycji, a rządzący są z punktu widzenia Moskwy i Mińska pożytecznymi idiotami. Nie po raz pierwszy zresztą i pewnie nie po raz ostatni.

Trudno też do końca zgodzić się z tezą o wyjątkowej skuteczności polskich służb granicznych. W ubiegłym roku z Niemiec w ramach umowy o readmisji przekazano stronie polskiej kilka tysięcy nielegalnych emigrantów, którzy dostali się do niemieckiego „raju” poprzez nasz kraj. Jak widać ich migracja uszła uwagi polskim pogranicznikom. Kilka dni temu wiceminister spraw zagranicznych Piotr Wawrzyk ujawnił, że spośród dwóch tysięcy osób, które przekroczyły nielegalnie naszą granicę w ostatnich tygodniach, siedemset osób (ciekawe skąd wiadomo, że akurat tyle) umknęło naszym służbom. Nikt nie wie kim oni są i gdzie obecnie przebywają. Zapewne większość jest już w Niemczech, a część z nich powróci do Polski po schwytaniu ich przez policję naszego zachodniego sąsiada i trafi do obozów dla uchodźców w oczekiwaniu na rozpatrzenie ich wniosków azylowych. Dlaczego więc nie można tego zrobić z tą niewielka grupą z Usnarza? Tym bardziej, że prawdopodobnie zostali oni tam przywiezieni przez polskie służby po zatrzymaniu ich już na terytorium naszego kraju i wypchnięci poza polską granicę. To akurat dość łatwo zweryfikować – wystarczy sprawdzić logowanie posiadanych przez nich telefonów komórkowych.

Obawa, że okazanie słabości, czyli przyjęcie koczujących w Usnarzu, spowoduje napływ tysięcy nowych migrantów do Polski, jest dość absurdalna. I tak wielu nielegalnych emigrantów zostało umieszczonych w polskich obozach dla uchodźców – trzydzieści dodatkowych osób nic tu nie zmieni. Groźba sprowadzenia kolejnych tysięcy Afgańczyków czy Irakijczyków przez białoruskiego dyktatora też jest mało realna. Pod wpływem nacisków UE Irak radykalnie ograniczył ilość połączeń lotniczych z Mińskiem, a lotnisko w Kabulu po ewakuacji ostatnich żołnierzy amerykańskich może pozostawać zamknięte przez wiele tygodni, a nawet miesięcy. Mało kogo zresztą w Afganistanie stać na kosztowną „wycieczkę” do Europy, a talibowie raczej nie będą skłonni pozbywać się tych bogatszych rodaków, a zwłaszcza ich pieniędzy. Warto w końcu pamiętać, że mniej więcej ćwierć wieku temu przyjęliśmy w Polsce rzeszę około stu tysięcy uchodźców czeczeńskich. Byliśmy wówczas zdecydowanie biedniejszym krajem niż obecnie, a mimo to udzieliliśmy im pomocy. Zdecydowana większość z nich po akcesji Polski do UE wyjechała do Niemiec, a nieliczni, którzy pozostali zwykle dość dobrze zintegrowali się naszą społecznością. Również obecni migranci nie zamierzają pozostawać w Polsce, z czym się zresztą wcale nie kryją.

Politycy partii rządzącej ciągle powołują się na chrześcijańskie wartości i katolickie tradycje naszego narodu. Chwalą się też polską tolerancją zapominając zresztą, że między XVI a XVIII, nie mówiąc już o XX wieku, sporo się w tej kwestii zmieniło. Podobnie jak z tradycyjną polską gościnnością, która w czasach Średniowiecza pozwalała np. prześladowanym w Europie Zachodniej Żydom schronić się w naszym kraju. Dlaczego więc w chwili obecnej nie wzorują się na naszych przodkach? Dlaczego nie słuchają polskiego Episkopatu? Odpowiedź jest bardzo prosta. Elektorat.

Prawie 55% pytanych przez IBRIS nie chce wpuszczać do Polski uchodźców. Prawie połowa popiera budowę muru na granicy. To być może ostatnia szansa dla PiS-u, żeby odzyskać poparcie tych wyborców, którzy w ciągu ostatnich dwóch lat zrazili się do partii rządzącej. W 2015 roku kryzys migracyjny przyniósł Zjednoczonej Prawicy kilka dodatkowych punktów procentowych, co pozwoliło uzyskać większość bezwzględną w Sejmie. Może i teraz się uda?

Z tego samego powodu milczy większość liderów opozycji, a ci którzy się wypowiadają krytykują co najwyżej działania władz w Usnarzu i spóźnioną reakcję na działania Łukaszenki, ale już nie budowę zasieków i twardą postawę wobec przekraczających nielegalnie granicę. Rzeczywiście, gdy dwa miesiące temu Litwini zaczęli mieć problem z migrantami, można się było spodziewać, że jest jedynie kwestią czasu, gdy pojawią się oni nad naszą granicą. Tyle, że opozycja jak zwykle została zaskoczona sytuacją i do dzisiaj nawet w ramach poszczególnych ugrupowań nie była w stanie wypracować jednolitego stanowiska. Ale to już chyba nikogo nie powinno dziwić.

Prawo i Sprawiedliwość zyskało niespodziewanego sojusznika – Komisję Europejską. Sześć lat temu stosunek unijnych przywódców, podobnie jak i rządzących w wielu krajach, wobec fali migracyjnej był zdecydowanie pozytywny. Kraje, które budowały mury na granicy (Węgrzy), albo zdecydowanie odmawiały zgody na relokację (Grupa Wyszehradzka) były odsądzane od czci i wiary. Teraz sytuacja jest diametralnie odmienna. Działania władz polskich, litewskich i łotewskich spotykają się nie tylko ze zrozumieniem, ale z pełnym poparciem KE. Dlaczego przywódcy europejscy zaprzeczają wartościom, które legły u podstaw europejskiej integracji i dawały moralną przewagę nad innymi krajami z USA włącznie? Dokładnie z takiego samego powodu, dla którego polski rząd prowadzi i stosuje takie, a nie inne metody. Przyczyną są wyborcy.

Kryzys migracyjny doprowadził kilka lat temu do znaczącego wzrostu poparcia ugrupowań skrajnie prawicowych. W następnych latach fala zaczęła powoli opadać, ale kolejne tego typu wydarzenie może znowu wzmocnić prawicowych populistów. A przecież za miesiąc są wybory w Niemczech, za pół roku we Francji, za półtora we Włoszech. Nikt nie chce ryzykować. Zapewne gdyby się okazało, że koczujący w Usnarzu są nieheteronormatywni, sprawa wyglądałaby inaczej, ale zwykłymi migrantami nikt obecnie nie zamierza się przejmować.

Odgradzanie się murami od zewnętrznych zagrożeń czasami przynosi efekty. Zwykle jednak na krótko. Umocniony limes nie uchronił Imperium Rzymskiego od upadku. Wielki Mur nie powstrzymał Mongołów i Mandżurów od podboju Chin. Nawet linia Maginota okazała się nic nie warta, a mur berliński nie zapobiegł anihilacji NRD. Tak samo Europa nie obroni się przed kolejnymi falami migrantów. W Azji i Afryce dziesiątki milionów ludzi może w każdej chwili ruszyć do europejskiego raju. A wtedy żadne mury czy zasieki nam nie pomogą i nie uratują naszego świata.

Karol Winiarski

Z radością interesujący się Historią Sosnowca Mieszkańcy Miasta przyjęli ukazanie się na rynku księgarskim „Przewodnika po żydowskim dziedzictwie Sosnowca”. Publikacja redagowana przez Pana Tomasza Grząślewicza ukazała się także w angielskiej wersji językowej. Wypełnia ona bez wątpienia poważną lukę wydawniczą. Dowodem tego chociażby – urzekająca od pierwszej chwili lektury – staranność w doborze materiałów, estetyka wykonania (należy wierzyć, że wariant adresowany do Czytelników zagranicznych nie zrazi pewnymi uchybieniami translatorskimi).

Premierze Publikacji towarzyszy bogaty wachlarz wydarzeń towarzyszących, o których można dowiedzieć się chociażby z ulotek dostępnych w Sosnowieckim Centrum Sztuki – Zamku Sieleckim. Na odwrocie tychże można zapoznać się z zachęcającymi nie tylko do lektury słowami, kierowanymi przez Panów Redaktora oraz Prezydenta Chęcińskiego. Nie tylko, bowiem tak zdobyte wiadomości mają zachęcić Czytelników do zapoznawania się z rozdziałem Historii Miasta spisywanego przez Żydów.

W tym miejscu warto zatrzymać się, by skonfrontować słowa i czyny Pana Prezydenta.

Przy ulicy Swobodnej 13, na Starym Sosnowcu, znajduje się okazała – aczkolwiek niszczejąca – willa. To właśnie w niej, przed ponad stu laty, Towarzystwo Niesienia Pomocy Ubogim Wyznania Mojżeszowego – z inicjatywy Henryka Libermana – uruchomiło sierociniec.

O stanie obiektu alarmowała Mieszkańców Gazeta Wyborcza. Niespełna trzy lata temu (XI 2018) Pani Redaktor Agnieszka Stefaniak-Zubko informowała, iż będąca w posiadaniu Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego imienia Świętej Barbary nieruchomość stanowi zagrożenie (niszczejąca elewacja). Pomimo zaproponowania bardzo korzystnej ceny, nie udało się wyłonić nowego nabywcy, który willę przeznaczyłby na prowadzenie działalności komercyjnej. Już wówczas, co warte podkreślenia, Miasto nie kwapiło się specjalnie, ażeby zaangażować się w ochronę, nie mówiąc już o przejęciu. O Historii świadczą chociaż tablice, które umieszczono na ścianie nieodległego Szpitala.

Do sprawy Pani Redaktor wróciła po prawie piętnastu miesiącach (II 2020). Wydaje się jednak, że sprawa ugrzęzła w martwym punkcie – płaty tynku niezmiennie odrywają się, a chętnych na zakup nie ma. Biernością w działaniu wykazują się Władze Miasta.

Czy istotnie biernością? Nie! Lekceważenie ustawiczne do zadań łatwych nie należy. Wystarczy odwiedzić nieodległą – terytorialnie i historycznie – Środulę, by przekonać się, że Zagłada przy alei Zwycięstwa cieszy się nie większym zainteresowaniem, niż śledzenie kolei losów skandynawskiego baletu. Trudno bowiem zgodzić się z tezą, że płyta pamiątkowa na placu Bolesława i Józefa Kożuchów musi stanowić jedyny ślad, tym bardziej mając na względzie oczywisty fakt, że lokalizacja ta nie ma nic wspólnego z faktyczną bytnością Żydów.

Miasta, którego synonimem jest nieustanne pasmo sukcesów, nie stać najzwyczajniej na zrealizowanie stosunkowo niewielkimi środkami ścieżek dydaktycznych (Modrzejów, Stary Sosnowiec, Środula), ograniczających raptem kilkanaście ulic. Niestety, ale to pokłosie nie tylko mizernej kondycji Rządzących, ale także – a może przede wszystkim – płytkiej sakiewki. Pamiętamy doskonale, a to przykład pierwszy z brzegu i niekoniecznie osamotniony, przeprowadzane z zadęciem spędy pod Urzędem Miejskim z okazji wygrania w loterii podatkowej samochodu. Tym razem jednak Pan Prezydent Chęciński lojalnego Mieszkańca wynagrodził rowerem elektrycznym. Chociaż podobne pojazdy są wyraźnie droższe od swych tradycyjnych odpowiedników, to z pewnością zaoszczędzenie kilkudziesięciu tysięcy złotych można byłoby odczytywać w kategoriach gospodarności, gdyby nie trwonienie milionów na prawo i lewo…

Jakub Tomasz Hołaj-Krzak
Warszawa, 23 VIII 2021

Upadek prozachodnich władz w Afganistanie nie był zaskoczeniem. Zaskoczeniem była szybkość z jaką talibowie przejęli władzę. W ciągu trwającej zaledwie 9 dni ofensywy główne ośrodki tego pogrążonego od prawie pół wieku w wojnie kraju prawie bez walki dostały się w ich ręce. Dwudziestoletnie starania o trwałe ucywilizowanie tego jednego z najbardziej zacofanych krajów świata, zakończyły się całkowitym fiaskiem.

Winnych tego co się stało jest wielu. George W. Bush, który uwikłał USA w wojnę w Iraku zamiast koncentrować się na Afganistanie. Barack Obama, który stosował półśrodki zamiast podjąć jednoznaczną decyzję o wycofaniu się z tego kraju po likwidacji bin Ladena. Donald Trump, który nawiązał rozmowy z talibami, a następnie podpisał z nimi porozumienie nie konsultując tego z legalnym rządem afgańskim. Ale największa odpowiedzialność spada na Joe Bidena, który zrealizował zawarty przez poprzednika układ. Zrealizował w najgorszy z możliwych sposobów.

Nie ma porozumień, z których nie można się wycofać. Porozumienie paryskie w sprawie klimatu, budowa muru na granicy z Meksykiem, sankcje za budowę Nord Stream II. Te wszystkie działania podjęte przez Donalda Trumpa zostały przez jego następcę zmienione. Porozumienie z talibami zostało utrzymane. Mimo, że od lat stosunkowo niewielkie wsparcie dla wojsk afgańskich pozwalało kontrolować sytuację. Mimo, że wystarczyło poczekać kilka miesięcy, aby zima wstrzymała wszystkie działania militarne. Mimo, że wywiad ostrzegał przed konsekwencjami tej nagłej rejterady. Niezależnie od innych porażek i sukcesów, które będą udziałem Joe Bidena, przejdzie on do historii jako sprawca największej kompromitacji USA od czasów wojny w Wietnamie.

Przekonanie Amerykanów i ich sojuszników, że los popieranego przez nich rządu nie jest przesądzony, nie było tak całkowite naiwne. W końcu po wycofaniu wojsk radzieckich w 1989 roku, komunistyczny rząd przetrwał w tym kraju jeszcze trzy lata. Upadł dopiero wówczas, gdy po rozpadzie ZSRR skończyła się pomoc Moskwy. A przecież komuniści z pewnością nie mogli się cieszyć większym poparciem niż politycy prozachodni (nazwanie ich prodemokratycznymi to jednak spora przesada). Zresztą zdziwienie budzi fakt, ze prominentni politycy poprzedniego reżimu, były Prezydent Hamid Karzaj i były premier Abdullah Abdullah, którzy wielokrotnie byli celem zamachów ze strony talibów, w przeciwieństwie do obecnego prezydenta Ashrawa Ghaniego (co ciekawe profesora-specjalistę od odbudowy państw upadłych – jak widać między teorią a praktyką jest przepaść), nie uciekli z kraju. Może powody tak szybkiego triumfu talibów są bardziej prozaiczne niż się wszystkim wydaje?

Przyszłość Afganistanu to wielka niewiadoma. Liderzy talibów starają się przekonać wszystkich, że wyciągnęli wnioski z błędów popełnionych ponad dwadzieścia lat temu. Obiecują, że kobiety będą mogły kształcić się i pracować, mniejszości narodowe i religijne nie będą prześladowane, a podstawowe zdobycze cywilizacyjne zachowane. Wielu uważa, że to tylko pijarowska zagrywka, która ma im zapewnić międzynarodowe uznanie i zminimalizować rodzący się opór przeciwników fundamentalistycznych rządów. Niezależnie od ich rzeczywistych intencji, rzeczywistość nie będzie taka pozytywna. Władza centralna nigdy w Afganistanie nie kontrolowała całego kraju. Nie inaczej jest w przypadku talibów. Wielu lokalnych watażków nie zamierza słuchać swoich liderów, a konserwatywna prowincja w pełni akceptuje najbardziej konserwatywne zasady szariatu. Konflikt między progresywnie nastawioną ludnością dużych miast i niechętnymi jakimkolwiek zmianom mieszkańcami prowincji to problem większości krajów współczesnego świata – także Polski. Poza tym nawet najbardziej liberalne zachowanie nowych władców Afganistanu dalekie będzie od standardów świata zachodniego. Skorpion zawsze będzie skorpionem.

Ale Afganistan to coś więcej niż kompromitacja amerykańskiej polityki zagranicznej. To przestroga. Niezależnie od tego, kto sprawuje władzę w Waszyngtonie, sympatie i antypatie muszą ustąpić przed twardym interesem politycznym. To, że prowadzi to niejednokrotnie do kompromitacji Amerykanów to już efekt ich aroganckiej pewności siebie i prymitywizmu podejmowanych działań – wspieranie przeciwników aktualnych wrogów prowadzące często do „hodowania” przyszłych problemów. W końcu Osama bin Laden walcząc z Sowietami był kiedyś sojusznikiem Wuja Sama.

Wydawało się, że odejście Donalda Trumpa będzie oznaczało radykalną zmianę polityki amerykańskiej w każdym jej elemencie. O ile polityka wewnętrzna rzeczywiście wygląda inaczej, to w przypadku relacji międzynarodowych zmiany są znacznie mniejsze. Już od czasów Obamy za głównego przeciwnika USA uznano Chiny (notabene sojusznika Amerykanów przeciw ZSRR od lat 70-tych). Różnice w polityce kolejnych gospodarzy Białego Domu dotyczą wyłącznie metod. Wszyscy oni jednak starają się zamykać kolejne fronty, aby koncentrować kurczące się siły na blokowaniu rosnącej potęgi Państwa Środka. Dlatego Obama wycofał się z Iraku i nie zaangażował w Syrii. Dlatego Trump zdradził Kurdów i dogadał z talibami. Dlatego Biden kontynuuje ich politykę.

Wielu obserwatorów zgadzając się z tezą, że Amerykanie wycofują się z aktywnego zaangażowania w wielu lokalnych konfliktach uważa, że w Europie jest inaczej. Zwłaszcza po agresji Rosji na Ukrainie, wydawało się, że proces redukcji obecności US Army w Europie zostanie zahamowany. Już prezydentura Trumpa pokazała, że jest inaczej. Plan wycofania znaczących sił z Niemiec powiązany był z przesunięciem części tych sił do innych krajów – w tym także do Polski. Ale tylko części. Ogólna ilość żołnierzy amerykańskich miała zostać zmniejszona. Biden się z tego wycofał, ale nie oznacza to, że Europa stała się priorytetem amerykańskiej polityki. To raczej próba naprawienia relacji z naszym zachodnim sąsiadem zepsutych przez poprzednika (to rzeczywiście jedna z nielicznych zmian w polityce zagranicznej USA), czego przejawem jest również porozumienie w sprawie Nord Stream II. A to z kolei świadczy o chęci zredukowania amerykańskiej obecności na naszym kontynencie i delegowania przynajmniej części do tej pory realizowanych zadań na rzecz najsilniejszego europejskiego sojusznika. A nie jest to Polska.

Marzenia polityków PiS-u o odgrywaniu przez Polskę roli jaką na Bliskim Wschodzie pełni Izrael, nie rozpłynęły się wraz z porażką Donalda Trumpa. One nigdy nie były realne. Przejęcie władzy przez Joe Bidena pozbawiło jedynie naszych przywódców złudzeń. Lepiej późno niż wcale. Tyle, że wasalna postawa została zastąpiona wymachiwaniem szabelką. Stąd też wojna o TVN i nowelizację KPA. W tym drugim przypadku wprowadzenie przedawnienia roszczeń reprywatyzacyjnych jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego i poza pewnymi szczegółami (przerwanie biegu dotychczasowych postępowań), jest jak najbardziej sensowne. Tyle, że orzeczenie naszego sądu konstytucyjnego miało miejsce sześć lat temu i do tej pory PiS go nie realizował. Bał się reakcji Trumpa. Ale Trumpa już nie ma.

Pełne zawierzenie Amerykanom było i jest naiwnością. Ale jeszcze większą naiwnością jest wiara niektórych polityków opozycji w gwarancje UE. W razie jakiegokolwiek grożącego nam niebezpieczeństwa USA udzielą nam militarnej pomocy, jeżeli będzie to zgodne z ich bieżącą polityką. A może nie być, ponieważ nie tu leżą żywotne amerykańskie interesy. UE takiej pomocy nie udzieli, nawet gdyby tego chciała. Bo nie ma czym. Europejskiej armii nie ma i nie będzie, a po wyjściu Wielkiej Brytanii, jedynie Francja dysponuje w miarę sprawnymi w działaniu wojskami, tyle że zaangażowanymi przede wszystkim w byłych afrykańskich koloniach tego dawno przebrzmiałego imperium.

Jesteśmy w okresie pierwszej po zakończeniu zimnej wojny i rozpadu ZSRR tak znaczącej przebudowy stosunków międzynarodowych. Z powodu naszego położenia i realnych możliwości rodzi to poważne wyzwania dla rządzących naszym krajem. Bezpieczeństwo Polski wymaga elastycznej i niekiedy finezyjnej gry na międzynarodowej scenie politycznej. Czy nasi politycy, zarówno z rządzącej koalicji jak i z opozycji, są do tego zdolni? To niestety retoryczne pytanie. W ostatnich miesiącach zmierzamy raczej do pełnej izolacji. Jak twierdzą złośliwi, dobre stosunki mamy wyłącznie z Bałtykiem.

Karol Winiarski