Z dalekiej Brukseli dobiega rżenie konia. To Donald Tusk siodła białą klacz (niektórzy twierdzą, że to jednak ogier), na której już wkrótce, zgodnie ze swoimi zapowiedziami, triumfalnie wjedzie do opuszczonej prawie siedem lat temu Ojczyzny, aby wyzwolić ją spod władzy Jarosława Kaczyńskiego. Nie po raz pierwszy. Nie po raz pierwszy oczywiście zapowiada. Zawsze jednak rozbudza to nadzieję osieroconych wyborców Platformy Obywatelskiej, przerażenie jej aktualnego kierownictwa i radość opozycyjnych wobec niego grup frakcyjnych. Chociaż Platforma od kilku tygodni nie jest już liderem opozycji, to kilkunastoprocentowe poparcie wciąż daje nadzieję na znaczący współudział we władzy. A wówczas to lider współrządzącego ugrupowania znowu będzie mógł rozdzielać związane z tym dobra – urzędy, spółki, a pośrednio (czasami zresztą bezpośrednio) intratne kontrakty biznesowe (każda partia ma przecież swoich instruktorów narciarstwa i handlarzy bronią). Czyli mówiąc prosto – kasę. Na tym przecież polega władza. Przynajmniej w obecnych czasach i to nie tylko w naszym kraju.

Zapowiedzi powrotu Donalda Tuska wzbudzają także ekscytację w innym politycznym środowisku – Zjednoczonej Prawicy. Ale przynajmniej u mniej zacietrzewionych i bardziej trzeźwo potrafiących oceniać sytuację, nie jest to strach wynikający z groźby utraty władzy. Wręcz przeciwnie. To radość i nadzieja na jej utrzymanie po kolejnych wyborach. Nic tak bowiem nie zwiększa szans na wygraną jak powrót Donalda Tuska do polityki i reaktywacja więdnącej Platformy Obywatelskiej.

Donald Tusk ma w Polsce grono gorących zwolenników. Nie jest ich mało. Ale znacznie większe jest grono jego równie gorących przeciwników. I nie ma większego znaczenia (chyba, że dla historii), która grupa ma rację. W polityce (wbrew pozorom, także w tej demokratycznej) zwycięstwo należy nie do tego, kto ma rację. W krajach rządzonych po dyktatorsku decyduje siła, chociaż poparcie społeczne też nie jest bez znaczenia. W demokracji wybory wygrywa ten, kto przekona do siebie większą grupę wyborców. Jakimi metodami? W dobie wzrastającego znaczenia mediów społecznościowych, coraz częściej wygrywają polityczni cwaniacy i manipulatorzy. Przegrywają natomiast uczciwi frajerzy przedstawiający spójne programy i kierujący się zasadami wierząc, że „prawda nas wyzwoli”. Z możliwości sprawowania władzy z pewnością.

O swoich słabościach dobrze wie sam Donald Tusk. Dlatego zrezygnował ze startu w wyborach prezydenckich, chociaż przez wiele miesięcy mamił swoich zwolenników taką możliwością. Najwięcej problemu sprawił zresztą swojej dawnej partii, która nie wiedziała czy ma szukać kandydata na Prezydenta, czy też jednak jej dawny lider w końcu przestanie hamletyzować i stanie w wyborcze szranki. Wyniki badań opinii publicznej pokazały, że kończący swoją drugą 2,5-letnią kadencję Przewodniczący Rady Europejskiej (epokowy sukces Beaty Szydło – 27:1), nie ma większych szans w starciu z Andrzejem Dudą. A ponieważ Donald Tusk przegrywać nie lubi, to i podjął jedyną racjonalną decyzje. Czy teraz zmienił zdanie? A jeśli tak, to co go do tego skłoniło?

Z ezopowych wypowiedzi Donalda Tuska jak zwykle niewiele wynika. Prawdopodobnie dobrze płatne, ale pozbawione realnego znaczenia stanowisko szefa Europejskiej Partii Ludowej, przestało wystarczać politykowi, który przez ostatnie dwadzieścia lat miał znaczący wpływ na wydarzenia w Polsce i (znacznie mniejszy) w Europie. Nie wiemy czy jego zamiarem jest powrót na funkcję przewodniczącego PO, czy też raczej zamierza stać się patronem jednoczenia opozycji, a przynajmniej jej liberalnej i konserwatywnej części (Koalicja Obywatelska, Koalicja Polska i Polska 2050). Bardziej prawdopodobna jest ta druga wersja, a rola lidera Platformy w tej koncepcji przypadłaby Rafałowi Trzaskowskiemu. Być może fundamentem porozumienia miałby być układ między dwoma głównymi siłami opozycji na zasadzie „Wasz premier (Hołownia), nasz Prezydent (Trzaskowski)”. Tym samym Tusk odegrałby raczej rolę Lecha Wałęsy – akuszera rządu Tadeusza Mazowieckiego – niż admirała Horthy`ego, który po pokonaniu komunistycznej Węgierskiej Republiki Rad wjechał na białym koniu do Budapesztu i jako admirał kraju bez dostępu do morza, został regentem królestwa bez monarchy.

Koncepcja porozumienia między Hołownią a Trzaskowskim jest z politycznego punktu widzenia racjonalna i może przynieść w bliskiej przyszłości chociaż częściowy sukces dzisiejszej opozycji. Sojusz dwóch popularnych czterdziestolatków może być klasycznym game changerem polskiej sceny politycznej. Tyle, że bez Platformy i bez Tuska. Im silniejsza będzie dawna partia rządząca i im bardziej aktywny jej były szef, tym dłużej Prawo i Sprawiedliwość będzie sprawowało władzę w Polsce. Podziały polityczne w naszym kraju po ponad pięciu latach rządów „dobrej zmiany” są głębokie i nieprzekraczalne. Przepływu elektoratu pomiędzy Zjednoczoną Prawicą i partiami opozycyjnymi praktycznie nie ma. Dlatego kluczem to odniesienia zwycięstwa jest mobilizacja elektoratu. Zdecydowanie skuteczniejsze jest w tym Prawo i Sprawiedliwość, co pokazało w kilku ostatnich wyborach. Jednym z powodów jest głęboka niechęć znacznej części Polaków do Platformy Obywatelskiej i ciągle uważanego za jej nieformalnego lidera, Donalda Tuska. Sama groźba ich powrotu do władzy działa na nich jak płachta na byka i powoduje głosowanie na obecnie sprawujących władzę. W najbliższych wyborach będzie to miało szczególne znaczenie ze względu na sporą grupę wyborców, która kiedyś głosowała na PiS, a teraz, po kilku ubiegłorocznych nieprzemyślanych ruchach Jarosława Kaczyńskiego, deklaruje brak sprecyzowanych preferencji politycznych. W dniu wyborów mogą oni zostać w domu, albo poprzeć mniejsze ugrupowania. Ale jeżeli zobaczą widmo Tuska krążące nad Sejmem, to zacisną zęby i po raz kolejny poprą partię Jarosława Kaczyńskiego.

Jeżeli Donald Tusk chciałby coś zrobić pożytecznego dla opozycji, to powinien przestać zajmować się polskimi sprawami. W okresie pełnienia funkcji Przewodniczącego Rady Europejskiej zaczął budować swój nowy polityczny wizerunek – zdystansowanego intelektualisty perspektywicznie patrzącego na problemy Starego Kontynentu i całej ludzkości. Oczywiście jakie czasy, tacy intelektualiści, ale i tak na tle często będącego pod wpływem alkoholu szefa Komisji Europejskiej Jeana Claude`a Junckera, wypadał całkiem nieźle. Od paru miesięcy jednak swoimi żenującymi wpisami w mediach społecznościowych roztrwonił cały zbudowany z takim trudem kapitał. I z pewnością mocno przysłużył się swoim politycznym oponentom. Dlatego najlepiej, gdyby wrócił do lektury książek historycznych i opowiadał o nich w swoich publicznych wystąpieniach.

W przeciwieństwie do Tuska, sporo politycznego kapitału zachował Rafał Trzaskowski, chociaż wiele zrobił, żeby go utracić po wyborach prezydenckich nie podejmując, mimo szumnych zapowiedzi, żadnych aktywnych działań. Widoczna ostatnio aktywizacja Prezydenta Warszawy wzbudziła niepokój w jego macierzystej partii. I słusznie, ponieważ jedynym racjonalnym politycznie działaniem Trzaskowskiego byłoby przyłączenie się do Szymona Hołowni i złożenie Platformy do politycznego grobu. Polska 2050 miałaby wówczas szansę nie tylko zostać liderem opozycji, co już się stało, ale także zbliżyć się do liderującej od lat we wszystkich sondażach Zjednoczonej Prawicy. Próba przejęcia władzy w Platformie zapobiegłaby co prawda całkowitej anihilacji tego ugrupowania, a nawet mogłaby chwilowo znacząco poprawić jego notowania, ale jednocześnie doprowadziłaby do wyniszczającej wojny z Polską 2050 o rolę lidera opozycji. Czy Rafał Trzaskowski jest zdolny do tak radykalnego kroku? Nic w jego dotychczasowej działalności politycznej na to nie wskazuje. Ale też nic w 2000 roku nie wskazywało, że Donald Tusk zakończy swoje wygodne życie wicemarszałka Senatu i doprowadzi do radykalnej przebudowy polskiej sceny politycznej.

Karol Winiarki

Od kilku miesięcy Platforma Obywatelska traci poparcie społeczne. Nie jest to pierwszy przypadek w dwudziestoletniej historii tego ugrupowania, które zaczynało jako antypartyjny ruch społeczny, ale dość szybko przekształciło się klasyczną partię polityczną. Podobna sytuacja miała miejsce w roku 2016, gdy notowania Platformy Obywatelskiej wyglądały podobnie jak obecne wyniki sondażowe Koalicji Obywatelskiej, czyli w praktyce tego samego ugrupowania – pozostałe formacje wchodzące w skład tego wyborczego i parlamentarnego sojuszu nie mają żadnego politycznego znaczenia. Czy i tym razem pogłoski o śmierci jeszcze do niedawna lidera opozycji okażą się mocne przesadzone?

Sytuacja po opozycyjnej stronie sceny politycznej przypomina tą sprzed pięciu lat. Wówczas również Platforma straciła, jak się okazało na kilka miesięcy, pozycję lidera opozycji na rzecz Nowoczesnej. Są to jednak podobieństwa pozorne. Szymon Hołownia to nie Ryszard Petru. Poza zdecydowaną przewagą w zakresie umiejętności retorycznych, dysponuje zdecydowanie większą wiedzą i to nie ograniczoną wyłącznie do jednego zakresu tematycznego. Nie ma też silnej reprezentacji w parlamencie, co przynajmniej na razie pozwala mu unikać zajmowania jednoznacznego stanowiska w wielu istotnych sprawach. A jeśli nawet jest do tego zmuszony, jak w przypadku Funduszu Odbudowy, to skutecznie stara się uniknąć krytyki, która spada na jego politycznych konkurentów.

Zdecydowanie inna jest również ogólna sytuacja polityczna. W 2016 roku wydawało się, że rządy Zjednoczonej Prawicy to chwilowa aberracja, która szybko przejdzie do historii. Uzyskanie bezwzględnej większości w Sejmie było przecież wynikiem nieprzekroczenia przez kilka ugrupowań – Zjednoczoną Lewicę, Partię KORWiN i Partię Razem – progu wyborczego, co automatycznie zwiększyło ilość mandatów uzyskanych przez największe ugrupowania. Likwidacja niezależności Prokuratury, przejęcie kontroli nad Trybunałem Konstytucyjnym, czy wymiana prezesów wielu sądów powszechnych zdaniem wielu miało pogrążyć przejawiające autorytarne skłonności Prawo i Sprawiedliwość w oczach większości Polaków. Masowe demonstracje (jak na polskie warunki) organizowane przez Komitet Obrony Demokracji zdawały się potwierdzać te opinie. Po portugalskiej kompromitacji Ryszarda Petru i jego kochanki, notowania Platformy Obywatelskiej wzrosły, a partia ta wróciła na fotel lidera opozycji. Zmienione kierownictwo PO z Grzegorzem Schetyną na czele zaczęło się przygotowywać do powrotu do władzy. Szybko jednak okazało się, że to pobożne życzenia, a dla większości Polaków poprawa sytuacji materialnej ma o wiele większe znaczenie niż abstrakcyjne zasady wolności i niezawisłości sądów.

Po upływie pięciu lat sytuacja jest całkowicie odmienna. Kolejne sukcesy Zjednoczonej w Prawicy w wyborach samorządowych, do Parlamentu Europejskiego, do Sejmu RP oraz reelekcja Andrzeja Dudy, sprowadziły wielu optymistów na ziemię. Okazało się, że 25-letnia propaganda prezentująca Polaków jako naród, który wolność i demokrację ceni ponad wszystko i przez 45 lat PRL-u stawiał zacięty opór znienawidzonej komunistycznej władzy jest mitem niewiele mającym wspólnego z rzeczywistością. Jednocześnie kolejne porażki ponoszone przez opozycję – niezależnie od tego czy występowała zjednoczona (Koalicja Europejska), czy w rozbiciu na kilka bloków (Koalicja Obywatelska, Koalicja Polska, Lewica) – skutkowały narastającym zniechęceniem i brakiem wiary w polityczne zdolności dotychczasowych liderów. Efektem była utrata władzy w PO przez Grzegorza Schetynę i wybór na przewodniczącego tej partii Borysa Budki. Nikt chyba nie spodziewał się, że zamiast odrodzenia, a przynajmniej stabilizacji poparcia, nastąpi tak spektakularny kryzys.

Borys Budka z pewnością nie jest charyzmatycznym liderem opozycji. Mentorski ton jego głosu nie porywa, a po pewnym czasie wywołuje nawet irytację. Brak jakiekolwiek czytelnej wizji Polski, do realizacji której chciałby zmierzać po przejęciu władzy, nie wzmacnia pozycji jego i jego ugrupowania. Ale też za sondażową i marketingową katastrofę Platformy Obywatelskiej nie ponosi on przecież wyłącznie jednoosobowej odpowiedzialności. W przeciwieństwie do partii rządzącej Budka nie jest jedynowładcą niemuszącym się liczyć ze zdaniem innych członków kierownictwa swojej partii. A na dodatek trafił na zdecydowanie niesprzyjające okoliczności, które nie istniały w okresie kierowania Platformą przez jego poprzednika.

Kiedy ponad rok temu Szymon Hołownia – telewizyjny celebryta, ale i zaangażowany działacz społeczny – zapowiedział wejście do polityki, wydawał się kolejną efemerydą, która przemknie jak kometa po politycznym nieboskłonie. Jego w miarę dobry wynik w wyborach prezydenckich wydawał się łabędzim śpiewem i pożegnaniem z polityką. Nikt nie wierzył, że tworzące się dopiero ugrupowanie, pozbawione subwencji budżetowej, niemające reprezentacji w parlamencie, będzie w stanie przetrwać trzy lata do kolejnych wyborów. Na dodatek w prezydenckiej batalii rozkwitła gwiazda Rafała Trzaskowskiego, który o włos (chociaż nie aż tak cienki) przegrał walkę z Andrzejem Dudą. Wydawało się więc, że to wiceprzewodniczący PO stanie się niekwestionowanym liderem opozycji, a Hołownia podzieli los Palikota, Petru czy Kukiza. Tym samym Platforma Obywatelska osiągnęła zasadniczy cel, który przyświecał jej, gdy, przy pełnej aprobacie Prawa i Sprawiedliwości, dokonywała w maju wymiany swojego kandydata na Prezydenta. Nie chodziło bowiem przecież o pokonanie Andrzeja Dudy, a o utrzymanie pozycji lidera po opozycyjnej stronie sceny politycznej. Gdy wyglądało, że wszystko jest ponownie poukładane i będzie można spokojnie usiąść na brzegu rzeki czekając aż spłynie nią trup PiS-u, wszystko się pokomplikowało. Polska polityka bywa jednak nieprzewidywalna.

Założone przez Szymona Hołownię ugrupowanie – Polska 2050 – wchodząc na scenę polityczną z kilkuprocentowym poparciem, dość szybko przekroczyło prezydencki wynik swojego lidera. O ile początkowo wydawało się, że czerpie siły żywotne (czyli wyborców) głównie kosztem ugrupowań lewicowych (zwłaszcza topniejącej w oczach jak wiosenny śnieg Wiosny Biedronia) i PSL-u, to wkrótce zaczęło żywić się kosztem Platformy. Spadek notowań głównej do tej pory partii opozycyjnej oraz narastająca wewnątrzpartyjna i medialna krytyka Borysa Budki wywołały u niego nerwowe posunięcia, które jeszcze bardziej pogorszyły sytuację. Widać to najwyraźniej po radykalnej zmianie narracji w sprawie Funduszu Odbudowy. O ile jeszcze w grudniu szef PO odsądzał od czci i wiary wszystkich, którzy osieliby się głosować przeciw ratyfikacji umowy międzynarodowej dającej nam setki miliardów złotych, to już kilka tygodni później groził zablokowaniem w parlamencie jej uchwalenia. Liczył, że jak już nie raz bywało, zmobilizuje i skoncentruje wokół PO najbardziej antyPiS-owski elektorat, co pozwoli mu przejść do politycznej kontrofensywy. Oparty na całkowicie oderwanych od rzeczywistości kalkulacjach plan, zakończył się w wyniku wolty lewicy nie tylko fiaskiem, ale też kompromitacją partii i jej lidera. Inna sprawa, że wielu sympatyzujących z opozycją komentatorów i równie duże grono polityków, do czasu nieszczęsnego głosowania w Sejmie zachęcające Budkę do niezłomnej postawy, po fakcie umyło ręce, a niektórzy przyłączyli się nawet do krytyki przewodniczącego PO. Cóż, zwycięstwo ma wielu ojców, porażka jest zawsze sierotą.

Platforma Obywatelska z jednej strony wydaje się znajdować w krytycznej sytuacji, z drugiej dysponuje atutem, który mógłby całkowicie zmienić sytuację i przynajmniej na jakiś czas przywrócić jej żywotność i fotel lidera opozycji. Tym atutem jest oczywiście Rafał Trzaskowski, lider wielu rankingów popularności polityków. Gdyby stanął na czele PO, mogłoby to całkowicie zmienić bieg wydarzeń, który wydaje się w chwili obecnej nieuchronny. Tyle, że Prezydent Warszawy chyba nie za bardzo kwapi się do roli zbawcy dogorywającej partii. Każdy, kto obserwuje kilkunastoletnią karierę Rafała Trzaskowskiego, widzi, że nie jest to polityczny fighter. Mimo budzącego sympatię wyglądu i niezłych zdolności retorycznych, nie potrafi porywać tłumów. Nie widać też u niego koniecznej do osiągania politycznych sukcesów determinacji. Jego inteligenckie maniery nie pasują do brutalnych zasad panujących w świecie partyjnej dżungli. I co najważniejsze, chyba sam do końca nie wie czego chce, mimo że fotel Prezydenta stolicy Polski nie jest chyba szczytem jego marzeń. Po ponad dwóch latach rządów widać, że źle czuje się w skórze samorządowca, który uszyła mu partia chcąc za wszelką cenę nie dopuścić do utraty władzy w Warszawie, co zresztą i tak raczej jej nie groziło. Ciągłe narzekania w czasie pandemii na brak „wytycznych od rządu”, to retoryka kompromitująca go w oczach prawdziwych działaczy samorządowych. Jednocześnie nieustająca krytyka sprawujących władzę, nie dość że coraz bardziej nudna i schematyczna, w sposób niesłychanie szkodliwy upartyjnia samorząd, co z kolei skutkuje antysamorządowymi posunięciami obecnej władzy mającej w genach przywiązanie do centralnego sterowania.

Chaotyczne i nie do końca przemyślane ruchy Rafała Trzaskowskiego mogą dość szybko spowodować roztrwonienie zapasu społecznej sympatii, który zdobył w czasie wyborów prezydenckich. Niewypał jakim okazał się ruch „Wspólna Polska”, nie odbił się jeszcze negatywnie na jego notowaniach. Pijarowsko świetny pomysł organizacji Campusu Młodych, może zakończyć się równie spektakularną porażką, jeżeli okaże się jednostkowym wydarzeniem bez dalszego ciągu. Już zresztą pozyskanie środków na jego organizację od niemieckiej Fundacji Konrada Adenauera pokazuje jakim całkowitym brakiem politycznej wyobraźni wykazuje się Rafał Trzaskowski i jego współpracownicy narażając się na oczywiste ataki ze strony prorządowych mediów. Kolejne błędy, brak konsekwencji, koncentrowanie się na coraz bardziej jałowych i nieskutecznych atakach na liderów Zjednoczonej Prawicy może w końcu doprowadzić do rozczarowania nawet tych jego sympatyków, którzy widzą w nim wyzwoliciela Polski „z okowów PiS-owskiej niewoli”.

Niezdecydowanie najpopularniejszego obecnie polityka opozycji, to oczywiście dobra wiadomość dla Szymona Hołowni. Rafał Trzaskowski stanowi w chwili obecnej dla niego najpoważniejsze zagrożenie. On sam z kolei jest za to najpoważniejszym konkurentem dla Zjednoczonej Prawicy, czego chyba nie do końca są w stanie dostrzec zarówno jej liderzy jak i usłużni propagandyści z mediów „publicznych”. Nastawiona od lat na krytykę Platformy machina PiS-owskiej propagandy, nie jest na razie w stanie zmienić wektora politycznego ataku. Bezustanne ataki na PO i jej liderów już wkrótce mogą przypominać polityczną nekrofilię. Nienawiść zaślepia i nie pozwala im dostrzegać prawdziwych zagrożeń.

Jeżeli ktoś może pozbawić Jarosława Kaczyńskiego władzy, to jest nim właśnie Szymon Hołownia i jego tworzące się ugrupowanie. PSL to ciągle zbyt niszowa partia, żeby mogła uzyskać szerokie poparcie społeczne. Lewica ze swoimi progresywnymi postulatami jest nie do przyjęcia dla ciągle jeszcze bardzo konserwatywnego społeczeństwa polskiego. Platforma Obywatelska jest tak znienawidzona przez znaczną część elektoratu, że gotów jest on z obrzydzeniem oddać głos na partie prawicowe, żeby tylko partia Tuska (bo tak w dalszym ciągu jest ona postrzegana) nie powróciła do władzy. Polska 2050 pozbawiona jest tych negatywów i ciągle może korzystać z atutu swojej nowości i pewnej niedookreśloności. Szymon Hołownia, jako chyba jedyny lider opozycji, który ma też wizję przyszłej Polski wykraczającą poza horyzont najbliższych tygodni, miesięcy czy nawet lat.

Czy to znaczy, że Polska 2050 będzie zupełnie innym ugrupowaniem niż wszystkie do tej pory istniejące organizacje? Mało prawdopodobne. Już dzisiaj widać, że Szymon Hołownia zaczyna się wpisywać w dualistyczny podział polskiej sceny politycznej, co trudno uznać za dobry sposób na zasypywanie dzielących polskie społeczeństwo podziałów. Również w jego politycznej retoryce coraz częściej dostrzec można populistyczne tony, tak typowe dla większości polityków w obecnych czasach. Trudno też dostrzec jakąkolwiek spójność w poglądach nowych nabytków Polski 2050 – co np. łączy Joannę Muchę i Wojciecha Maksymowicza? Co najważniejsze jednak, rola lidera jest bardzo ważna, ale partię tworzą jej członkowie. A ci w większości nastawieni są na szybki polityczny sukces, który umożliwi im dobranie się do politycznych konfitur – stanowisk w rządowej administracji, miejsc w zarządach i radach nadzorczych publicznych spółek, dostępu do intratnych kontraktów i rządowych zamówień. Takie po prostu mamy społeczeństwo i każdy, nawet najbardziej charyzmatyczny lider, musi się z tym liczyć. Zrozumiał to już Jarosław Kaczyński pozwalając członkom swojego ugrupowania bezkarnie żerować na publicznym majątku. Zrozumie to również, o ile jeszcze tego nie wie, i Szymon Hołownia. Swoją polityczną przygodę zaczynał z hasłem „Polityka może być inna”. Czy miał rację? Nie miał. Polityka nie może być inna, ponieważ nie da się zmienić charakteru większości społeczeństwa. Politycy to po prostu jego emanacja. Krew z krwi.

Karol Winiarski

Wielu, nie tylko Mieszkańcy Sosnowca, pamięta niesłychanie ciepłą kreację Wiesława Michnikowskiego, którego dawna przyjaźń wpycha w objęcia diametralnie odmiennego modelu życia. W obliczu nowych wyzwań, Mateusz Korczyński zmuszony jest oswoić się z dotychczas nieznanymi sobie problemami.

Z podobnym losem boryka się od bardzo już dawna Pan Radny Łukasz Litewka. Chociaż Panu Radnemu nie przyszło wychowywać dzieci zmarłego przyjaciela, to na różnicach względem filmowej kreacji nie koniec. Brylujący w mediach społecznościowych zagórzanin nie potrafi nie tylko odnaleźć się w realiach merytorycznej dyskusji nad prawdziwymi problemami Sosnowca, ale również odważnie stawić czoła skandalom, których do powstania walnie się przyczynił.

Ażeby nie stawiać się w roli „pożytecznego idioty”, odstępując od – niekoniecznie wdzięcznej – funkcji „szeptanego marketingowca”, pozwolę sobie skupić się wyłącznie nad dwiema informacjami, jakimi to w przeciągu dobiegającego końca miesiąca Pan Radny Litewka zdecydował się wesprzeć na duchu Świat, w tym Społeczeństwo Sosnowca, byle tylko nie raz na zawsze odciąć się od – cokolwiek niesmacznych – podejrzeń o nadużycia popełnione w toku procedowania niedawnego budżetu antyobywatelskiego, aczkolwiek nie wyczerpują one listy grzeszków.

Skutecznie do wybielania swej Osoby przed, często zupełnie (oraz absolutnie przypadkowo) niedoinformowanymi, Mieszkańcami sięga Pan Radny po instytucję Seniorów. Tak oto przed dokładnie dwoma tygodniami, to jest 12 V 2021, Włodarz z okolic ulicy Braci Mieroszewskich miast aplikować kolejną porcję propozycji rozwiązań bolączek Miasta, serwuje chwytającą za serca łzawą historię pewnej Pani, której okrutny los nie pozwala opiekować się sympatycznymi czworonogami. Ponieważ, co wiemy w Sosnowcu nie od dzisiaj, Radni nie są bynajmniej po to, by pobierać diety za wykonywanie nudnych zadań ustawowych, należy robić wszystko, ażeby móc zabłysnąć w równoległej rzeczywistości, w której na plan dalszy schodzi nie tylko inteligencja, ale i przyzwoitość.

Czego jak czego, ale nie wolno Panu Litewce absolutnie odmówić krzepiącego masy przywiązania do Korzeni. Tak oto przed jeszcze przed kilkoma godzinami, to jest przed południem 26 V 2021, łzy radości Pan Radny wyciska dzięki udostępnianiu zdjęć Mieszkańców Miasta rzuconych na obczyznę. Co prawda spontanicznych niczym wyprawa z tragarzami u Barei, jednakże liczy się gest! Gest równie wymowny, co przywoływane w poście pocztówki z czerwonym samochodem dostawczym, których próżno szukać nawet w zbiorach Pana Dariusza Kmiotka.

W świetle tak niesłychanego potoku pozytywnych wiadomości, jaskrawo kontrastujących chociażby wobec przykrych doniesień o zadłużonym po uszy Szpitalu, pozostaje jedynie ubolewać, że niebawem maj roku 2021 przejdzie do historii. Trudno bowiem oczekiwać, że Pan Radny w nowym miesiącu zdoła odnaleźć nowe pokłady energii, niezbędne do kreowania problemów zastępczych. Łatwiej jednak chyba oczekiwać tego, niż zwyczajnego zrzeczenia się mandatu…

Jakub Tomasz Hołaj-Krzak

Warszawa, 26 V 2021

Zawartość programu (wyborczego?) Zjednoczonej Prawicy (Prawa i Sprawiedliwości?) nazwanego Polskim Ładem (dziwne, że nie Narodowym), oddaje niestety dość dobrze stereotypowe wyobrażenie o polskim narodowym charakterze. Groch, mydło i powidło bez jakiejś zasadniczej myśli przewodniej, czy też precyzyjnego określenia celów do których Polska i Polacy powinni zmierzać w przyszłości. Na dodatek już kilka dni po szumnej prezentacji twórcy programu nie byli w stanie odpowiedzieć na dość proste pytania dotyczące szczegółowych rozwiązań tego co zaprezentowali, a czasami wręcz przekazywali sprzeczne informacje. A przecież program przygotowywany był przez wiele miesięcy, zaś planowana data jego prezentacji była kilkakrotnie przesuwana z powodu pandemii i wewnętrznych problemów rządzącej koalicji.

Nie lepiej zaprezentowała się opozycja. Mimo, że kluczowe punkty programu znane były od kilku miesięcy, żadna z partii nie była w stanie przedstawić spójnego stanowiska wobec zaprezentowanych propozycji. Zamiast tego posypały się standardowe oskarżenia o chęć „zarzynania klasy średniej”, „wspierania nierobów” czy „narodowych socjalistach”. A przecież od dłuższego czasu nie kwestionowano konieczności zwiększenia progresywności polskiego systemu podatkowego i znaczącego podniesienia kwoty wolnej od podatku. Na ile to słuszne rozwiązania, a na ile chwilowy trend w nauce ekonomii, która jeszcze kilkanaście lat temu sugerowała dokładnie przeciwne rozwiązania, to już inna sprawa.

Przy okazji dyskusji nad podatkowymi propozycjami zawartymi w Polskim Ładzie wyszedł na jaw paraliżujący wszelkie poważne zmiany strach całej polskiej klasy politycznej przed wyborcami. Z jednej strony wszyscy (no, może poza Konfederacją) zdają sobie sprawę, że podniesienie jakości polskich usług publicznych (opieki zdrowotnej, edukacji, administracji) jest nieodzownym warunkiem dalszego rozwoju naszego kraju. Z drugiej, jak ognia unikają postulatu otwartego podniesienia obciążeń podatkowych dla wszystkich poza niewielką grupą najbogatszych Polaków. Tak jakby kilka procent najlepiej zarabiających miało sfinansować wszelkie nieodzowne zmiany w sferze publicznej. Oczywiście nie jest to do końca wina polityków. Takie absurdalne i pozbawione elementarnej ekonomicznej logiki przekonanie pokutuje wśród większości polskiego społeczeństwa. Trudno więc się dziwić, że w ogniu zażartej partyjnej walki nikt nie chce popełnić politycznego samobójstwa. W efekcie nasi politycy opowiadają banialuki i świadomie oszukują wyborców, którzy nagradzają ich za to głosami w kolejnych wyborach. A potem wyzywają od złodziei. I głosują na jeszcze większych oszustów.

Pomysł podniesienia kwoty wolnej od podatku do 30 tys. zł. rocznie i rezygnacja z odliczania od niego składki na NFZ jest jak najbardziej sensowny. Dotychczasowy jej poziom oznaczał, że opodatkowane są w Polsce dochody nie zapewniające nie tylko poziomu minimum socjalnego, ale nawet minimum egzystencji. Dramatycznie odstajemy też od większości krajów europejskich. W przeciwieństwie do 500+ jest to też wsparcie wyłącznie dla osób aktywnych zawodowo. Zagmatwane były również zasady odliczania składki zdrowotnej od podatku (7,75% tak, ale 1,25% już nie). Samo zresztą zerwanie związku między podatkiem, czyli bezzwrotną daniną na rzecz państwa (z racji płacenia PIT-u nie mamy żadnych roszczeń wobec naszego kraju), a składkami ubezpieczeniowymi (w zamian za ich opłacanie mamy prawo np. do bezpłatnej opieki zdrowotnej) jest racjonalnym pomysłem.

Nie można jednak tego powiedzieć o planowanej rezygnacji ze zryczałtowanej składki zdrowotnej opłacanej przez przedsiębiorców. Zniesienie możliwości odliczania jej dominującej części od podatku i tak spowoduje znaczący wzrost obciążenia tej grupy podatników – o ok. 350 zł. miesięcznie. Zamiana ryczałtu na stawkę procentową będzie już dla osób osiągających przyzwoite dochody – zwłaszcza dla tych, którzy korzystają z 19% podatku liniowego – radykalnym podniesieniem danin publicznych. W przypadku przedsiębiorcy uzyskującego miesięczne dochody na poziomie 12 tys. zł. obciążenie wzrośnie o prawie tysiąc zł. Są jednak i tacy, którzy dzięki możliwości wliczania wielu wydatków w koszty uzyskania przychodów, mają te dochody bardzo niewielkie, a część z nich w ogóle wykazuje straty na działalności gospodarczej. W przyszłym roku musieliby co miesiąc płacić około 400 zł. na NFZ. Po zmianach będą płacić znacznie mniej. A jeśli wykażą straty, to żadnej składki nie zapłacą zachowując prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej. Nietrudno się domyślić, że w jeszcze większym stopniu będą próbowali oni zminimalizować swoje dochody (przede wszystkim przez wzrost kosztów ich uzyskania), co przy słabości polskiego aparatu skarbowego może skutkować zmniejszeniem, a nie zwiększeniem dochodów. I to zarówno budżetu państwa i jednostek samorządu terytorialnego, jaki i NFZ. Zwiększy się też exodus polskich firm poza granice Polski (głównie do Czech), gdzie zasady opodatkowania, w tym przede wszystkim zaliczania wydatków w koszty uzyskania przychodu, są już i dziś znacznie korzystniejsze niż w Polsce. Na dodatek przedstawiciele rządu nie byli też w stanie określić na jakich zasadach będą płacić składki zdrowotne opodatkowani ryczałtem lub kartą podatkową. W ich przypadku 9% składka od dochodu jest obecnie niemożliwa do wyliczenia.

Najsłabszym punktem programu rządowego jest przewidywany wzrost nakładów na zdrowie. Planowane w 2027 7% PKB już dzisiaj znacząco odstaje od wydatków tych krajów, w których opieka zdrowotna jest na przyzwoitym poziomie. A ponieważ koszty te szybko rosną, nawet osiągnięcie tego poziomu za sześć lat pozostawi nas w ogonie bogatych krajów UE, do których podobno chcemy dołączyć. Na dodatek procent ten zapewne będzie liczony tak jak teraz – w stosunku do PKB sprzed dwóch lat. Prawdziwy stosunek nakładów będzie więc jeszcze niższy. Najważniejsze jednak jest to, że z proponowanych zmian nie wynika w jaki sposób mielibyśmy nawet ten poziom osiągnąć. Zakładając, że dzięki Polskiemu Ładowi znacząco zwiększą się nasze dochody, to i wzrost gospodarczy będzie zapewne rósł w podobnym tempie. W ostatnich latach szybsze tempo wzrostu dochodów NFZ wiązało się ze znaczącym wzrostem zatrudnienia i zmniejszeniem bezrobocia. Tu jednak większych rezerw już nie widać poza emigrantami i zwiększeniem aktywności zawodowej Polaków – jednej z najniższych w Europie. Trudno jednak oczekiwać, że rozwiązania podatkowe przewidywane w Polskim Ładzie radykalnie zwiększą chęć legalnego zatrudnienia wśród Polaków, a zmiana polityki migracyjnej jest dla obecnego rządu tematem tabu.

Najbardziej kontrowersyjne propozycje dotyczą kwestii mieszkaniowych. I nie chodzi nawet o pomysł budowy domu do 70 m² z płaskim dachem bez pozwolenia budowlanego. Od 2015 roku taka możliwość już istnieje (korzysta się z niej w przypadku zaledwie 1,5% inwestycji mieszkaniowych), a jedyna zmiana polegać będzie na braku konieczności zatrudnienia kierownika budowy. Nie wiadomo natomiast, czy wybudowany już dom będzie musiał być zatwierdzony do użytkowania. Jeżeli tak, a raczej trudno sobie wyobrazić inne rozwiązanie, to może się okazać już po wybudowaniu, że budynek nie spełnia standardów bezpieczeństwa i wymaga kosztownych poprawek, a może nawet i całkowitej rozbiórki. Mało realny jest też podawany przez Jarosława Kaczyńskiego koszt jego budowy – 100 tys. zł. Przy obecnych szybko rosnących cenach materiałów budowlanych, nawet biorąc pod uwagę oszczędności związane z budowaniem tzw. systemem gospodarczym, realne koszty będą z pewnością znacząco wyższe. A przecież dochodzi do tego cena działki, ogrodzenia i uzbrojenia terenu, bo przecież mało kto dysponuje niezabudowaną nieruchomością. Trudno więc spodziewać się, że ta propozycja rozwiąże problemy mieszkaniowe biedniejszej części społeczeństwa.

Jeszcze bardziej kontrowersyjnym pomysłem są różnego rodzaju gwarancje i dopłaty do zakupu mieszkań zwłaszcza dla posiadaczy co najmniej dwójki dzieci. Problemem polskiego rynku mieszkaniowego jest brak tanich mieszkań na wynajem. Program Mieszkanie+, który miał go rozwiązać, zakończył się całkowitym fiaskiem, co przyznają nawet liderzy Zjednoczonej Prawicy. Rozwiązania proponowane w Polskim Ładzie idą w przeciwnym kierunku. Zamiast mieszkań na wynajem preferowana będzie budowa mieszkań na własność. Tyle, że proponowane rozwiązania nie zapewnią możliwości ich zakupu przez osoby z niższymi dochodami. Na dodatek są one przedstawiane w okresie szybko rosnącej bańki cenowej, której jednym z głównych powodów jest wysoka inflacja przy praktycznie zerowym oprocentowaniu depozytów i bardzo niskich kosztach kredytu hipotecznego. Dla wielu Polaków jest to więc po prostu lokata kapitału i ucieczka przed utratą wartości zgromadzonych zasobów finansowych. Wpuszczenie dodatkowego strumienia pieniędzy w i tak już rozgrzany rynek może jeszcze bardziej tę bańkę napompować. A bańki zwykle kiedyś pękają.

Polski Ład, bardzo dobrze pijarowsko oprawiony, nie jest więc na pewno przemyślaną i dopracowaną strategią rozwoju Polski na kolejne dziesięciolecia. Nie taki jest jednak jego cel. Ma zapewnić odbicie notowań Zjednoczonej (już tylko z nazwy) Prawicy po jesienno-zimowych spadkach i umożliwić osiągnięcie zwycięstwa w trzecich z kolei wyborach parlamentarnych. Czy plan Jarosława Kaczyńskiego zostanie zrealizowany? Sądząc po pierwszych, histerycznych reakcjach opozycji jest to bardzo prawdopodobne. Co prawda Nowa Lewica podjęła próbę przebicia propozycji Prawa i Sprawiedliwości prezentując własne rozwiązania (np. 7,2% PKB na opiekę zdrowotną wobec 7% i nie w 2027, a w 2024 roku), nie wspominając ani słowem o aborcji i nie obrzucając rządzących inwektywami, ale jej wiarygodność w socjalnym rozdawnictwie jest o wiele mniejsza niż obecnie sprawujących władzę. Oczywiście liderki lewicy na swojej konwencji nie wspomniały ani słowem o źródłach sfinansowania swoich pomysłów, ale to akurat nie różni je od politycznych adwersarzy. Nie ma to zresztą większego znaczenia. Większości wyborców takie szczegóły kompletnie nie interesują, a za kilka lat i tak nikt o tych obietnicach pamiętać nie będzie. Tak jak obiecanej niespełna dwa lata temu tuż przed wyborami parlamentarnymi przez Jarosława Kaczyńskiego płacy minimalnej na poziomie 4 tys. zł., która miała obowiązywać „na koniec 2023 roku”, a o której obecnie nikt już nawet nie wspomina. Także opozycja, chociaż to doskonały argument podważający wiarygodność wyborczych obietnic Prawa i Sprawiedliwości. Ale skoro nie pamięta się o swoich pomysłach, to trudno się dziwić, że inaczej będzie z obietnicami innych.

Karol Winiarski

Po ponad pół roku zdalnego nauczania uczniowie wracają do szkół. Chyba w żadnym innym kraju edukacyjny lockdown nie trwał aż tak długo. Przyjęto w gruncie rzeczy aprioryczne założenie, że powodem drugiej fali pandemii było wpuszczenie dzieci i młodzieży do szkół we wrześniu ubiegłego roku. Biorąc pod uwagę, że objawy zakażenia ujawniają się już po tygodniu, nie wiadomo dlaczego druga fala pojawiła się po ponad miesiącu od rozpoczęcia nauki. Trudno też zrozumieć co spowodowało trzecią falę, skoro poza uczniami klas 1-3 wszyscy pozostali kontynuowali naukę w swoich domach. Można odnieść wrażenie, że nie tylko rządzący, ale też eksperci poruszali się jak dzieci we mgle.

Od samego początku też inni eksperci zwracali uwagę na katastrofalne skutki zdalnego nauczania dla efektów procesu edukacyjnego i stanu psychicznego młodych ludzi. Tak kategoryczne sądy wzbudzały zdziwienie, ponieważ brak podobnych sytuacji w przeszłości uniemożliwiał ich naukową weryfikację. Chętnie za to były podchwytywane przez media, które najpierw krytykowały władze za trzymanie dzieci w domu, żeby po zapowiedziach powrotu dzieci do szkół, przedstawiać katastroficzną wizję konsekwencji takich decyzji. Oczywiście zawsze podpierając się opiniami osób z tytułami naukowymi.

Działania władz, nie tylko zresztą w tej kwestii, były rzeczywiście niesłychanie chaotyczne. Priorytetowe szczepienia nauczycieli okazały się falstartem z powodu trzeciej fali, która, podobnie zresztą jak druga, całkowicie zaskoczyła rządzących. Z niezrozumiałych powodów nie objęto szczepieniami pracowników administracji i obsługi placówek oświatowych, którzy często mają bezpośredni kontakt z uczniami i nauczycielami. Nie zaszczepiono również w pierwszej kolejności maturzystów, co mogłoby zminimalizować ryzyko ich zachorowania po kilkugodzinnych egzaminach w zamkniętych pomieszczeniach. Na koniec podjęto decyzję o wznowieniu nauki w trybie hybrydowym półtora miesiąca po tym, jak liczba zakażeń zaczęła gwałtownie opadać. W efekcie uczniowie wracają do szkoły zaledwie na kilka tygodni przed wakacjami. A i tak ta decyzja rozpętała prawdziwą medialną histerię.

Jak Polska długa i szeroka słychać było apele o praktyczną rezygnację z nauki w ostatnich tygodniach szkolnej nauki. Uzasadnienie było wszędzie takie samo – zmaltretowani psychicznie pandemią i zamknięciem w domu uczniowie powinni mieć czas na dojście do siebie i ponowną aklimatyzację w szkole. Trudno zrozumieć logikę, zgodnie z którą w czasie trwania tej traumatycznej sytuacji można było uczniom robić sprawdziany, odpytywać, zadawać czasochłonne prace domowe, a gdy przyczyna powodująca to zagrożenie odchodzi w przeszłość i spóźniona wiosna przynosi przypływ nadziei, należy zrezygnować z wszelkich klasycznych form weryfikacji nabywanej wiedzy. Na dodatek jest jeszcze poważny problem – statystyka.

W ostatnim okresie gwałtownie rosła w Polsce ilość prób samobójczych podejmowanych przez młodych ludzi. W ciągu siedmiu lat (od 2013 do 2019) przyrost był prawie trzykrotny. Sprawa stała się zresztą bardzo głośna z powodu katastrofalnego stanu psychiatrii dziecięcej w naszym państwie. Wydawałoby się więc, że w roku 2020, gdy od marca do czerwca, a następnie od października do grudnia, młodzież nie chodziła do szkoły, ilość takich prób gwałtownie wzrośnie. Tymczasem opublikowane przez policję dane wskazują na coś zupełnie przeciwnego. Po raz pierwszy od wielu lat ilość prób samobójczych spadła – o ponad 10%.

Trudno na podstawie jednej statystyki wyciągać daleko idące wnioski. Ale trudno również opierać się wyłącznie na przekonaniach budowanych na podstawie medialnych doniesień, nawet jeżeli poparte są drastycznymi, chociaż jednostkowymi, przykładami. Nie jest to niestety pierwszy przypadek, gdy rzeczywistość medialna niewiele ma wspólnego z realiami.

Faktyczne zakończenie nauki w połowie maja będzie miało jednak swoje dalekosiężne konsekwencje. Przede wszystkim powstaje problem powrotu do nauki po wakacjach. Czy po bez mała czterech miesiącach braku jakichkolwiek obowiązków szkolnych (przy założeniu, że w trakcie nauki zdalnej ktoś przejawiał jakąkolwiek aktywność), zderzenie ze szkolną rzeczywistością nie będzie jeszcze bardziej traumatycznym przeżyciem? A może pierwsze tygodnie, a nawet miesiące, nowego roku szkolnego też będą poświęcone budowaniu więzi, integracji i aklimatyzacji? Do czasu kolejnej fali pandemii.

Problemem jest oczywiście zakres materiału, który uczniowie muszą realizować w trakcie nauki szkolnej. Ostatnia reforma struktury polskiej oświaty (likwidacja gimnazjów) połączona z reformą programową, oznacza powrót do czasów PRL-u. Przyjęto utopijne (zwłaszcza w obecnych czasach) założenie, że opuszczając mury szkolne młodzi ludzie będą posiadali określony zasób wiedzy z każdej dziedziny. Jeszcze w czasach sprzed rewolucji informatycznej i przy innym poziomie rozwoju nauki było to nierealne. Jedynie nieliczni mogli rzeczywiście trwale sobie przyswoić choć część wtłaczanych im do głowy wiadomości, przy okazji poświęcając na naukę tego co ich kompletnie nie interesowało znacznie więcej czasu niż na zgłębianie pasjonujących ich zagadnień. W chwili obecnej ten dysonans między idealistycznymi założeniami, a rzeczywistością jest jeszcze bardziej widoczny. Wystarczy przeprowadzić wśród studentów test z wiedzy ogólnej, aby przekonać się jaką kompletną porażką edukacyjną skutkuje ten system nauki.

Uczniowie i przynajmniej część nauczycieli to materia całkiem plastyczna. Jak nie można czegoś zmienić, to trzeba to oswoić i dostosować do realiów. Udawanie to warunek przetrwania. W efekcie świadomie rezygnuje się z egzekwowania wymagań ograniczając się najwyżej do preferowania przedmiotów rozszerzonych i obowiązkowych na egzaminach. Tylko czy taki ma być cel edukacji? Czy zagadnienia z wiedzy o społeczeństwie, przedsiębiorczości czy geografii są mniej ważne od tych z matematyki czy języka polskiego? Ile z nauczanej w szkole wiedzy jest przez nas wykorzystywane w dorosłym życiu, o ile w ogóle cokolwiek z tego pamiętamy? Czy poza nielicznymi osobami komuś przyda się wiedza o pierwszej wojnie punickiej, Pamiętnikach Jana Chryzostoma Paska czy umiejętność rozwiązywania równań kwadratowych z dwoma niewiadomymi?

Równie ważnym zagadnieniem jest jednak pytanie o rolę szkoły w procesach socjalizacyjnych. Można oczywiście trzymać młodych ludzi pod kloszem chroniąc ich przed wszelkimi stresującymi sytuacjami i usuwać spod ich nóg wszelkie przeszkody. Ale pobyt w szkole nie będzie trwał wiecznie. Prędzej czy później będą musieli wejść w dorosłe życie. A wtedy, zwłaszcza w naszym państwie, nikt nie będzie się przejmował ich potencjalnymi problemami psychicznymi. Zderzenie z rzeczywistością może być niesłychanie bolesne, a skutki będą tym poważniejsze im mniej będą do takich sytuacji przygotowani. Szkoła jest właśnie miejscem, gdzie w sposób kontrolowany można przygotować młodych ludzi do funkcjonowania w społeczeństwie, w którym niestety nie zawsze odnosi się same życiowe sukcesy. I gdzie słabi psychicznie odpadają w przedbiegach. Ale to wymaga indywidualnego podejścia, a nie wrzucania wszystkich do jednego worka. Tyle, że to o wiele trudniejsze.

Karol Winiarski

Jeszcze kilka tygodni temu zarówno politycy opozycji, jak i komentatorzy tzw. „liberalnych mediów”, byli przekonani, że dni Zjednoczonej Prawicy są policzone, a Jarosław Kaczyński jest już w zasadzie politycznym nieboszczykiem. Po karczemnej awanturze pomiędzy Koalicją Obywatelską, a partiami lewicowymi przy okazji głosowania nad Funduszem Odbudowy, narracja uległa całkowitemu odwróceniu. Teraz okazuje się, że PiS ma już trzecią kolejną kadencję w kieszeni, a opozycja powinna już przymierzać więzienne pasiaki. W rzeczywistości, ani ze Zjednoczoną Prawicą nie było do niedawna tak źle, jak się niektórym wydawało, ani obecnie nie jest tak dobrze. I nic nie jest przesądzone.

Kryzys, w który Zjednoczona Prawica popadła kilka miesięcy temu, miał zarówno obiektywne jak i subiektywne przyczyny. Do tych pierwszych z pewnością zaliczyć należy kolejne fale pandemii. Oczywiście rząd Mateusza Morawieckiego ponosi odpowiedzialność za niedostateczne przygotowanie państwa pod względem organizacyjnym do jesiennego wzrostu zachorowań i tylko częściowo to, co się stało można wytłumaczyć wieloletnimi zaniedbaniami w polskiej służbie zdrowia. Zresztą PiS rządzi już od pięciu lat i zrzucanie odpowiedzialności na poprzedników staje się coraz bardziej żenujące. Zupełną prowizorką była również w pierwszym okresie akcja organizacji szczepień – można było odnieść wrażenie, że władze zostały zaskoczone faktem, że szczepionki pojawiły się tak szybko. Ale nawet przy najlepiej przygotowanej służbie zdrowia, konsekwencje pandemii byłyby jedynie niewiele mniej tragiczne, co pokazują przykłady o wiele bogatszych i lepiej zorganizowanych państw zachodnich.

Był oczywiście skuteczny sposób walki z pandemią, który, niezależnie od ustroju politycznego, został zastosowany przez kraje Dalekiego Wschodu – pełna kontrola dróg zakażeń poprzez elektroniczne śledzenie kontaktów obywateli (głównie poprzez przymus zainstalowania specjalnych aplikacji w telefonach). Dzięki temu liczba zakażonych, a przede wszystkim liczba zmarłych, jest tam setki razy mniejsza niż w Europie. Ale to wymagałoby ograniczenia, a w zasadzie nawet czasowego całkowitego zniesienia prawa do prywatności. Dla Europejczyków jest to nie do zaakceptowania. Wolność jest najważniejsza. Nawet jeżeli prowadzi do masowych zgonów.

Większość problemów Zjednoczonej Prawicy wynikała jednak z działań kierownictwa Prawa i Sprawiedliwości, czyli w praktyce Jarosława Kaczyńskiego. I w mniejszym nawet stopniu chodzi o wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji. Prezes PiS był w tym przypadku pod narastającą presją części hierarchii duchownej i fundamentalistów w swoim otoczeniu (także w samym TK) – dalsze wstrzymywanie wydania wyroku, mogło mu grozić poważnymi politycznymi konsekwencjami. Trudno nawet powiedzieć, że to on podyktował sędziom Trybunału treść orzeczenia. Większość z nich ma po prostu takie poglądy, nie różniące się zresztą zbytnio od przekonań ich poprzedników w tej instytucji. Na tym przecież ma polegać wolność sądów – sędziowie głosują na podstawie prawa i własnego sumienia, czyli własnych poglądów. Z naciskiem na to drugie, co najbardziej widoczne jest w sądach konstytucyjnych wszystkich demokratycznych państw. Jarosław Kaczyński wybrał jedynie termin rozstrzygnięcia licząc, że pandemia ograniczy do minimum protesty. Nie wziął pod uwagę, że będzie to zapalnik narastającej od miesięcy frustracji młodych ludzi. Polityczne skutki tej decyzji okazały się jednak w dłuższej perspektywie niewielkie. Protesty po kilku tygodniach wygasły (opublikowanie wyroku nie wzbudziło już większych niepokojów), a sama sprawa raczej nie przyczyniła się do spadku notowań rządzących. Protestujący przeciw temu wyrokowi przecież i tak nie byli PiS-owskim elektoratem.

Znacznie poważniejsze konsekwencje miała kolejna próba, ponownie zresztą nieudana, uchwalenia praw chroniących zwierzęta. Wywołało to ferment zarówno wśród parlamentarzystów Zjednoczonej Prawicy, jak i wśród prawicowego, a zwłaszcza wiejskiego, elektoratu. Efektem był kilku, a w badaniach niektórych pracowni, nawet kilkunastoprocentowy spadek notowań partii rządzącej. Zniechęceni do PiS-u wyborcy nie przeszli jednak do opozycji. Najczęściej deklarowali brak sprecyzowanych preferencji partyjnych. Oczywistym więc było, że ich złość na swoich dotychczasowych wybrańców jest tylko chwilowa i gdy tylko emocje opadną, a prezes wycofa się swoich kontrowersyjnych pomysłów, powrócą do grona wyborców Prawa i Sprawiedliwości. Najpóźniej stanie się do w trakcie kampanii wyborczej, gdy mobilizacja przeciw mogącej powrócić do władzy opozycji cementuje szeregi zwolenników Zjednoczonej Prawicy. Pierwsze symptomy tego zjawiska już są zresztą widoczne.

Nie można również wykluczać, że część wyborców zdegustowana była narastającymi konfliktami pomiędzy Prawem i Sprawiedliwością a jego przystawkami. Agresywna retoryka Zbigniewa Ziobro nie świadczyła jednak, jak wielu twierdziło, o chęci pełnego usamodzielnienia się i dążenia do startu w wyborach pod własnym sztandarem. Lider Solidarnej Polski jest cynicznym politycznym graczem, który dostosowuje swój przekaz do realizacji własnego politycznego interesu. Ale nie jest idiotą. Szansa na przekroczenie progu wyborczego przez Solidarną Polskę jest niewielka. Nawet gdyby mu się to udało, nie uzyskałby zbyt wielu poselskich mandatów (Konfederacja zdobywając prawie 7% głosów ma jedynie 11 mandatów – mniej niż Solidarna Polska), a o senatorskich nie mógłby nawet pomarzyć. Tym samym jego polityczna rola uległaby marginalizacji, a on i jego współpracownicy zostaliby pozbawieni dostępu do politycznego koryta. Stanowiska w rządzie, miejsca w zarządach i radach nadzorczych państwowych spółek, możliwość wykorzystywania do partyjnych celów publicznych pieniędzy (patrz Fundusz Sprawiedliwości) byłyby tylko nostalgicznym wspomnieniem. Ziobro przeżył to dziesięć lat temu, gdy zerwał z Jarosławem Kaczyńskim i tylko powrót na łono Zjednoczonej Prawicy pozwolił mu odbudować polityczne wpływy. Drugi raz podobnego błędu nie popełni.

Dlaczego więc Zbigniew Ziobro i jego współpracownicy tak ostro atakowali rząd Mateusza Morawieckiego, a więc i pośrednio (ale tylko pośrednio) Jarosława Kaczyńskiego? Z trzech powodów. Przede wszystkim Zbigniew Ziobro chce znaleźć się listach Prawa i Sprawiedliwości w najbliższych wyborach. Aby mieć pewność, że tak się stanie musi mieć tak duże poparcie w sondażach (co najmniej 2-3%), że Jarosław Kaczyński będzie musiał umieścić go na swojej liście wyborczej, jeżeli będzie chciał wygrać wybory i dalej rządzić. Żadne ustalenia z Jarosławem Kaczyńskim nie będą miały znaczenia, jeżeli prezes Prawa i Sprawiedliwości uzna, że może bez utrudniających rządzenie przystawek samodzielnie utrzymać władzę. Po drugie, grupowe ataki posłów Solidarnej Polski sprawiają wrażenie politycznej siły, a na dodatek budują rozpoznawalność poszczególnych działaczy wśród elektoratu. Nawet jeżeli na listach wyborczych znajdą się na mniej eksponowanych miejscach, zdobędą wystarczające poparcie, aby uzyskać mandat. Wyborcy kierują się sympatią do konkretnej partii, ale musząc wskazać na liście konkretne nazwisko wybierają oczywiście to, które znają. Trzeci powód, to nadchodząca walka o sukcesję po Jarosławie Kaczyńskim albo, co bardziej prawdopodobne, o wykrojenie z PiS-owskiego tortu jak największej części dla siebie. Będąc poza Zjednoczoną Prawicą, Zbigniew Ziobro mógłby się jedynie temu przyglądać. Włączyć się do rozgrywki może tylko wówczas, gdy będzie wewnątrz. Dlatego też atakuje potencjalnego delfina czyli Mateusza Morawieckiego, dobrze wiedząc, że nie jest on lubiany wśród PiS-owskiego ludu, a i pozostali liderzy tej partii tolerują go jedynie ze względu na strach przed gniewem prezesa. Tym samym buduje sobie wewnątrz Prawa i Sprawiedliwości grono sympatyków, które może się okazać decydujących kapitałem w momencie gdy dojdzie do decydującego starcia. Nowym liderem Zjednoczonej Prawicy raczej nie zostanie, ale może przejąć niemałą część osieroconego elektoratu tej formacji.

Inna jest sytuacja Jarosława Gowina. Z jednej strony jego pozycja we własnym ugrupowaniu jest zdecydowanie słabsza. Co prawda, inspirowany przez Jarosława Kaczyńskiego, pucz Adama Bielana zakończył się klęską, ale już sam fakt jego zorganizowania pokazuje, że Porozumienie mimo swojej nazwy nie jest tak zwartym ugrupowaniem jak Solidarna Polska – nikomu przecież nawet przez myśl nie przyjdzie, żeby próbować obalić Zbigniewa Ziobro. Gowin zresztą stracił w jego wyniku kilku swoich parlamentarzystów, a i pozostałych nie może być do końca pewny. Zwłaszcza, gdyby próbował dokonać jakiejś zasadniczej politycznej wolty, do której od dawna jest namawiany przez polityków opozycji. Z drugiej jednak strony Jarosław Gowin ma zdecydowanie większe pole manewru. Sondaże wskazują, że nowa konserwatywna formacja z udziałem lidera Porozumienia, politykami PSL-u, prawym skrzydłem PO, a być może i Bronisławem Komorowskim, mogłoby liczyć nawet na kilkunastoprocentowe poparcie. Tylko, że wartość Gowina będzie malała w miarę zbliżania się terminu wyborów parlamentarnych. Gdyby teraz zrejterował z szeregów Zjednoczonej Prawicy mógłby zachwiać stabilnością rządu Mateusza Morawieckiego. Za dwa lata jego atrakcyjność osłabnie, a prezentowany przez niego hamletyzm może go zaprowadzić na margines sceny politycznej. Tym samym niezwykła kariera filozofa z Krakowa, który latami manewrując między PiS-em a PO, potrafił utrzymywać się na szczytach władzy, ostatecznie dobiegłaby końca.

Kryzys w koalicji skłaniał wielu polityków opozycji i politycznych komentatorów do wieszczenia przedterminowych wyborów. Trudno zrozumieć logikę ich rozumowania. Czasy, gdy polityk po przegranym głosowaniu w parlamencie podawał się do dymisji, co otwierało drogę do nowych wyborów, przynajmniej w Polsce już dawno należą do przeszłości. Trzeba być wyjątkowo naiwnym, żeby wierzyć, że Jarosław Kaczyński zdecyduje się na przedterminowe wybory w sytuacji dołujących sondaży wyborczych. Utrata władzy zakończyłaby jego polityczną karierę – lider PiS ma przecież już ponad 70 lat i zdrowie coraz bardziej mu szwankuje, a i polityczna intuicja coraz częściej zawodzi. Dlatego na przedterminowe wybory zdecyduje się tylko wtedy, gdy będzie miał pewność, że je wygra i jednocześnie uzna, że jesienią 2023 roku uzyska gorszy wynik. Taka sytuacja może zaistnieć za kilka miesięcy, gdy przypływ popandemicznego optymizmu i szybko poprawiające się wyniki gospodarcze, rzeczywiście mogą wywindować notowania Zjednoczonej Prawicy do niewidzianego od dawna poziomu. A wówczas nawołujący ciągle do rozwiązania Sejmu politycy parlamentarnej opozycji będą musieli odegrać rolę karpia domagającego się przyśpieszenia Wigilii. I zapewne świetnie się w tej roli sprawdzą.

Karol Winiarski

Porozumienie zawarte przez lewicę z rządem Mateusza Morawieckiego w sprawie Funduszu Odbudowy (formalnie decyzji o zwiększeniu zasobów własnych UE) podzieliło pozornie zjednoczoną opozycję odsłaniając jednocześnie głębokie różnice interesów, poglądów a być może też ukazując odmienną filozofię udziału w polityce. Okazało się, że podobnie jak ułudą był sojusz PO i PiS w 2005 roku (kto jeszcze dzisiaj pamięta koncepcję POPiS-u?), tak i pobożnym życzeniem jest trwałe współdziałanie polskich liberałów i socjaldemokratów. I to w sytuacji, gdy oba te nurty znajdują się w opozycji i nie muszą codziennie podejmować trudnych decyzji dotyczących polityki gospodarczej, społecznej czy zagranicznej.

W politycznym jazgocie, jak to często zresztą bywa, umyka istota problemu czyli sam Fundusz Odbudowy. A sprawa wcale nie jest taka oczywista jakby to wynikało z wypowiedzi polityków wszystkich opcji politycznych (poza Konfederacją i Solidarną Polską). Przede wszystkim, w przeciwieństwie do innych środków unijnych, te będziemy musieli zwrócić – częściowo bezpośrednio (pożyczki), częściowo pośrednio jako członkowie UE (bezzwrotne dotacje czyli granty). Pieniądze mają bowiem pochodzić nie z dochodów własnych UE, a z pożyczek zaciągniętych przez tą instytucję. I tu pojawia się drugi problem. Środki na spłatę mają pochodzić z nowych źródeł dochodów, w tym przede wszystkim z podatków i opłat ogólnounijnych. Problem polega na tym, że po pierwsze nie zostały one jeszcze uchwalone – odpowiedzialni politycy najpierw powinni rozstrzygnąć stronę dochodową, a dopiero potem decydować na co pójdą uzyskane w ten sposób pieniądze. Po drugie, co prawda bezpośrednio obciążone mają nimi być firmy i korporacje, ale przynajmniej częściowo przełoży się to na wydatki wszystkich mieszkańców UE. Po trzecie zaś, oznacza to głęboką zmianę jeżeli chodzi o samą istotę funkcjonowania europejskiej wspólnoty, która poprzez wspólny dług i być może wspólne podatki czyni poważny krok w stronę federalizacji. Niezależnie jak oceniać ten krok, należałoby go jednak wprowadzać normalną, traktatową drogą, a nie tylnymi drzwiami pod presją społeczno-gospodarczych skutków pandemii. Tym bardziej, że ani gospodarki Hiszpanii, ani Włoch te pieniądze nie uratują, a staną się niebezpiecznym precedensem i wygenerują problemy, które mogą w perspektywie kilku lat doprowadzić do poważnego kryzysu wewnątrz wspólnoty. Lekarstwo może okazać się groźniejsze od choroby, a zamiast umocnienia UE, doprowadzić do pogłębienia wewnętrznych sporów, co z kolei pogłębi widoczny już paraliż działania unijnych instytucji i spowoduje ich kompletną dysfunkcjonalność.

Oczywiście takimi „drobnostkami” nikt w Polsce się nie zajmuje. Przecież większość obecnych polityków już dawno będzie na emeryturze (a część nawet na tamtym świecie), gdy kolejne pokolenia będą musiały płacić ich rachunki. Jedyne co ich interesuje, to utrzymanie (to Zjednoczona Prawica) lub odzyskanie (to opozycja) władzy. Za wszelką cenę, która przecież obciąży nie ich konto. Symptomatyczna jest zmiana poglądów Borysa Budki, prawdopodobnie pod wpływem presji otoczenia i spadających sondaży PO. Jeszcze w grudniu z rozmowie z redaktorem Michałem Kolanko z Rzeczpospolitej na pytanie o stanowisko jego partii w głosowaniu nad ratyfikacją Funduszu Odbudowy, twierdził:

„Zawsze będziemy wspierać racjonalną, dobrą politykę zagraniczną rządu. I dzisiaj, gdy słyszę głosy niektórych komentatorów, którzy mówią, że to jest szansa, by zagrać na nosie PiS-owi i doprowadzić do upadku rządu, dzięki głosowaniu przeciwko temu funduszowi, to burzy się we mnie krew. Są granice politycznego wyrachowania. Jeżeli ratyfikacja zostanie przedstawiona w takiej formie jak na szczycie UE i jak zaakceptował to PE, to będziemy to popierać, bo to jest w interesie Polaków i polskiej gospodarki, a nie tego czy innego rządu. Każdy, kto patrzy na politykę tylko przez pryzmat własnych politycznych korzyści, a nie potrafi wybić się poza swoją bańkę – po prostu nie nadaje się do polityki.”

Minęło zaledwie kilka miesięcy, a narracja lidera Platformy uległa odwróceniu o 180 stopni. Jak widać stałość poglądów nie jest przymiotem reprezentanta jednej z głównych sił polskiej opozycji. Czy w takiej sytuacji można wierzyć obietnicom składanym przez Platformę, co do jej posunięć po przejęciu władzy? Tym bardziej, że co kilka tygodni pojawia się nowy pomysł, o którym już wkrótce sami liderzy PO nie pamiętają.

Poza moralno-politycznym aspektem stawiania ultymatywnych żądań w zamian za poparcie ustawy ratyfikacyjnej, pozostaje realność całość koncepcji, którą z uporem maniaka forsował Michał Kamiński – niegdyś bliski współpracownik Jarosława Kaczyńskiego. Przekonanie, że negatywny wynik głosowania będzie oznaczał upadek rządu, rozpad Zjednoczonej Prawicy, przedterminowe wybory i utratę władzy przez Prawo i Sprawiedliwość świadczy o całkowitym oderwaniu części liderów opozycji od rzeczywistości. Ludzie, którzy jeszcze niedawno wyrażali wątpliwości czy Jarosław Kaczyński odda władzę po przegranych wyborach, teraz nagle uwierzyli (a raczej chcieli uwierzyć), że zachowa się zgodnie ze zwyczajami parlamentarnymi i tak po prostu zgodzi się zakończyć swoje rządy dwa lata przed końcem kadencji. Nie ma nic gorszego dla polityka jak uwierzenie we własne pobożne życzenia.

O wiele bardziej prawdopodobny byłby inny scenariusz. Po przegranym głosowaniu machina propagandowa obecnej władzy rozpoczyna kampanię oskarżającą opozycję o pozbawienie Polaków kilkuset miliardów złotych. Jednocześnie narasta presja ze strony innych państw unijnych, którym decyzja polskiego Sejmu blokuje dostęp do pieniędzy z Funduszu Odbudowy. Przed kolejnym głosowaniem Emmanuel Macron, Pedro Sanchez i Mario Dragi dzwonią do Urszuli von der Layen żądając wywarcia presji na Polskę. Ale nie na Prawo i Sprawiedliwość, a na opozycję. W tej sytuacji szefowa Komisji Europejskiej dzwoni do Angeli Merkel, a ta rozmawia z Donaldem Tuskiem. Lider Europejskiej Partii Ludowej pod naciskiem niemieckiej kanclerz, ale i innych polityków chadeckich, kontaktuje się z Borysem Budką. W efekcie lider PO ogłasza zmianę stanowiska oczywiście w poczuciu odpowiedzialności za Polskę, Unię i całą Ziemię, a może i za cały układ słoneczny. Kompromitacja opozycji jest całkowita. Platforma przegrywa 26:1.

Hipokryzja przebija z zarzutów PO o politycznym wykorzystywaniu przeznaczenia środków unijnych, które w ciągu najbliższych lat Polska otrzyma z Brukseli. Oczywiście prawdą jest, że chwalipięctwo Mateusza Morawieckiego, który chyba opuścił w szkole lekcję na której omawiany był znany wiersz Jana Brzechwy, wywołuje u rozsądnych ludzi odruch wymiotny. Tym bardziej, że w czasie negocjacji w Brukseli cała energia polskiego rządu była raczej nakierowana na minimalizację ewentualnych skutków powiązania tych środków z zasada praworządności niż na walce o ich maksymalizację. Ale wykorzystywanie funduszy unijnych do promocji własnego ugrupowania ma w Polsce bogatą tradycję. Zaczęli, jeszcze nieśmiało, Leszek Miller i Jarosław Kalinowski, po wynegocjowaniu traktatu akcesyjnego w Kopenhadze. Kontynuował Kazimierz Marcinkiewicz po zakończeniu negocjacji nad pierwszą w pełni obejmującą nasz kraj perspektywa finansową (słynne „yes, yes, yes”). Ale wszystkich przebiła Platforma kilka lat później. Janusz Lewandowski, ówczesny komisarz UE ds. budżetu, zapytany w grudniu 2011 roku (wkrótce po zwycięskich dla PO wyborach) o swój udział w spocie wyborczym Platformy wspólnie z Jerzym Buzkiem, Donaldem Tuskiem i Radosławem Sikorskim, gdzie obiecywał walkę o 300 mld zł z UE, odpowiedział z zaskakującą szczerością – „Brałem udział w tych nieco durnych klipach, ale to była kampania”. Niestety, chwalenie się nie zawsze swoimi zasługami, to zbójeckie prawo rządzących. Tak jak krytyka jest takim samym prawem opozycji. Nawet jak dawno nie ma to już większego znaczenia w skrajnie podzielonym polskim społeczeństwie.

Mało szczerze brzmią żądania poddania wydatkowania środków unijnych społeczno-opozycyjno-samorządowej kontroli, która zresztą zdaniem części opozycji miałaby polegać na odebraniu rządowi prawa decydowaniu o ich podziale. Biorąc pod uwagę ostatnie prymitywne praktyki obecnego rządu obdarzającego wielokrotnie większymi kwotami dofinansowań gminy i miasta rządzone przez „swoich”, postulat jest nawet w pełni zasadny. Tyle, że nie słyszałem o nim, gdy to PO i PSL decydowali o przeznaczeniu brukselskich euro. Trudno też uznać, że środki –zwłaszcza w ramach programów regionalnych, o których decydowały samorządy wojewódzkie – były dzielone sprawiedliwie. Wystarczy porównać dotacje otrzymane przez nasze miasto zanim Arkadiusz Chęciński został zastępcą Marszałka Województwa, z tymi, które zalały nasze miasto po tym wydarzeniu. Najzabawniejsze jest to, że zdaniem prof. Flisa, który szczegółowo bada ten problem od lat, takie polityczno-towarzyskie transfery nie mają żadnego przełożenia na wynik wyborów. Ale kto by tam słuchał jakiegoś jajogłowca.

Intelektualny uwiąd polityków obydwu koalicji: Obywatelskiej i Polskiej, nie usprawiedliwia jednak w pełni zachowania polityków lewicy. Nie musieli siadać do stołu rokowań z Mateuszem Morawieckim. Nie dlatego, że z PiS-em nie można rozmawiać. Można, warto, a czasami nawet trzeba. Ale nie powinno się tego robić poza plecami innych ugrupowań łamiąc solidarny front, o którym jeszcze niedawno tak wiele mówiono. Oczywiście lewica była w trudnej sytuacji. Racjonalne poparcie dla ustawy ratyfikacyjnej bez żadnych, nawet pozornych, ustępstw ze strony obecnej władzy, stworzyłoby wrażenie oddania pola bez walki. Tyle, że te stosunkowo niewielkie koncesje i totalna krytyka pozostałych ugrupowań i większości liberalnych mediów, a nawet części własnych polityków, mogą przynieść jeszcze gorsze polityczne konsekwencje. To błąd mogący sporo kosztować Włodzimierza Czarzastego, Roberta Biedronia i Adriana Zandberga, którzy po prostu mieli też już dość ulegania politycznemu dyktatowi do niedawna największej partii opozycyjnej.

Zwycięzcą tej politycznej rozgrywki jest oczywiście Jarosław Kaczyński. W krótkim czasie z głębokiej defensywy, prezes PiS przeszedł do politycznej kontrofensywy doprowadzając do głębokich podziałów wśród opozycji. Tylko, że to nie tyle geniusz wielkiego demiurga polskiej polityki, co kompromitująca nieudolność opozycji, która wpadła w pułapkę, którą sama na siebie zastawiła. Dla Zjednoczonej Prawicy to doskonały prolog przed kolejnymi działaniami, które w ciągu kilku miesięcy pozwolą prawdopodobnie odzyskać jej znaczną część utraconego w ostatnich miesiącach poparcia. A wtedy rzeczywiście może się okazać, że przedterminowe wybory staną się realną perspektywą. Wybory, których w chwili obecnej nikt spośród ugrupowań parlamentarnych nie chce.

Karol Winiarski

Po przeczytaniu książki Piotra Zychowicza „Alianci Opowieści niepoprawne politycznie” opartą o dokumenty archiwalne z okresu II Wojny Światowej – postanowiłem napisać III odcinek felietonu „Ameryka portret własny”.

W tej książce opisane są szokujące fakty nieznane do niedawna szerszej opinii publicznej. Felieton opiera się na faktach zaczerpniętych z w/w książki oraz na źródłach archiwalnych. Pokazuje w nim cele i sposoby realizacji amerykańskiej polityki zagranicznej począwszy od I Wojny Światowej. Naczelną zasadą amerykańskiej polityki zagranicznej jest niedopuszczenie do tego, aby jakieś państwo w Europie lub Azji osiągnęło status mocarstwa kontynentalnego, gdyż mogłoby to zaszkodzić interesom i światowej dominacji USA. Jeśli jakieś państwo w Europie, lub gdziekolwiek indziej staje się na tyle potężne, aby mogło zagrozić USA, to wtedy USA wkracza do akcji. Tak było na przełomie lat 1917 i 1918, gdy Niemcy chciały podbić cały kontynent europejski oraz w roku 1941 gdy w podobnej sytuacji znalazł się kontynent azjatycki z powodu Japończyków. To była prawdziwa przyczyna przystąpienia Ameryki do I i do II wojny światowej. Atak Japończyków na Pearl Harbor 7 grudnia 1941 roku został sprowokowany przez USA sankcjami gospodarczymi i ultimatum po to, aby USA miały pretekst do rozpoczęcia wojny. Było to dla nich konieczne, ponieważ społeczeństwo amerykańskie było przeciwne przystąpieniu do wojny. Natomiast żeby żołnierze chcieli walczyć i żeby społeczeństwo amerykańskie oraz opinia światowa uwierzyła, że Amerykanie i ich sojusznicy walczą po stronie dobra, a nie kierują się egoizmem, uruchomiono na olbrzymią skalę machinę propagandową. Cały czas w mass mediach powtarzano, że USA uosabia dobro w tym prawa człowieka, wolność osobistą i wolność gospodarczą. Walka z faszyzmem i totalitaryzmem miała za zadanie uwolnić narody Europy i zagwarantowywać im wolność i prawa człowieka. Nie przeszkadzało to rządowi amerykańskiemu popierać Stalina – najbardziej totalitarny system w historii świata.

W Jałcie doszło do umowy Stalina z Rooseveltem i Churchillem w sprawie wydania Stalinowi wszystkich obywateli sowieckich znajdujących się na terenach okupowanych przez aliantów. Przekazano przymusowymi transportami nie tylko żołnierzy walczących po stronie niemieckiej, ale również żołnierzy będących jeńcami niemieckimi. Wszystkich wydano w ręce KGB. Czekał ich okrutny los – tortury, gułagi i najczęściej śmierć w gułagach. Jak pisze rosyjsko – brytyjski historyk hrabia Nikołaj Tołstoj, w latach 1944 -1947 wydano w ręce sowietów ponad 2 milionów ludzi.

Tylko nieliczni tą gehennę przetrwali. Najgorsze jest to, że wydano również na śmierć setki kobiet z małymi dziećmi, które uciekały przed komunistami razem z oddziałami kozackimi. Wydano również niezgodnie zresztą z umową ze Stalinem wielu żołnierzy niebędącymi obywatelami ZSRR. Przy przymusowym wydawaniu ludzi, którzy wiedzieli co ich czeka dochodziło do wielu tragedii. Spowodowało to silny sprzeciw i opór przekazywanych ludzi. Doszło do pałowania drewnianymi drągami przez alianckich żołnierzy oponentów oraz drastycznych samobójstw. Najbardziej dokładnymi w realizacji tej zbrodniczej umowy byli Brytyjczycy. Powyższy obraz ładowania do wagonów i transportowania jeńców oraz ich rodzin, przez oddziały brytyjskie z terenów dzisiejszej Austrii został opisany w książce „Alianci Opowieści niepoprawne”. W podobnym wyłapywaniu ludzi z obozów i z różnych kryjówek na terenie Niemiec i Francji brali udział również Amerykanie i Francuzi.

Jeśli chodzi o wojnę w Azji, to w 1945 roku Amerykanie rozpoczęli naloty dywanowe na miasta japońskie. Tokyo 10 marca zostało całkowicie spalone bombami zapalającymi. Spłonęło żywcem 120 tysięcy ludności cywilnej, w tym większość to kobiety i dzieci.

Wielkie milionowe miasto spłonęło całkowicie, ponieważ w owym czasie większość budynków zbudowana była z drewna, dykty i pergaminu. Następnie 6 sierpnia 1945 roku Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę, a 9 sierpnia zrzucili drugą bombę atomową na Nagasaki.

Zginęło na miejscu w obu tych miastach około 150 tysięcy cywilów, w tym większość kobiet i dzieci. Tyle samo zostało kalekami do końca życia lub w krótkim okresie czasu czekała ich śmierć. Czy to nie było ludobójstwo? Wiarołomstwo i hipokryzja to częste narzędzia działania dyplomacji anglosaskiej w tym amerykańskiej. I tak np. 28 września 1937 roku Departament Stanu USA wydał specjalne oświadczenie w którym ostro potępił Cesarstwo Japonii za naloty na Chiny. Bomby bowiem spadły na miasta, wskutek czego ucierpiała ludność cywilna. W oświadczeniu tym czytamy: „Wszelkie masowe bombardowanie dużej przestrzeni, na której żyje pokojowa cywilna populacja, nie może być usprawiedliwione. Jest to sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa i humanitaryzmu. A co zrobili w 1945r. Amerykanie w Japonii i jak to usprawiedliwiali. Oto oficjalne – propagandowe uzasadnienie zabicia ogromnej liczby cywilów japońskich, które w dniu 9 sierpnia 1945 roku podał prezydent Truman:

„Użyliśmy bomb przeciwko tym, którzy bez ostrzeżenia zaatakowali nas w Pearl Harbor. Przeciwko tym, którzy bili, głodzili i zabijali amerykańskich jeńców. Przeciwko tym, którzy nie przestrzegali żadnych międzynarodowych zasad prowadzenia wojny. Zrobiliśmy to po to, żeby skrócić wojenne cierpienia i ocalić życie wielu tysięcy młodych Amerykanów. Będziemy używać tej broni dopóki całkowicie nie pozbawimy Japonii sił do prowadzenia wojny. Z tych słów wynika, że głównie chodziło o zemstę, ale jakże nieproporcjonalną.

W Pearl Harbor zginęło 68 amerykańskich cywilów, a w Hiroszimie i Nagasaki od bomb atomowych, co najmniej 150 tysięcy japońskich cywilów. Jeśli mowa już o zemście, to należy tu dodać ogromne ilości ofiar ludności cywilnej spowodowanych nalotami dywanowymi na różne miasta japońskie, w tym spalonych żywcem120 tysięcy ludzi w Tokyo. Zastosowano zasadę odpowiedzialności zbiorowej. (Taką samą zbrodniczą metodę zastosowali Brytyjczycy stosunku do Niemiec. Spalono i zrównano z ziemią m.in. takie miasta jak Drezno, Hamburg, Kolonia). Dla prezydenta Trumana nie było różnicy między cywilem, a żołnierzem – co dowodzi rasizmu, bo chodziło mu o całą narodowość.

Dywagacje, że inwazja w sierpniu 1945 roku spowoduje śmierć tysięcy amerykańskich żołnierzy, były czystą propagandą, ponieważ sam prezydent Truman już w lipcu tegoż roku, definitywnie wykluczył inwazję na wyspy japońskie. Wykluczył z prostego powodu, a mianowicie w obliczu blokady morskiej i agonalnego stanu w jakim znalazła się gospodarka, armia i flota japońska, to inwazja była niepotrzebna. Tak więc, wbrew późniejszym oficjalnym i propagandowym wypowiedziom do pokonania Japonii nie były wcale potrzebne bomby atomowe, ponieważ w momencie ich zrzucenia Japonia była już pokonana. Dowództwo japońskie łącznie z cesarzem Hirohito o tym wiedziało i chciało kapitulować honorowo już w lipcu tj. jedynym warunkiem było, aby nie detronizować cesarza. Amerykanie natomiast żądali kapitulacji bezwarunkowej, a mimo to w czasie podpisywania kapitulacji w sierpniu, na ten warunek się zgodzili.

Dlaczego więc Amerykanie użyli bomb atomowych mimo, że po wojnie najważniejsi dowódcy amerykańscy Eisenhower, Mac Artur, Halsey i Leahy przyznali, że użycie bomby atomowej z punktu widzenia wojskowego nie miało sensu. O co więc chodziło?

Po pierwsze – to o czym mówił prezydent Truman chodziło o zemstę.
Po drugie – po to wydano masę pieniędzy na skonstruowanie bomb – aby je użyć.
Po trzecie – świat wchodził w okres zimnej wojny, USA chciały pokazać ZSRR, na co je stać.

Tak więc nie chodziło tu o uratowanie od śmierci tysięcy żołnierzy USA. Niemniej temat ten stał się przewodnim tematem w amerykańskich mass mediach. Tysiące artykułów, książek, hollywoodzkich filmów przedstawiło tą wersję. I tak tysiąckrotnie i przez długi czas powtarzane kłamstwo stało się prawdą. Amerykanie, dzięki potędze i atrakcyjności swojej kultury masowej przekonali do tej „prawdy” kawał świata. W okresie zimnej wojny Amerykanie starali się nie dopuścić do rozprzestrzeniania się idei komunistycznych w świecie i do wzrostu siły i znaczenia ZSRR – stąd wojna w Korei i Wietnamie. Po zakończeniu zimnej wojny, USA reagowały przede wszystkim na kryzysy, które mogły zagrozić ich interesom – szczególnie interesom naftowym np. operacja „Pustynna Burza” w 1991 roku i operacja „ Iracka Wolność” w 2003 roku. Reagowały również na akcje terrorystyczne, szczególnie dotyczące obywateli USA. Każdy pretekst był dobry, a nawet kłamstwo np. broń biologiczna w Iraku. Nagły zwrot w polityce zagranicznej USA nastąpił po 11 września 2001roku, ponieważ w kręgach rządowych zaczęto forsować pogląd, że procesy wdrożenia demokracji w krajach arabskich mogłyby doprowadzić do osłabienia terroryzmu. Zaskakujące jest to, że instrumentem inicjującym demokratyzacje tych krajów miałyby być interwencje militarno-humanitarne, a nie misje z pomocą gospodarczą i medyczną. Administracja G.W. Busha w 2006 roku opracowała nawet plan pt. ”Inicjatywa dla Większego Bliskiego Wschodu”. Powstała również ogólna strategia bezpieczeństwa dla państwa amerykańskiego. Znana później jako doktryna Busha, a zawierająca następujące punkty:

1. Swobodne posługiwanie się siłą zbrojną w imię amerykańskiej odpowiedzialności za świat, w tym prawo do działań wyprzedzających.
2. Gotowość do obalenia wrogich reżimów- zwłaszcza dążących do posiadania broni masowego rażenia.
3. Zdolność do zbudowania koalicji popierających działania USA.
4. Promocja demokracji na skalę globalną – zwłaszcza na Bliskim Wschodzie.

W grudniu 2010 roku w Północnej Afryce i Bliskim Wschodzie wybuchła tak zwana Arabska Wiosna i trwała do grudnia 2012 roku. Oficjalnie udział USA w Arabskiej Wiośnie był niewielki. Niemniej dzięki dostarczanej przez CIA broni dla konspiracyjnych grup opozycjonistów, udało się „demokratom” islamskim zdobyć władzę w Egipcie oraz toczyć zwycięskie walki w Syrii i Libii. Nie zdobyła natomiast władzy w reżimowych państwach arabskich prawdziwa opozycja demokratyczna. Było to duże zaskoczenie dla Waszyngtonu. Tak więc Wiosna Arabska pokazała zmniejszającą się rolę USA w tym regionie . Plan amerykański demokratyzacji regionu poprzez procesy wolnościowo- demokratyczne, nie tylko nie rozwiązał poważnych problemów regionu, ale je tylko zwiększył.

Jeśli chodzi Europę, to w 1999 roku doktrynę demokratyzacji Amerykanie zastosowali w Jugosławii pod przykrywką NATO. Głosząc hasła obrony praw człowieka bombardowali Serbię. Było to łamanie prawa międzynarodowego przez USA. Nie był to jedyny przypadek złamania przez nie prawa międzynarodowego w Europie w tym czasie. Drugim przypadkiem złamania prawa międzynarodowego przez USA, było uznanie niepodległości Kosowa (w prawie międzynarodowym obowiązuje bezwzględnie zasada integralności terytorialnej państw). Ta niepodległość potrzebna im była do realizacji swoich interesów. Jednym z tych interesów była możliwość wybudowania w Kosowie największej w Europie amerykańskiej bazy wojskowej, z lotniskiem do lądowania największych samolotów transportowych.

Podsumowując – rządy USA zawsze interweniują i toczą wojny w obronie swoich interesów. Każda interwencja jest wcześniej propagandowo przygotowywana przez rządzące centrum, tak aby usprawiedliwić działania często niezgodne, albo z międzynarodowym prawem, albo zwykłym z poczuciem sprawiedliwości. Ukazany przeze mnie obraz rządów USA i jego establishmentu jest bardzo krytyczny – niemniej prawdziwy. Natomiast bardzo cenię społeczeństwo amerykańskie, za jego kreatywność i pracowitość.

Włodzimierz Wieczorek
Sosnowiec, dnia 29 kwietnia 2021 roku

Ps. Nie napisałem nic o aktualnej amerykańskiej polityce zagranicznej, ponieważ to byłby zbyt długi felieton, więc będę zmuszony napisać następny odcinek „Ameryki portret własny” opisujący ten temat.

Współczesne życie służy gotowymi rozwiązaniami. Szybkimi, nieskomplikowanymi. Oducza samodzielnego, krytycznego myślenia, hołdując bezmyślności oraz ignorancji. Nie jest znowu tak trudno odnaleźć trafne tego przykłady na wielu płaszczyznach doświadczeń społecznych, służbowych, jak i prywatnych.

Rzeczywistość zabawnej pary wykreowanej przez speców marketingowych, Barbary i Mariana, znosi wszelkie bolączki związane z przywiązywaniem nadmiernej wagi do forsowania intelektu. W dystopijnym grajdołku radiowo-telewizyjnym, który nie tylko nie zna podziału na czas letni i zimowy, ale w którym to przede wszystkim trwają niekończące się promocje na kieszonkowe komputery z opcją wykonywania połączeń telefonicznych, każdy ma prawo i obowiązek czuć się ukontentowany. W szczególności zagubiona we własnej ignorancji jednostka, która przyjmie z pocałowaniem ręki podobny cyrograf w zamian za niekończący się luz. Wszystko, proszę Szanownych Państwa, wskazuje na to, że do takiego obrazu pasuje jak ulał modelowy „Nowy Człowiek Sosnowiecki” – karmiony papką z alei Zwycięstwa, o charyzmie zastraszonego Homo Sovieticusa, który to uciekając przed własnym cieniem, za nic nie odważy się zadać pytania, czy jakoby może samodzielnie mrugnąć okiem. Naszym Włodarzom pysznie odpowiada taki układ sił!

Od ponad trzech dekad cieszymy się jakoby pełną wolnością samorządu. Jakikolwiek nie mógłby funkcjonować bez wolnych mediów. W Sosnowcu, chociażby przy okazji relacjonowania rzeczowych obiekcji Mieszkańców nad pseudorondem w ciągu ulicy Wawel, kulturalna krytyka zostaje bez mrugnięcia okiem ochrzczona „hejtem”.

Na mocy ustawy o samorządzie gminnym, do kompetencji radnych należy pełnienie kontroli nad realizacją ich zadań, ze szczególnym uwzględnieniem patrzenia na ręce kierownictwu. W Sosnowcu, co nikogo nie dziwi, w tej materii nie można doszukiwać się jakichkolwiek uchybień. Zaufanie, jakim Pan Prezydent Chęciński pała do Radnych, budzi ostatnie pokłady wzruszenia. Jak inaczej bowiem rozumieć sunące po Mieście doniesienia, jakoby Pierwszy Celebryta wśród Radnych (oraz Pierwszy Radny wśród Celebrytów) na synekurce w pewnej miejskiej Jednostce budżetowej wyklepuje w imieniu Mocodawcy pamflety na Facebooku? Równie odpowiedzialne zadanie wyczerpująco tłumaczy zupełny brak nie tylko wychodzenia z własnymi, konstruktywnymi propozycjami, ale również stronienie od blokowania szkodliwych decyzji Pana Prezydenta.

Niestety, ale w tym miejscu daje znać o sobie w sposób wyjątkowo ostry cynizm i bezczelność Pana Radnego Żurawskiego. Nikt bowiem o zdrowych zmysłach nie pokusi się chociażby na pół krytycznego słowa komentarza z tytułu akcji prowadzonych na rzecz Podopiecznych Ośrodków Opiekuńczo-Wychowawczych. Nawet jeżeli Pan Radny nie potrafi intelektualnie zapędzić się w skomplikowane meandry problemów budżetowych lub środowiskowych Gminy…

Przed około dwoma laty Miastem wstrząsnęła (pytanie, czy całym?!) niesmaczna aferka z Panem Radnym Litewką. Warto Osobom niewtajemniczonym wyświetlić, że – wedle oficjalnej linii obrony – Pan Radny wpadł w prospołeczny amok tego kalibru, że niestrudzenie peregrynował od drzwi do drzwi zagórskich blokowisk, by zebrać maksymalne poparcie dla pewnej idei w ramach budżetu antyobywatelskiego. Nie trzeba, rzecz jasna, nadmieniać, że autorstwo wniosku nie było przypadkowe. Ponieważ targany impulsem działania Pan Radny Litewka nie zwykł zasypywać gruszek w popiele, zainteresowanym Mieszkańcom usłużnie wręczał do oddania głosu własny tablet. W tym miejscu, niestety, kończy się logiczna spójność konfabulacji Pana Radnego, bowiem szambo wybiło akurat wówczas, gdy bardzo wielu Mieszkańców podniosło wrzawę po tym, gdy chcąc oddać w zaciszu własnych domostw głosy, otrzymywali potwierdzenie o… ich nieważności! Czym spowodowanej? Ano wcześniejszym wykorzystaniem! Gdy pewnego wrześniowego popołudnia roku 2019, przy okazji odwiedzin Domu Rodzinnego, minęliśmy się na skrzyżowaniu ulic Warszawskiej i Modrzejowskiej, zagadnięty Pan Radny-Męczennik zapewnił tylko cynicznie, że to „Pan Prezydent Chęciński uwziął się”… Do tego stopnia, że przy okazji skruszył kręgosłupy Urzędników strzegących danych osobowych Mieszkańców.

Każdy piastujący jakąkolwiek funkcję publiczną, wyposażony w zupełnie podstawowy zestaw reguł etycznych, po okryciu się równie odrażającą infamią, zrzekłby się dotychczasowego stanowiska. Jednak nie Pan Radny Litewka!!! W drodze do koryta przy ulicy Wiejskiej nie przeszkadzało Zainteresowanemu, obok niedawnego dystrybuowania materiałów higienicznych oraz płodów rolnych, rozbijanie się po Sosnowcu bez stosownych uprawnień.

Tym oto sposobem jakość życia publicznego nie różni się praktycznie niczym od infantylnych, wręcz głupkowatych, gagów z audycji reklamowych. Co gorsza, wszystko wskazuje na to, że stan ten będzie trwać, gdyż tak długo, jak zdecydowanej części Mieszkańców obojętnym będzie to, że – dla przykładu – przy ulicy Stefana Żeromskiego w miejscu Historii jest zaniedbane klepicho, a krzepy dodawać będą idiotyczne posty Radnych-Przebierańców, mowy o naprawie Miasta być nie może!

Jakub Tomasz Hołaj-Krzak
Warszawa, 18 IV 2021