W roku 1900 powstało Będzińskie Zgromadzenie Kupców. Jego członkami byli zagłębiowscy przedsiębiorcy. Jak można przypuszczać, powołali do życia wspomniane Zgromadzenie, aby dzięki temu ich głos dotyczący spraw lokalnych był słyszalny i brany pod uwagę. Zależało im zapewne aby efektywniej oddziaływać na otaczającą rzeczywistość i mieć wpływ na jej kreowanie. Począwszy od lokalnego prawa, a skończywszy na inwestycjach związanych z różnorakiego rodzaju infrastrukturą.

Do Będzińskiego Zgromadzenia Kupców należały osoby nie tylko z terenu Będzina ale także z całego Zagłębia Dąbrowskiego. Wskazuje to na ponadlokalny charakter tej instytucji. Co ciekawe, byli to zarówno katolicy jak i Żydzi.

Skąd pomysł aby siedzibą organizacji był Będzin ? Była to stolica powiatu obejmującego wówczas obszar całego regionu oraz jego okolice. Dlatego też zapewne w tamtym momencie wybór padł właśnie na to miasto, a nie na sąsiedni Sosnowiec czy Dąbrowę Górniczą.

Zebrania organizacji odbywały się m.in. w sali magistratu Będzina. Na jej czele stanął początkowo Jan Szperling. Tym samym objął funkcję starszego Zgromadzenia Kupców. Niestety z powodu znacznych luk w materiale źródłowym nie sposób precyzyjnie i szczegółowo prześledzić listy wszystkich osób piastujących to stanowisko oraz działalność samego Zgromadzenia. Niewykluczone, że zmienią to kolejne kwerendy historyków zainteresowanych tą tematyką. Z zachowanych dokumentów wynika, iż przed pierwszą wojną światową funkcję starszego Zgromadzenia powierzono Stanisławowi Ciechanowskiemu. W roku 1916 wybrano Stanisława Skarbińskiego seniora, ale ten podziękowawszy, odmówił przyjęcia funkcji, argumentując swą decyzję złym stanem zdrowia.

Jednym z najważniejszych projektów kupieckiej organizacji była szkoła handlowa (obecne I L.O. im. Mikołaja Kopernika w Będzinie), którą Zgromadzenie finansowało, dbało o jej rozwój i sprawowało nad nią pieczę. Decyzję o założeniu szkoły organizacja podjęła pod koniec 1900 r., a już na początku roku 1901 władze carskie pozytywnie zaopiniowały statut 7-klasowej Szkoły Handlowej w mieście Będzinie. Pierwszym przewodniczącym Rady Opiekuńczej placówki szkolnej został wspomniany Jan Szperling. Zaś w latach 1906 – 1924 stanowisko to piastował, wymieniony w artykule, Stanisław Skarbiński senior.

Poniżej prezentuję Państwu listę członków Będzińskiego Zgromadzenia Kupców, z której skorzystano w okresie pierwszej wojny światowej, tj. w 1916 r. Zachowałem oryginalną pisownię, aczkolwiek pominąłem dopiski wykonane ołówkiem, które informowały, iż dana osoba zmarła lub wyjechała. Taki zabieg może sugerować, iż lista powstała jeszcze przed 1914 r. Za przykład może tu służyć osoba Ludwika Mauve, który zmarł w 1915 r. Prócz tego, dodałem także trzy osoby, które zostały dopisane do listy odręcznie.

 

Lista Członków Będzińskiego Zgromadzenia Kupieckiego

 

Appel Juljan – Zawiercie

Abramson Salomon Leib – Będzin

Berndt Henryk – Zawiercie

Birnbaum Józef – Strzemieszyce

Bystrzanowski Władysław – Sielce

Biedrzycki Edward – Dąbrowa

Brzostowski Jan – Saturn-Czeladź

Borman Jan Inżynier – Grodziec

Ciechanowski Stanisław – Grodziec

Cukierman Nuchim – Będzin

Erbe Ernst – Zawiercie

Frenkiel Ilja – Będzin

Filroze Arnold – Dąbrowa

Fiszel Bernard – Sosnowice

Fiszel Szlama Bendyt – Będzin

Grabiński Mieczysław – Dąbrowa

Gruziner Michel – Sosnowice

Garbiński Andrzej – Dąbrowa

Ginsberg Izydor – Zawiercie

Ginsberg Maksymiljan – Zawiercie

Ginsberg Ludwik – Zawiercie

Ginsberg Marcin – Zawiercie

Gerhardt Gustaw – Milowice

Gadomski Stanisław – Zagórze

Guttman Jakób – Będzin

Guttman Salomon – Będzin

Gadomski Felicjan – Dąbrowa (kop. Flora)

Horodko Bronisław – Dąbrowa

Henszel Leopold – Sosnowice

Hasfeld Leon – St. Poraj

Herziger Wolf – Będzin

Hamburger Adolf – Granica

Holenderski Stanisław – Zawiercie

Ingster Jakób – Łazy

Iliwicki Jakób – Granica

Jermułowicz Stanisław – Sosnowice

Jung Alfons – Sosnowice-Sielce

Koziełkow Aleksy – Sosnowice

Kolegorski Michał – Sosnowice

Kozłowski Józef – Dąbrowa

Lepecki Władysław – Będzin

Lifszyc Here – Sosnowice

Lesiewski Jan – Sosnowice

Morzycki Bolesław – Sielce

Markus Emanuel – Zawiercie

Misiórski Jan – Będzin

Misiórski Józef Benedykt – Będzin

Matej Adolf – Sosnowice

Mauve Ludwik – Sosnowice

Meitlis Maurycy – Sosnowice

Meitlis Szlama – Będzin

Meitlis Aron – Będzin

Meitlis Icek Hersz – Będzin

Markiewicz Piotr – Czeladź-Piaski

Nunberg Hendel – Będzin

Nordman Gustaw – Łagisza

Nachemia Israel – Będzin

Oberlender Karol Hugo – Myszków

Preis Oskar – Sosnowice

Podlewski Czesław – Czeladź-Saturn

Pregier Berek – Będzin

Rosenblum Dawid – Będzin

Rappoport Leon – Zawiercie

Reicher Stanisław – Sosnowice

Rosengarten Adolf Józef – Sosnowice

Rottner Szaja – Będzin

Rozencwajg Mordka – Dąbrowa

Skarbiński Stanisław – Grodziec

Sercarz Dawid – Będzin

Strasburger Juljan – Niemce

Sercarz Lazar – Będzin

Słuczewski Jankiel – Sosnowice

Strzeszewski Stanisław – Dąbrowa

Strzałkowski Józef – Sosnowice

Szperling Jan – Będzin

Schön Ernst – Środula

Szenberg Icek – Będzin

Szajn Chaim – Będzin

Szladowski Józef – Sosnowice

Siemontkowski Marceli – Sosnowice

Sztajer Moszek – Będzin

Till Szlama – Będzin

Treitel Dawid – Granica

Troppauer Abram – Będzin

Trenner Henryk – Będzin

Wulfson Ajzyk – Sosnowice

Wasiutyński Wiktor – Dąbrowa

Wujcicki Wacław – Ząbkowice

Wolf Konrad – Sosnowice

Wizbek Stanisław – Będzin

Zaleski Leonard – Będzin

Zmigrod Moszek Josek – Będzin

Zając Joachim Józef – Sosnowice

Żukowski Władysław – Dąbrowa

 

Na zdjęciu tytułowym powiat będziński w okresie zaborów. Źródło:
https://wikizaglebie.pl/images/9/99/Mapa_Powiatu_b%C4%99dzi%C5%84skiego_1867_-_1914.JPG

 

Dariusz Majchrzak

 

Bibliografia (wybór)

I. Źródła archiwalne:

1. Archiwum Państwowe w Katowicach:

•  Akta Miasta Będzina 1549 – 1945

II. Źródła drukowane, prasa, opracowania i in.:

1. Będzin 1358 – 2008, T. 3, praca pod red. A. Glimos – Nadgórskiej, Będzin 2008
2. „Dziennik Częstochowski”, 1906, nr 128
3. Kalendarz Zagłębia Dąbrowskiego na rok przestępny 1912, Sosnowice 1912
4. Miąso J., Szkolnictwo handlowe w Królestwie Polskim (1855-1914), [w:] „Rozprawy z Dziejów Oświaty” 8, 1965
5. Starościak D., „W dziełach swoich…” Przemysłowcy i społecznicy Zagłębia Dąbrowskiego w XIX i XX wieku, Dąbrowa Górnicza 2014

Źródło: klubzaglebiowski.pl