Pół roku zajęło amerykańskim politykom uzgodnienie pakietu pomocy dla Ukrainy. Co najbardziej zadziwiające, przegłosowana już wiele miesięcy temu przez Senat ustawa przewidująca 95 miliardów pomocy dla Ukrainy, Izraela i Tajwanu, cieszyła się również poparciem większości członków Izby Reprezentantów (zwolennikami byli wszyscy Demokraci i znaczna część Republikanów). Nie miało to jednak większego znaczenia, ponieważ o niepoddawaniu ustawy pod głosowanie zadecydował jeden człowiek – spiker Izby Reprezentantów, Mike Johnson. A w zasadzie jego polityczny protektor – Donald Trump. Ostatecznie przegłosowano oddzielnie kilka ustaw, w tym tę najważniejszą, przewidującą prawie 61 mld dolarów dla Ukrainy.

Trudno powiedzieć czy poprzednim (a może i kolejnym) Prezydentem USA kierowała przede wszystkim polityczna kalkulacja, czy też targające nim namiętności. Z jednej bowiem strony, jakikolwiek sukces administracji Joe Bidena zwiększał szanse urzędującego Prezydenta na reelekcję. Tym bardziej, że w przyjętej przez Senat ustawie były też środki na antyemigracyjne wzmocnienie granicy z Meksykiem. A ponieważ jest to jeden z najważniejszych problemów USA, z pewnością będzie głównym paliwem wyborczym Donalda Trumpa. Z drugiej, walczący o powrót do Białego Domu kandydat Republikanów, rzadko kierował się jakąś racjonalną kalkulacją. Znana zaś jest jego niechęć do Ukrainy i mocne skłonności izolacjonistyczne.

Niespodziewana decyzja Mike`a Johnsona nastąpiła po spotkaniu z Donaldem Trumpem. Ten nie poparł co prawda otwarcie proponowanego rozwiązania, ale też go nie skrytykował, a nawet powiedział, że przetrwanie Ukrainy jest dla USA ważne (choć zaznaczył, że jeszcze ważniejsze powinno być dla państw europejskich). Mało też prawdopodobne, aby Johnson zdecydował się na taki krok bez cichej akceptacji właściciela Mar-a-Lago. Prawdopodobnie Trump zrozumiał, że jego stanowisko nie cieszy się poparciem większości Amerykanów, a ponieważ w ostatnich tygodniach uległ zmianie trend sondażowy (notowania Bidena przestały spadać), musiał zmienić swoje dotychczasowe stanowisko. Jednocześnie jednak nie chciał narażać się najbardziej zagorzałym przeciwnikom zaangażowania Stanów Zjednoczonych w Ukrainie, którzy zresztą jak pokazało głosowanie w Izbie Reprezentantów, stanowią większość wśród republikańskich członków tego organu. Dlatego będzie za, a nawet przeciw.

Z Donaldem Trumpem rozmawiał też ostatnio Andrzej Duda, co spotkało się w Polsce z lawiną krytycznych, a nawet złośliwych komentarzy. Oczywiście, że nasz Prezydent nie doprowadził do zmiany jego stanowiska w sprawie Ukrainy. Nie znaczy to jednak, że sama wizyta w nowojorskiej rezydencji Trumpa była błędem. Skoro już uznaliśmy USA za najważniejszego, a w zasadzie jedynego, gwaranta naszego bezpieczeństwa, to trzeba się spotykać z każdym urzędującym i potencjalnym Prezydentem tego państwa. Nawet jeżeli jego sposób bycia, polityka i działania wzbudzają sprzeciw albo po prostu niesmak. Stawianie na jedną kartę jest zawsze obarczone ogromnym ryzykiem. Tak zresztą zrobił Andrzej Duda cztery lata temu i zostało to wówczas słusznie dość powszechnie skrytykowane. Teraz podobny błąd popełnia Donald Tusk jednoznacznie wspierając Joe Bidena.

Ogromne finansowe wsparcie dla Ukrainy może mieć kluczowe znaczenie w powstrzymaniu spodziewanej ofensywy armii rosyjskiej. Wiele wskazuje, że najbliższe miesiące będą krytyczne z punktu widzenia naszego sąsiada. Zbyt późno ogłoszona mobilizacja kolejnych roczników, drastyczny deficyt amunicji, przerwa w dostawach nowoczesnego uzbrojenia, ale też narastające zmęczenie wojną, doprowadziły do uzyskania znaczącej przewagi na froncie przez Rosję, która potrafiła zaangażować cały posiadany potencjał ludzki i przemysłowy do prowadzenia wojny. Możliwości agresora będą jednak stopniowo malały i jeżeli nie osiągnie sukcesu w ciągu najbliższych miesięcy, to prawdopodobnie nie osiągnie go wcale. Nie oznacza to jednak, że Ukraina będzie w stanie odzyskać utracone ziemie. A to zapowiada kolejne miesiące, a może nawet i lata, krwawej rzeźni przy niewielkich sukcesach terytorialnych jednej lub drugiej strony.

Tymczasem z artykułu opublikowanego w „Foreign Affairs” wynika, że już kilka dni po rozpoczęciu agresji rozpoczęły się rosyjsko-ukraińskie negocjacje. Co więcej, pod koniec marca było bardzo blisko porozumienia rozejmowego. W zamian za gwarancje bezpieczeństwa otrzymane od państw zachodnich i zgodę na integrację z UE, Ukraina miała zrezygnować ze starań o członkostwo w NATO i przyjąć status pełnej neutralności. Kwestie terytorialne nie byłyby rozstrzygnięte, ale Rosja zgadzała się na powrót do rozmów o Krymie w perspektywie 10-15 lat. Zadziwiająco ustępliwe stanowisko Putina wynikało z zatrzymania rosyjskiej ofensywy i zdecydowanej reakcji Zachodu, której się nie spodziewał. Z tych samych powodów jednak zmianie zaczęło ulegać stanowisko Ukrainy. Na dodatek niechęć Stanów Zjednoczonych i innych krajów zachodnich do przyjmowania na siebie jakichkolwiek zobowiązań do jej ewentualnej obrony w przyszłości oznaczały, że podstawowy warunek porozumienia rozejmowego stanął pod znakiem zapytania. Celem Amerykanów było przecież osłabienie potencjału militarnego najważniejszego sojusznika China, a nie zakończenie konfliktu, który pozostawiałby potencjał Rosji w stanie praktycznie nienaruszonym.

Fakt, że zaraz po rozpoczęciu wojny obie strony były zdolne do spotkania przy stole rokowań, a nawet być blisko zawarcia porozumienia, daje jednak nadzieję, że ponownie podejmą rozmowy. Zwłaszcza, jeżeli okaże się, że żadna z nich nie jest w stanie osiągnąć decydującej przewagi i zrealizować swoich maksymalnych celów. A to będzie oznaczało konieczność zawarcia kompromisu, który nie będzie w pełni satysfakcjonujący dla żadnego z walczących państw. Z drugiej jednak strony, po dwóch latach wojny i ogromnych stratach ludzkich, zakończenie wojny bez pełnego sukcesu może się okazać bardzo trudne i politycznie kosztowne. Jak bowiem wytłumaczyć własnym obywatelom, że setki tysięcy istnień ludzkich poszło na marne?

Jednocześnie z ustawą o pomocy Ukrainie Izba Reprezentantów przegłosowała również przekazanie 26 mld dolarów wsparcia dla Izraela (prawie dwa razy więcej niż wcześniej proponował Biden). Jak widać te same powody, które przynajmniej w oficjalnej retoryce, są powodem wsparcia Ukrainy walczącej z brutalną agresją, nie mają znaczenia w przypadku Izraela, który z zimną krwią każdego dnia morduje palestyńskie kobiety i dzieci. Widocznie życie Palestyńczyka jest mniej warte niż Ukraińca. Przynajmniej z punktu widzenia geopolitycznych interesów Stanów Zjednoczonych.

Karol Winiarski

Wyniki wyborów samorządowych dalszym ciągu pokazują dużą stabilność polskiej sceny politycznej. Widać to zresztą od jesieni 2020 roku, gdy po próbie wprowadzeniu „piątki dla zwierząt”, a następnie po antyaborcyjnym wyroku Trybunału Konstytucyjnego, notowania Zjednoczonej Prawicy tąpnęły i nigdy już nie wróciły do stanu z okresu apogeum poparcia dla tej formacji czyli lat 2018 i 2019. Wszystko zależy od skali mobilizacji własnego elektoratu. W październiku ubiegłego roku udało się to ówczesnej opozycji. Tym razem to druga strona okazała się bardziej skuteczna.

Porównując wyniki wyborów do sejmików województw z wyborami parlamentarnymi widać niewielkie zmiany. Prawu i Sprawiedliwości trochę spadło (z 35,38% do 34,27%), minimalnie też straciła Koalicja Obywatelska (30,59% wobec 30,7% pół roku temu) i Trzecia Droga (o 0,15 punktu procentowego). Najwięcej ubyło Nowej Lewicy, której poparcie zmniejszyło się z 8,61% do 6,32%. Jedynym ugrupowaniem, które poprawiło swoje notowania jest Konfederacja (z 7,16% do 7,23%). Oczywiście wyniki nie wydają do końca porównywalne, ponieważ wybory samorządowe poważnie różnią się od parlamentarnych. W rzeczywistości jednak przeważająca ilość głosujących kieruje się w swoich decyzjach głównie sympatiami partyjnymi. Przynajmniej w wyborach sejmikowych, ponieważ w gminach, zwłaszcza tych wiejskich, wygląda to oczywiście zupełnie inaczej.

Skoro więc niewiele się zmieniło w stosunku do sytuacji sprzed pół roku, a Prawo i Sprawiedliwość straciło trochę więcej niż dwa największe ugrupowania rządzącej obecnie koalicji, to dlaczego właśnie w tym ugrupowaniu wynik wyborów wywołał największe zadowolenie? Zwłaszcza, że ich efektem będzie utrata władzy w kilku województwach (na pewno w łódzkim i dolnośląskim). Odpowiedź jest prosta. Zapowiedzi liderów rządzących partii, a zwłaszcza Koalicji Obywatelskiej, o końcu Prawa i Sprawiedliwości i ostatecznym zwycięstwie, które doprowadzi partię Jarosława Kaczyńskiego do rozpadu, okazały się wyłącznie pobożnym życzeniem. Zamiast tego, po dziewiątych wyborach, w których jego partia uzyskała najlepszy wyrok spośród wszystkich startujących ugrupowań, nikt w największej partii opozycyjnej już nie kwestionuje przywództwa lidera Zjednoczonej Prawicy.

W rzeczywistości sytuacja Prawa i Sprawiedliwości jest bardziej skomplikowana niż się wydaje. Uzyskany przez to ugrupowanie wynik jest oczywiście zdecydowanie lepszy od najczarniejszych scenariuszy, które jeszcze do niedawna wieszczyli nawet niektórzy działacze tej partii. Tyle, że jest to wynik demobilizacji części elektoratu ich przeciwników. Bardzo słabo wypadli też przedstawiciele Zjednoczonej Prawicy w dużych miastach, co pokazuje na wzrastającą polaryzację polskiego społeczeństwa – im większe ośrodki i im bardziej zachodnia część Polski, tym lepsze wyniki notuje Koalicja Obywatelska. I odwrotnie, na prowincji, zwłaszcza we wschodniej Polsce, umocniła się dominacja Prawa i Sprawiedliwości. W dalszym jednak ciągu problemem działaczy tego ugrupowania jest prawie zupełny brak zdolności koalicyjnych – nikt nie chce z nimi wchodzić w układy. To jednak się może zmienić w przyszłości, gdy spójność obecnej koalicji zacznie się sypać. A ponieważ już dzisiaj coraz wyraźniej w niej trzeszczy, to już wkrótce izolacja Prawa i Sprawiedliwości może należeć do przeszłości. Przynajmniej na szczeblu samorządowym.

Gdyby nie chełpliwe zapowiedzi i rozbudzone nadzieje, to wynik osiągnięty przez kandydatów Koalicji Obywatelskiej można by uznać za spory sukces. Odzyskanie kontroli nad co najmniej dwoma sejmikami (sytuacja na Podlasiu jest nierozstrzygnięta) i umocnienie całkowitej dominacji w dużych miastach, powinno być w pełni satysfakcjonujące dla kierownictwa ugrupowania, które właśnie musiało się tłumaczyć z powodu kompromitującego stopnia realizacji zapowiedzi własnych obietnic wyborczych (sto konkretów na sto dni). Cierpliwość wyborców ma jednak swoje granice. Jak długo można słuchać o aferach i przekrętach popełnianych przez PiS „w ciągu ostatnich ośmiu lat”, zamiast o realnych pomysłach na naprawę służby zdrowia, szkolnictwa czy transformację energetyczną. Zwłaszcza, że wielu działaczy nie zajmuje się niczym innym, jak „prywatyzowaniem” publicznych pieniędzy. Oczywiście zgodnie z prawem.

Pozorny jedynie sukces odniosła Trzecia Droga. Uzyskany wynik jest niewiele gorszy niż ten sprzed pół roku, ale jeszcze kilka tygodni temu oczekiwania były znacznie większe. Na dodatek w wyborach samorządowych Polskie Stronnictwo Ludowe uzyskiwało zwykle znacznie lepsze rezultaty niż w innych politycznych sprawdzianach (w 2018 roku osiągnęli 12,07%). A to oznacza, że tym razem sojusz z Trzecią Drogą nie przyniósł zbyt wielu korzyści. Widać to zresztą po słabych wynikach uzyskanych przez koalicję w miastach, gdzie to kandydaci Polski 2050 mieli zdobywać głosy na wspólne listy. Stawia to pod znakiem zapytania przyszłą współpracę obydwu ugrupowań, których zresztą w coraz większym stopniu dzielą sprawy programowe i światopoglądowe. Rozwód oznaczałby ostateczny koniec marzeń Szymona Hołowni o prezydenturze, a prawdopodobnie również stopniową anihilację jego partii.

Trudno znaleźć jakieś pozytywy analizując wyborcze osiągnięcia Lewicy. Wynik, który osiągnęła w wyborach do sejmików województw oznacza utratę ponad ¼ wyborców, a zdobycie zaledwie 8 mandatów jest najgorszym wynikiem w historii i daje możliwość stworzenie rządzącej koalicji w zaledwie 6 województwach. Na dodatek tylko w jednym (łódzkim) jedyny zresztą reprezentant Lewicy jest niezbędny do stworzenia większościowej koalicji. W pozostałych wszystko zależy do dobrej woli Koalicji Obywatelskiej i Trzeciej Drogi. Albo więc legalizacja aborcji nie jest aż tak istotną sprawą dla większości polskiego społeczeństwa, albo wyborcy wyszli ze słusznego założenia, że to nie samorządy będą o tym decydowały. Monotematyczność przekazu zwłaszcza działaczek tego ugrupowania doprowadza do coraz wyraźniejszej marginalizacji polskiej lewicy. Nawet ostateczny wynik Magdaleny Biejat w wyborach na Prezydenta Warszawy był sporym rozczarowaniem. Nie dość, że nie weszła do drugiej tury, a nawet nie zajęła drugiego miejsca, to na dodatek powtórzyła w zasadzie osiągnięcie Nowej Lewicy z wyborów parlamentarnych. A miało być zupełnie inaczej

Samozadowolenie Konfederacji też nie ma silnych podstaw. Skrajna prawica nigdy nie brylowała w wyborach samorządowych, ale zapewne liczyła już na efekt zmęczenia polaryzacją i rozczarowaniem co do efektów rządów nowej koalicji (to właśnie ta federacyjna partia jest w praktyce trzecią drogą, a nie koalicja PLS i Polski 2050, która stanowi częś

obozu rządowego). Przyrost poparcia okazał się minimalny, a co więcej był spowodowany wsparciem, które Konfederaci uzyskali od części Bezpartyjnych Samorządowców. Zdobycie 6 mandatów nie daje możliwości współrządzenia w żadnym województwie poza podlaskim, gdzie głos Stanisława Derehajło jest języczkiem u wagi. Tyle, że może on zapewnić jedynie większość Prawu i Sprawiedliwość, które ma równo połowę spośród 30 mandatów. Jeżeli się na to nie zdecyduje, to najprawdopodobniej wczesną jesienią czekają Podlasie nowe wybory.

Wyniki wyborów samorządowych są ostrzeżeniem dla rządzącej w Polsce koalicji. Bazowanie na niechęci do Prawa i Sprawiedliwości podsycanej co jakiś czas nowymi informacjami czy przeciekami z prokuratury, to gra na krótką metę. Zjednoczona Prawica poza bajdurzeniem o Polsce w ruinie („przez ostatnich osiem lat …”), realizowała też bardzo kosztowny program socjalny, który jednak pozwolił jej pozyskać sporą grupę nowych wyborców. Programem 500+ PiS wygrał wybory nie w 2015, a w 2019 roku. Przy obecnej sytuacji finansów publicznych i w obliczu groźby zwycięstwa Rosji w Ukrainie, kontynuowanie polityki kupowania elektoratu za pomocą transferów socjalnych nie jest już niemożliwe. Wyborcy oczekują czegoś innego, na co nie tylko nie ma funduszy, ale nawet i pomysłu. Dekadę temu Jan Vincent Rostowski twierdził, że pieniędzy „nie ma i nie będzie”. Wówczas się mylił. Nie przewidział dobrej koniunktury w gospodarce światowej, radykalnego zmniejszenia bezrobocia, napływu setek tysięcy migrantów ekonomicznych na nasz rynek pracy i znaczącego zmniejszenia luki VAT-owskiej, która zresztą najbardziej obciąża okres jego urzędowania w Ministerstwie Finansów. Teraz rezerw podatkowych już praktycznie nie ma, migracja stała się tematem politycznej nawalanki, a perspektywy wzrostu gospodarczego są bardzo mgliste.

W tej sytuacji całkiem realny jest rychły powrót nostalgii za „złotymi latami” rządów Prawa i Sprawiedliwości. Pamięć ludzka jest krótka i wybiórcza. Czasu na wymyślenie nowej strategii koalicji rządzącej dużo nie zostało. Tyle, że nie widać, żeby Donald Tusk miał jakikolwiek na nią pomysł. A zapowiedzi niektórych polityków Platformy Obywatelskiej o konieczności przyśpieszenia rozliczeń są najlepszą drogą do przyśpieszenia powrotu do władzy Jarosława Kaczyńskiego.

Karol Winiarski

Zabójstwo polskiego wolontariusza z organizacji World Central Kitchen wzburzyło nie tylko polską i światową opinię publiczną (w ataku wojsk izraelskich zginęli też obywatele innych państw – w sumie siedem osób), ale też zjednoczyło w jednoznacznej ocenie tego wydarzenia polityków wszystkich naszych partii. Wzmożenie, wzmocnione arogancką postawą izraelskiego ambasadora (notabene wielkiego sympatyka Putina), trwało oczywiście tylko kilka dni. Wymuszone i nieszczere przeprosiny złożone przez niego w trakcie wizyty w ministerstwie spraw zagranicznych (na wezwanie polskich władz), uspokoiło nastroje. A przecież zabójstwo Damiana Sobola, który poświęcił swoje życie dla ratowania życia głodujących Palestyńczyków w Gazie, jest tylko przejawem barbarzyństwa, które ma tam miejsce od wielu miesięcy. I które mało kogo w Polsce obchodzi.

Władze izraelskie zapewniają, że atak na konwój humanitarny był wynikiem pomyłki i nieprzestrzegania procedur przez dowodzących akcją oficerów, którzy zostali pozbawieni swoich stanowisk. Nie były to zresztą jedyne przypadki katastrofalnych błędów popełnianych przez Izraelskie Siły Obrony (IDF). Kilka tygodni temu zabici zostali przez żołnierzy trzej zakładnicy Hamasu, którym udało się uwolnić z niewoli. Wcześniej w Jerozolimie ich koledzy zastrzelili byłego wojskowego, który właśnie zlikwidował dwóch palestyńskich terrorystów strzelających do oczekujących na autobus pasażerów. W obydwu przypadkach były to oczywiste pomyłki, które zresztą fatalnie świadczą o wyszkoleniu i stanie psychicznym izraelskich żołnierzy. Tyle, że w przypadku ofiar konwoju humanitarnego sytuacja już nie jest taka jednoznaczna.

Oficjalnym celem toczonej przez Izrael wojny z Hamasem jest całkowite wyeliminowanie wszystkich jego bojowników i tym samym zapewnienie trwałego bezpieczeństwa obywatelom Izraela, aby nigdy już nie powtórzył się morderczy atak, który miał miejsce 7 października ubiegłego roku. Problem jednak polega na tym, że nie jest to w pełni możliwe. Prędzej czy później (a biorąc pod uwagę sposób postepowania wojsk izraelskich w strefie Gazy raczej prędzej) dojdzie do odtworzenia struktur tej terrorystycznej organizacji albo też powstania nowej, być może jeszcze bardziej brutalnej. Nie jest też rozwiązaniem powstanie niepodległego państwa palestyńskiego, której to ewentualności rząd w Jerozolimie w ogóle nie bierze pod uwagę. Nie jest bowiem możliwe, aby władze takiego państwa mogły (o ile w ogóle chciałyby) kontrolować w pełni sytuację w swoim własnym państwie. Zwłaszcza, że większość Palestyńczyków prawdopodobnie dalej popiera działalność terrorystyczną Hamasu i innych ekstremistycznych ugrupowań.

Jedynym skutecznym rozwiązaniem problemu terroryzmu palestyńskiego byłoby wysiedlenie wszystkich mieszkańców Strefy Gazy i zasiedlenie jej przez ludność żydowską. Oczywiście tzw. społeczność międzynarodowa (czytaj przywódcy najważniejszych państw – głównie USA) nie zaakceptowaliby takiego rozwiązania. To zresztą nie byłby jeszcze najpoważniejszy problem (ponarzekają i pogodzą się z nową sytuacją jak to już wielokroć w historii bywało), ale prawdziwym kłopotem byłoby znalezienie krajów, które chciałyby ich przyjąć. Dlatego najlepiej, gdyby Palestyńczycy sami chcieli wyjechać, a kraje arabskie musiałyby otworzyć granicę, aby ratować ich życie. Oczywiście Izrael nie może zagrozić wymordowaniem wszystkich mieszkańców Gazy. Ale groźba śmierci głodowej to już inna sprawa. Jeżeli nie można dostarczyć żywności do Strefy Gazy, to jedynym rozwiązaniem jest relokacja głodujących Palestyńczyków do miejsc, w których pomoc będzie docierała bez problemu. Dlatego Izrael blokował jej dostawy do Strefy Gazy. I dlatego organizacje charytatywne dystrybuujące ją wewnątrz Strefy Gazy nie były przez władze izraelskie mile widziane. Wyrzucenie ich byłoby jednak trudne do wytłumaczenia społeczności międzynarodowej. Ale gdyby się same wycofały, co zrobiła World Central Kitchen po zamordowaniu siedmiu jej pracowników, to już inna sprawa? Jak mówi stara łacińska sekwencja „is fecit, cui prodest” – ten jest sprawcą przestępstwa, któremu przyniosło to korzyść”. A dla Izraela korzyść jest oczywista.

W latach 90-tych, gdy do władzy w Polsce doszli postkomuniści, nawet oni przyznawali, że z powodu ich przeszłości wolno im mniej. W przypadku Izraela jest dokładnie odwrotnie. Wymordowanie 6 milionów Żydów w trakcie II wojny światowej spowodowało, że każda próba krytyki obecnej polityki Izraela odpierana jest przez władze tego państwa (ale i zwykłych obywateli) jako przejaw antysemityzmu, który w oczywisty sposób ma prowadzić do nowego holokaustu. To zamyka usta wielu krytykom, zwłaszcza w krajach, które mają najwięcej na sumieniu jeżeli chodzi o ich udział w wymordowaniu większości społeczności żydowskiej już prawie sto lat temu. Dlatego trudno sobie wyobrazić jakąkolwiek krytykę działań władz w Jerozolimie ze strony Niemiec, którego rząd jest chyba najbardziej proizraelskim w całej Europie. Do tego dochodzi wpływowe żydowskie lobby w Stanach Zjednoczonych i uzasadniany religijnymi powodami zadziwiający filosemityzm protestanckich fundamentalistów w tym kraju mających coraz większy wpływ na politykę Partii Republikańskich.

Taka sytuacja musi rodzić poczucie bezkarności. Każdą krytykę można odrzucić uzasadniając to antysemityzmem – dokładnie w ten sposób odpierał zarzuty ambasador Izraela w Polsce, Ja`akov Liwne. Gdyby w ciągu pół roku na jakimś terenie zginęło ponad 20 tysięcy cywilów (2/3 wszystkich ofiar działań armii izraelskiej w strefie Gazy według oceny IDF), na kraj który tak postępuje nie tylko spadłaby fala krytyki, ale też międzynarodowe sankcje. Tymczasem o sankcjach nikt nawet nie wspomina (MKOL odrzucił możliwość potraktowania sportowców Izraela w taki sam sposób jak Rosji i Białorusi), a w dalszym ciągu liczne są głosy usprawiedliwiające działania armii izraelskiej prawem do samoobrony i zgodnością z prawem międzynarodowym – atakowane są budynki mieszkalne, szkoły i szpitale, w których ukrywają się terroryści z Hamasu, a to czyni z nich obiekty wojskowe. Ciekawe czy gdyby któraś z palestyńskich grup zbrojnych wzięła cywilnych zakładników i ukryła się np. w szpitalu, to siły specjalne podjęłyby szturm nie przejmując się losem swoich rodaków.

Obecny rząd Binjamina Netanjachu cieszy się rekordową niepopularnością wśród obywateli Izraela. Dlatego zresztą stara się maksymalnie przedłużać działania wojenne, aby jak najdłużej utrzymać się przy władzy i nie ponosić odpowiedzialności za całkowite nieprzygotowanie kraju do ataku Hamasu. Ale jednocześnie zdecydowana większość mieszkańców Izraela opowiada się za militarnym rozwiązaniem konfliktu w Strefie Gazy. Można się domyślać, że w jeszcze większym stopniu niż przed wojną będzie też popierać działania łamiące porozumienie wynegocjowane w 1993 roku w Oslo i kolejne rezolucje ONZ zakazujące budowy nowych żydowskich osiedli na Zachodnim Brzegu. W końcu partie opowiadające się za taką polityką zyskały w ostatnich wyborach poparcie większości głosujących. Zresztą od wielu lat coraz większą popularnością izraelskich wyborców cieszą się skrajnie prawicowe ugrupowania, które przez niektórych obserwatorów (także żydowskich – przykładem jest Konstanty Gebert) uważane są po prostu za faszystowskie. Partie lewicowe, które odegrały największą rolę nie tylko przy powstawaniu Izraela, ale także przy wypracowaniu porozumienia z Palestyńczykami sprzed ponad trzydziestu lat, w chwili obecnej nie odgrywają już większej roli.

Wydawałoby się, że doświadczenia historyczne powinny wpływać na bieżące działania polityków w krajach, które były ich ofiarami. Historia jest ponoć nauczycielką życia, a holokaust był najbardziej tragicznym wydarzeniem w dziejach narodu żydowskiego. Jeżeli nawet tak jest, to mieszkańcy Izraela wyciągnęli z nich zupełnie inne wnioski niż można się było spodziewać. Właśnie przekonują się o tym Palestyńczycy ze Strefy Gazy.

Karol Winiarski

Powoli dobiega końca najdłuższa w historii Polski kadencja wybieralnych organów samorządu terytorialnego. Bezrefleksyjna zmiana dokonana w trakcie nowelizacji Kodeksu Wyborczego w 2018 roku wydłużyła ją z 4 do 5 lat. Gdy zbliżał się termin nowych wyborów, geniusze z Nowogrodzkiej zorientowali się, że może dojść do kumulacji w krótkim okresie wyborów samorządowych i parlamentarnych. A ponieważ te pierwsze zwykle kończyły się dla Zjednoczonej Prawicy wizerunkową porażką (w budzących największe zainteresowanie wyborach prezydentów dużych miast, kandydaci Prawa i Sprawiedliwości nie mają większych szans), postanowili je przesunąć o pół roku, aby kolejna spektakularna porażka nie wpłynęła negatywnie na wynik wyborów parlamentarnych. Wydłużenie kadencji wybieranego organu bez żadnych nadzwyczajnych powodów jest w oczywisty sposób złamaniem konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawa (wyborcy powierzyli mandat do podejmowania decyzji w ich imieniu na ściśle określony czas), a tym samym decyzje wydawane przez te organy po upływie kadencji powinny być bezwzględnie uznawane za nieważne z mocy prawa. Powinny. Ale nie będą, ponieważ nie leży to w niczyim politycznym interesie.

Reaktywacja samorządu terytorialnego w 1990 roku i reformy samorządowe z roku 1998 do dziś uważane są za najbardziej udane osiągnięcia III RP. To opinia, która ukształtowała się jeszcze w latach 90-tych, gdy pokiereszowana transformacją kulejąca gospodarka mocno kontrastowała z szybko zmieniającymi wygląd zaniedbanymi w okresie PRL-u miasteczkami, a pensje w instytucjach samorządowych wypłacane były zawsze w terminie, co zwłaszcza w początkach tego okresu nie było regułą w instytucjach podlegających administracji rządowej. Te dość pobieżne obserwacje utrwaliły się w formie mitu, który do dziś pokutuje w społecznej świadomości. Mimo, że coraz mniej ma to cokolwiek wspólnego z rzeczywistością.

Samorząd terytorialny w Polsce zepsuły pieniądze. W pierwszych wyborach w 1990 roku kandydowali przedstawiciele odchodzących PRL-owskich elit, ale przede wszystkim lokalni działacze opozycji i społecznicy. Diety za udział w posiedzeniach ciał statutowych (sesje RM i komisje) były najczęściej symboliczne. Może wielu wybranych radnych nie miało większego pojęcia o funkcjonowaniu administracji publicznej i prawie samorządowym, ale szybko się uczyli i byli autentycznie zaangażowani w tworzenie nowej rzeczywistości.

Kolejne kadencje w coraz mniejszym stopniu przypominały pionierskie lata transformacji ustrojowej. Znaczący wzrost diet (nieozusowanych i nieopodatkowanych), których wysokość zaczęła oscylować wokół średniej krajowej (podobnie jest i teraz), zaczął przyciągać osoby, dla których pieniądze, które mogli uzyskać, były najważniejszym motywatorem kandydowania. A ponieważ w coraz bardziej upartyjnionych wyborach (zwłaszcza w dużych miastach i sejmikach) miejsce na liście zależało od decyzji lokalnego lidera, wierność i lojalność wobec niego okazywała się ważniejsza od szukania poparcia wyborców, którzy nie znając startujących kandydatów, najczęściej kierowali się (i dalej kierują) swoimi partyjnymi sympatiami. Marginalizację znaczenia rad gmin, które w wielu samorządach nie różnią się już znacząco od rad narodowych w czasach PRL-u, pogłębiło wprowadzenie bezpośrednich wyborów wójtów, burmistrzów i prezydentów. Silna legitymizacja włodarzy gmin i miast teoretycznie stawia ich na równi z wybieranymi w wyborach powszechnych radnymi. W praktyce władza wykonawcza najczęściej posiadająca bezwarunkowe poparcie większości członków rady i dysponująca całym urzędniczym aparatem marginalizuje władzę uchwałodawczą. Po co więc wydawać niemałe pieniądze na funkcjonowanie organu, który nie ma żadnego praktycznego znaczenia?

Często zdarza się, że zaraz po wyborach wójt, burmistrz lub prezydent nie dysponują większością głosów w swoich radach gmin. Tyle, że ta sytuacja zwykle długo nie trwa. Możliwości są trzy. Pierwsza, pozornie tradycyjna, to zawiązanie koalicji na bazie wspólnych uzgodnień programowych. Tak najczęściej się dzieje, ale uzgadnia się nie wspólny program, a podział stanowisk. Druga, zwłaszcza gdy do większości niewiele brakuje, polega po prostu na kupieniu brakujących głosów. Każdy ma przecież rodzinę, która potrzebuje lepiej płatnej posady, na której nie trzeba się zbytnio napracować. Trzeci sposób pojawił się przed tegorocznymi wyborami. To tworzenie przez rywalizujące do tej pory partie wspólnych list wyborczych i poparcie faworyta wyborów prezydenckich w zamian za funkcje wiceprezydentów i podział najbardziej pożądanych wyborczych łupów czyli spółek komunalnych. Ten model wybrała w Sosnowcu Lewica, chociaż jeszcze kilka miesięcy temu planowała wraz z Trzecią Drogą stworzenie szerokiej koalicji walczącej z Koalicją Obywatelską i Prezydentem Arkadiuszem Chęcińskim. Jednak zamiast z nim rywalizować liderzy sosnowieckiej Lewicy postanowili się do niego przykleić. Tym samym w stolicy Czerwonego Zagłębia, Lewica rządząca miastem przez dziesięciolecia, nawet nie podejmie walki o władzę. Edward Gierek przewraca się w grobie.

Problemem przez jakiś czas był zakaz zatrudniania radnych w samorządowym aparacie urzędniczym. „Na szczęście” nie dotyczy to spółek komunalnych, a te od pewnego czasu zaczęły się mnożyć jak grzyby po deszczu. Na dodatek mają one dodatkową zaletę – posiadają rady nadzorcze. A w nich spokojnie można pozatrudniać koleżanki i kolegów z innych miast, za co w zamian oni zrewanżują się tym samym. Oczywiście potrzebny był zdany specjalny egzamin państwowy, który wymagał sporej wiedzy z zakresu prawa i ekonomii albo tytuł doktora z tych dziedzin (prawo kanoniczne też wchodzi w grę). Na szczęście z pomocą przyszli towarzysze z Warszawy, którzy rozszerzyli listę uprawnionych do zasiadania w radach nadzorczych o absolwentów studiów MBA. A te natychmiast pojawiły się w ofercie wielu lokalnych wyższych uczelni. Jeżeli ktoś myśli, że to tylko Collegium Humanum, to jest w wielkim błędzie. Wystarczy rozejrzeć się po zagłębiowskich miastach i sprawdzić listę absolwentów tych niesłychanie „wymagających” studiów. W ostatnich latach powstały patologiczne sieci wzajemnych powiązań, dzięki którym dochody niektórych samorządowców podwoiły się. Co ciekawe, polityczne poglądy (o ile w ogóle działacze samorządowi je posiadają) nie mają tu większego znaczenia – „kradzież” zgodnie z prawem cieszy się ponadpartyjnym poparciem. Szczególnie bliskie są związki Wrocławia z naszym regionem. Zresztą Prezydent tego miasta Jacek Sutryk, jest mistrzem legalnego wyciągania publicznych pieniędzy dla siebie i swoich współpracowników. Co zresztą nie przeszkadza mu cieszyć się poparciem partii nazywających siebie demokratycznymi – Nowej Lewicy i Koalicji Obywatelskiej.

Dlaczego ugrupowania, które mają pełne usta zapewnień o potrzebie uczciwości osób działających w sferze publicznej, popierają tak skompromitowanych działaczy jak obecny Prezydent Wrocławia? To proste. Osoby te cieszą się poparciem większości swoich mieszkańców, którzy nie kojarzą najczęściej innych kandydatów (urzędujący prezydenci promują się bezustannie patronując wszelakim imprezom i zapraszając mieszkańców na wszelkie miejskie wydarzenia – zarówno w mediach elektroniczny, nośnikach reklamy zewnętrznej, jak i w „samorządowych” gazetach, które w pełni kontrolują) i bez problemu zdobędą reelekcję. Po co więc robić sobie z nich wrogów i utrudniać dostęp swoich członków do miejscowych konfitur, o czym przecież właśnie włodarze miast będą decydowali?

W 2018 roku Platforma Obywatelska wystawiła w Gdańsku Jarosława Wałęsę w wyborach na Prezydenta tego miasta. Obawiano się, że toczące się śledztwa związane z zatajeniem w oświadczeniach majątkowych części posiadanych przez Pawła Adamowicza nieruchomości (ich cena była preferencyjna, a i źródło pochodzenia środków na ich zakup było co najmniej wątpliwe) mogą uniemożliwić mu pokonanie słynącego z uczciwości (potwierdził to w ujawnionych ostatnio nagraniach Daniel Obajtek i nie był to w jego ustach komplement) kandydata Prawa i Sprawiedliwości, Kacpra Płażyńskiego. Wałęsa zajął jednak dopiero trzecie miejsce i Platformie nie pozostawało nic innego jak poprzeć w drugiej turze urzędującego Prezydenta, „zapominając” o ciągnących się za nim aferach. Adamowicz zdecydowanie pokonał Płażyńskiego, a jego późniejsza tragiczna śmierć zatarła wszelkie związane z jego osobą kontrowersje.

Sukces wyborczy Pawła Adamowicza pokazał, że krystaliczna uczciwość nie jest najważniejszą cechą wymaganą od kandydatów na najwyższe urzędy publiczne, chociaż zapewne zapytywani o to wyborcy uznaliby to za warunek sine qua non swojego poparcia. Podobnie jest zresztą z kandydatami na posłów, senatorów i radnych. Liczy się przede wszystkim przynależność polityczna (ci sami kandydaci startujący na partyjnych listach uzyskują wielokrotnie większe poparcie niż walcząc o głosy wyborców z list niezależnych komitetów) oraz odpowiedni pijar. W tym ostatnim przypadku coraz większe znaczenie mają zasięgi w mediach społecznościowych, w których najlepiej być obecnym na długo przed wyborami. Pokazuje to zresztą przykład Łukasza Litewki, który cieszy się bałwochwalczym wręcz uwielbieniem swoich internetowych fanów. Ci, co znają go osobiście, mają już bardziej zróżnicowane opinie o nim i jego działalności.

Coraz mniejszą rolę odgrywa za to program z jakim startuje się w wyborach. Im bardziej obszerny i szczegółowy, tym gorzej. Mało kto go przeczyta, a jeszcze mniej osób jest w stanie zrozumieć. Poza tym jego napisanie wymaga posiadania wiedzy o swoim mieście i jego problemach, a to często przekracza zdolności intelektualne wielu kandydatów. Ważniejsze jest dobre zdjęcie (najlepiej z jakimś zwierzakiem), chwytliwe hasło i pochwalenie się działalnością charytatywną. Tak jakby radny był wyłącznie działaczem społecznym, a nie osobą stanowiącą lokalne prawo i kontrolującą działalność władzy wykonawczej.

Demokracja przedstawicielska przeżywa kryzys. Wybory samorządowe są tylko tego przejawem. Teoretycznie wyborcy powinni wybierać osoby uczciwe, kompetentne i gwarantujące, że najlepiej zrealizują interesy zarówno całej wspólnoty jak i samych wyborców. Wymaga to jednak ze strony głosujących wiedzy, stałego zainteresowania sprawami publicznymi oraz umiejętności racjonalnego myślenia. Zwolennicy demokracji przedstawicielskiej od samego początku zdawali sobie sprawę, że to raczej pobożne życzenia niż rzeczywistość. Stąd ich rezerwa, a czasami wręcz niechęć, przed przyznaniem praw wyborczych wszystkim obywatelom. Z czasem jednak obawa przed rewolucją (wybory to swoisty wentyl bezpieczeństwa) zmusiła ich do pogodzenia się z powszechnym prawem wyborczym. Wydawało się zresztą, że rozpowszechnienie edukacji oraz dostępności do mediów poprawi sytuację. Pierwsza połowa XX wieku pokazała jak bardzo naiwne było to myślenie. Masowe rzezie dwóch światowych wojen na jakiś czas otrzeźwiły wyborców – rozum ludzki zwykle dochodzi do głosu na zgliszczach i stosach trupów. Ale to już odległa przyszłość, o której obecne młode pokolenia nic nie wiedzą. Nie dlatego, że nie ma tego w podstawie programowej i podręcznikach. Większości z nich to po prostu w ogóle to nie interesuje. Podobnie jak nasze życie publiczne. Jeżeli idą do wyborów, to kierują się przy swoim wyborze informacjami z mediów społecznościowych bez głębszej refleksji nad tym, co tam wyczytają i ile w tym prawdy.

Każdy system ustrojowy ma swój czas i swoje miejsce. Nie ma uniwersalnych rozwiązań, które sprawdzałyby się wszędzie i w każdym okresie niezależnie od okoliczności społeczno-gospodarczych i kulturowych. Widoczny nie tylko w Polsce kryzys demokracji przedstawicielskiej wymaga fundamentalnych zmian. Na razie dominuje jednak przekonanie, że trzeba tylko wrócić do dawnych dobrych czasów i znowu będzie dobrze. Takie myślenie zazwyczaj dominuje w początkowym okresie kryzysu, gdy jest on już dobrze widoczny – przykładem mogą być chociażby próby reform ustrojowych I Rzeczpospolitej w XVIII wieku będące próba powrotu do czasów złotego wieku. Dopiero z czasem przychodzi refleksja, że to nie działa i trzeba o wiele bardziej radykalnych zmian. Nie tylko w Polsce jeszcze do tego etapu nie dojrzeliśmy.

Karol Winiarski

Przez ostatni tydzień dziennikarze i politycy prześcigali się w analizach realizacji przedwyborczej zapowiedzi Donalda Tuska „100 konkretów na 100 dni”. Wyliczenia były różne w zależności od przyjętej metodologii, ale niezależnie od zastosowanego sposobu, bilans wypadał blado – zdecydowana większość złożonych obietnic pozostała na papierze. I to nawet, gdy do zrealizowanych zaliczyć tak kuriozalne zapowiedzi jak odwołanie Rzecznika Praw Dziecka Mikołaja Pawlaka. Rzeczywiście, człowiek który nigdy nie powinien pełnić tego urzędu, już go nie pełni. Tyle, że nie z powodu odwołania. Po prostu skończyła się jego pięcioletnia kadencja. Zrealizowana za to zostanie 1 kwietnia obietnica obniżenia VAT-u dla branży beauty do 8%. Tego samego dnia VAT na żywność powróci do poziomu 5%. Ale tego akurat Donald Tusk nie obiecywał.

Zgodnie z dość powszechną opinią politycznych komentatorów, złożenie takich obietnic przez Donalda Tuska było poważnym błędem, z którego musi się teraz tłumaczyć. Nic bardziej błędnego. Celem całego przedsięwzięcia było zwiększenie poparcia wyborczego. Donald Tusk dobrze wiedział, że nie zdoła zdecydowanej większości z nich zrealizować. Nie miało to jednak większego znaczenia, ponieważ liczył się wyłącznie efekt wyborczy. I dlatego zgodnie z zasadą „dla każdego coś miłego”, zebrano bez większego ładu i składu różne pomysły. Oczywiście, że obecnie premier musi się z tego tłumaczyć. Ale tym premierem już jest. A za kilka miesięcy nikt nie będzie o niespełnionych obietnicach pamiętał, ponieważ pamięć wyborców jest z kadencją na kadencję coraz krótsza. Jakaś część z nich zostanie zresztą zapewne zrealizowana albo przynajmniej zostaną ku temu podjęte jakieś działania. W ostateczności będzie można zrzucić winę na koalicjantów. Jakie więc znaczenie ma chwilowe rozczarowanie części elektoratu?

Jest oczywiście pewien problem. W najbliższych tygodniach czekają nas wybory samorządowe i europejskie. Do czasu wyborów do Parlamentu Europejskiego temat zniknie z mediów, ale wybory władz gminnych, powiatowych i wojewódzkich odbędą się kilkanaście dni po upływie stu dni od powołania rządu i brak realizacji większości obietnic może się odbić na wyniku Koalicji Obywatelskiej. Z punktu widzenia lidera Platformy Obywatelskiej wybory samorządowe nie mają jednak pierwszorzędnego znaczenia, a Prawo i Sprawiedliwość i tak straci władzę w kilku województwach, co będzie można medialnie sprzedać jako wielki sukces. Koszty nie będą więc znaczące.

Ocena każdego rządu po stu dniach urzędowania ma oczywiście bardzo ograniczony sens. Dotyczy to zwłaszcza kwestii ekonomicznych, które w ogóle w ograniczonym zakresie zależą od działań rządzących. Widać jednak, że niektóre rozdawnicze obietnice rządu (na przykład podwojenie kwoty wolnej od podatku), nie będą szybko zrealizowane. Opowieści o fatalnym stanie finansów publicznych, o którym wcześniej nie wiedziano, można oczywiście włożyć między bajki. Jest on oczywiście bardzo zły, ale o tym wszyscy wiedzieli już przed wyborami. Jedyna niespodzianka to potężna strata NBP zamiast przewidywanego jeszcze we wrześniu zysku. Tyle, że zostało to spowodowane niespodziewanym umocnieniem złotówki pod koniec roku, z czego w momencie powoływania rządu i uchwalaniu budżetu już zdawano sobie sprawę. Trudno przecież uwierzyć, że w ministerstwie finansów nie wiedzą skąd bierze się zysk NBP.

Krótki okres urzędowania nowego rządu nie oznacza jednak, że żadnych ocen formułować nie należy. Za najważniejsze osiągnięcie uważane jest odblokowanie środków unijnych. To oczywiście bardzo dobra wiadomość, ale jest ona konsekwencją samego wyborczego wyniku, a nie działań rządu. Sukces ugrupowań prounijnych (a przynajmniej za takich uważanych) musiał automatycznie zmienić stanowisko Komisji Europejskiej wobec Polski. W końcu jest to ciało polityczne, a jej przewodnicząca (należąca do tej samej politycznej rodziny co PO i PSL), ubiega się przecież o reelekcję. Zasługa należy się więc głównie wyborcom. Tak samo należy oceniać powrót Polski na salony polityki międzynarodowej. To oczywiste, że z politykami PiS-u nikt już nie chciał rozmawiać, o ile nie musiał. Ale to, że teraz jest inaczej nie oznacza, że staliśmy się graczem rozgrywającym w europejskiej polityce. O tym decyduje siła gospodarki i kształtowane przez dziesięciolecia sieci powiązań instytucjonalnych i osobistych. Jeszcze długo będziemy junior partnerem Francji, Niemiec, a nawet Włoch czy Holandii.

Jeszcze bardziej wątpliwe są osiągnięcia w tzw. przywracaniu praworządności. Działania ministra Bodnara nie budzą wątpliwości tylko u polityków koalicji rządowej i u najbardziej gorliwych przeciwników Prawa i Sprawiedliwości. Można oczywiście twierdzić, że nie liczy się styl, a efekty. Tyle, że zwłaszcza w przypadku praworządności, skuteczność nie powinna być główną miarą sukcesu. Na dodatek długofalowe skutki działań w tej sferze mogą się już wkrótce nie okazać tak bardzo pozytywne z punktu widzenia obecnej władzy. Zbigniew Ziobro też zrealizował większość ze swoich pomysłów. I do dzisiaj ponosimy ich konsekwencje.

O ile przejęcie prokuratury było możliwe dzięki prawniczym kuglarstwom (w podobny sposób odwołano z funkcji prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie ziobrowego egzekutora, sędziego Piotra Schaba – minister wyczytał w ustawie zapisy, których tam nie było), to już dalsze zmiany okazały się niemożliwe do przeprowadzenia. O ile w pozostałych sferach funkcjonowania państwa Andrzej Duda wykazuje skłonność do negocjacji i kompromisu (chociaż nie takiego jak wyobrażają sobie zwolennicy obecnej koalicji – nie zamierza akceptować wszystkich decyzji rządzących), to w kwestiach wymiaru sprawiedliwości jest pryncypialny. Traktuje te sprawy jako swoje osobiste poletko i na żadne zasadnicze zmiany zgody nie wyrazi. Adam Bodnar mógł więc jedynie częściowo zamrozić działalność Krajowej Rady Sądownictwa i przedstawić projekt nowej ustawy przywracającej wybór sędziowskich jej członków przez samych sędziów, ale na zasadnicze zmiany przyjdzie jeszcze długo poczekać.

Jeszcze mniejszy efekt przyniosły działania skierowane przeciw obecnemu składowi Trybunału Konstytucyjnego. Okazało się, że nawet w miarę oczywiste uznanie nielegalności zasiadania w nim sędziów dublerów nie rozwiązuje sytuacji. A nawet ją komplikuje, ponieważ pośrednio legitymizuje pozostały skład tego organu. Dlatego koalicja postanowiła po prostu ignorować wyroki wydawane przez Trybunał Konstytucyjny, co z punktu widzenia kształtowania szacunku do prawa jest mocno kontrowersyjnym sposobem działania – nawet jeżeli weźmie się pod uwagę kogo Prawo i Sprawiedliwość wysłało na front walki konstytucyjnej. Na dodatek propozycje dotyczące nowych rozwiązań w kwestii kontroli konstytucyjnej, pokazują całkowite oderwanie ich autorów od rzeczywistości. Pomysł, aby członków TK Sejm wybierał większością 3/5 głosów oznaczałoby albo kompletny pat przy wyborze sędziów, albo polityczny podział stanowisk, z którym co cztery lata mamy do czynienia, gdy Sejm wybiera sędziów Trybunału Stanu. Zapisanie w przepisach tzw. rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw grozi kompletnym chaosem w orzecznictwie i skrajnie odmiennymi wyrokami w bardzo podobnych sprawach z powodu odmiennych poglądów orzekających sędziów.

Trochę podobnie wygląda sytuacja z mediami publicznymi. Udało się je siłowo przejąć ignorując wyrok Trybunału Konstytucyjnego (Rzeplińskiego, a nie Przyłębskiej). Tylko, że zalegalizowanie tych działań poprzez wpisy do Krajowego Rejestru Sądowego może się okazać o wiele trudniejsze. Problemem będzie też finansowanie przejętych mediów, które od dawna są trwale deficytowe. Dotacja budżetowa nie zrujnowałaby oczywiście finansów państwa, ale rządzący musieliby po raz kolejny połknąć własny język – przecież w ostatnich latach wielokrotnie krytykowali tego typu praktyki. W dalszym ciągu nie ma też nawet założeń nowego sposobu zorganizowania mediów publicznych, chociaż zaraz po przejęciu mediów zapowiadano ich rychłe przedstawienie.

Największym problemem nowego rządu okazali się jednak rolnicy. Trudno tu jednak winić Donalda Tuska, ponieważ to nie on decyduje o cenach zboża na rynkach światowych, a to one są najważniejszym powodem trudnej sytuacji tej grupy zawodowej (a w zasadzie jej części, ponieważ hodowcy na niskich cenach pasz korzystają). Nie jest też w stanie lider PO zmienić polityki klimatycznej UE, którą popierał poprzedni rząd. Jedyne, co można mu zarzucić, to wcześniejsza krytyka nieudolności Mateusza Morawieckiego i jego ministrów. Okazało się, że nie wszystkie problemy może rozwiązać zmiana rządu.

Brak realizacji przedwyborczych obietnic jest oczywiście czymś zdecydowanie negatywnym w systemie demokratycznym, ale niestety często spotykanym. Coraz częściej też jest traktowane przez wyborców jako coś normalnego, chociaż normalnym nie jest i być nie powinno. Również fakt pobicia rekordu Mateusza Morawieckiego w kategorii liczebność rządu (wbrew obietnicom z listy 100 konkretów – konkret nr 70) nie jest czymś najgorszym. Najbardziej zatrważający jest całkowity brak wizji Polski w przyszłości. Donalda Tuska nigdy to nie interesowało („jak ktoś ma wizję, to niech idzie do lekarza”), ale nawet Szymon Hołownia przestał o tym mówić. Bieżączka pochłania całą uwagę polskiej klasy politycznej. Rozkwit portali publicystycznych, telewizji informacyjnych i mediów społecznościowych powoduje, że politycy nie mają już czasu aby coś poczytać, nad czymś się zastanowić i opracować plan rozwiązania jakiegoś społecznie ważnego problemu. Dobrze też wiedzą, że nie to zapewni im popularność w elektoracie i tym samym dalszy dostęp do „sianka”. A jeśli tak, to po co się w ogóle tym zajmować. W końcu: „Szabel nam nie zabraknie, szlachta na koń wsiędzie, Ja z synowcem na czele i? – jakoś to będzie!”. A przecież my wszyscy (może poza Razemkami) ze szlachty. A przynajmniej tak myślimy.

Karol Winiarski

Audi, vide, tace, si vis vivere in pace, to w tłumaczeniu na język polski: Słuchaj, patrz, milcz, jeśli chcesz żyć w pokoju (spokoju). To, niestety zasada zgodnie z którą postępują nasi radni. Bo człowiek z Pcimia wyjdzie, Pcim z człowieka nigdy. Warto zauważyć, że rzuca się w oczy połączenie nieudolności, swarliwości, pazerności i ignorancji. Kość z kości. Siedź, milcz i głosuj, jak każą. Podpisz listę na komisji i znikaj. Dieta się i tak należy. Będziesz myśleć samodzielnie, nie znajdziesz się na listach wyborczych, a rodzina nie znajdzie nigdzie zatrudnienia. Ale piękno zaczyna się wtedy, gdy decydujesz się jednak być sobą. Zajmowanie się pieskami, kotkami, zakupami dla sąsiadów itd., czyli wszystkim, tylko nie faktycznymi sprawami miasta, jest miarą naszych czasów, pozwala zaistnieć w mediach społecznościowych i budować zasięgi, ale w kontekście samorządu uznać to należy za niedopuszczalne i skandaliczne.

Byłem zawsze dumny z mojego miasta, z Sosnowca. Chciałbym, żeby było ono nowoczesne, europejskie, otwarte, przyjazne i oczywiście bez paszportów. No właśnie i niestety – było. Po Sosnowcu chodzi się jak za czasów PRL. Żabki, pizzerie, ciuchlandy. Dziurawe ulice, słynne lego-rondo i buspas nikomu niepotrzebny. I do tego brud i ubóstwo. Zrewitalizowane Egzotarium nie nadrobi zaległości. Sosnowiec, niestety omijają przyjezdni, a pieniądz ucieka przez palce. Sosnowiec się wyludnia w zastraszającym tempie i to szybciej niż inne miasta. Biznes tu nie trafia, powstają tylko magazyny. Sosnowiec w rankingach samorządowych wypada bardzo słabo. Chociaż jest jeden ranking w którym przodujemy. To ranking kpin, bo Sosnowiec stał się miastem memem. To nie przypadek, to rezultat. Osoby kompetentne i doświadczone nie mają tu nic do szukania. Zastąpili ich głównie ludzie, których podstawową kwalifikacją jest lojalność nie wobec miasta, lecz wobec władzy. Dziś rządzą kolesie bez kompetencji, za to z zasięgiem w necie. Dlatego warto pamiętać, że „Królestwo kłamstwa nie jest tam, gdzie się kłamie, lecz tam gdzie się kłamstwo akceptuje”.

Lista niepowetowanych strat wyrządzonych miastu jest długa. Niestety nic nie wskazuje na to, żeby była to już lista zamknięta. Zarządzanie Sosnowcem jest bagnem osobistych koterii i wpływów. Zdecydowana większość to ludzie z podłym wykształceniem, ale z MBA w kieszeni. Mali, pazerni, ale za to z wielkimi ambicjami. Z ich prezydentem na czele.

Decydujący od pewnego czasu jest nowy rozdział w historii propagandy i metod komunikacyjnych w Sosnowcu. To dążenie do autokracji nowego typu. Po co wyjaśniać czy też tłumaczyć społeczeństwu. Warto stosować zaproponowaną metodę tak jak w filmie „Młode Wilki”. W filmie tym Jarosław Jakimowicz mówił, że „Nigdy do niczego się nie przyznawaj. Złapią cię pijanego w samochodzie to mów, że nie piłeś. Znajdą ci dolary w kieszeni, to mów, że to pożyczone spodnie. A jak cię złapią na kradzieży za rękę, to mów, że to nie twoja ręka”.

Wszystko to nie musi zaszkodzić rządzącemu prezydentowi, ponieważ wyborcy uwikłani są w mit sprawczości prezydenta i jego ekipy. Także dlatego, że „normalna polityka” odeszła do lamusa, moralne oburzenia nie działają, a relatywizowanie wszystkiego, to sól rzeczywistości medialnej. Należy zrozumieć, że nowymi czasami rządzi zamęt, a czwarta władza nie ma już w sobie takiej pary jak kiedyś, gdy skrupulatnie i obficie wyjaśniała wszelkie nieprawidłowości i afery.

Tylko podniesienie kultury i świadomości mieszkańców może ten stan zmienić i może pomóc, pomóc nam wszystkim. Bo twoje życie jest wynikiem twoich wyborów. Jak powiedział Omar Faworth – „Kradnij wszystkie kolory świata i pomaluj płótno swojego życia, eliminując szarość lęków i niepokojów”. Bo sekretem szczęścia jest wolność, a tajemnicą wolności jest odwaga.

To zmiecie populistów internetowych i rządzących od radnego, prezydenta aż po posła, którzy dla własnych interesów zadłużają, wyprzedają, zaśmiecają miasto w imię miłości i patriotyzmu do miasta. Bo kiedy mówią o patriotyzmie, to zapewne znowu coś ukradli albo żonę (córkę, syna, kochankę) wcisnęli do rady bądź zatrudnili ją, jako dyrektora. Oczywiście nie tylko w Sosnowcu, ale również w ramach wymiany w innym mieście. To w zasadzie cytat Michała Sałtykowa-Szczedrina, ale pasujący do dzisiejszych czasów w samorządzie sosnowieckim. Nowe czasy, to i nowe zasady potocznie nazywane „3K” czyli kontrowersje, kliki i kasa.

A konkretnie dlaczego negatywnie oceniam obecną prezydenturę:

1. Ponieważ podejmowane są barbarzyńskie decyzje wobec sosnowieckiej przyrody.

2. Ponieważ przez kolejne kadencje nie zorganizowano skutecznego sprzątania miasta.

3. Ponieważ nie ma programu budowy mieszkań komunalnych.

4. Ponieważ nieudolnymi remontami ulic zakorkowano miasto, doprowadząjąc małe firmy i sklepy do kłopotów finansowych, a mieszkańców do rozpaczy.

5. Ponieważ bezwzględnie rozprawia się z pracownikami samorządowymi mającymi inne zdanie.

6. Ponieważ zarządzanie finansami miasta odbywa się niestety w sposób odmienny od tego, jak powinniśmy zarządzać swoimi prywatnymi.

7. Ponieważ mamy do czynienia z wyjątkową pazernością na kasę w prywatnym interesie, np. rady nadzorcze i inne.

8. Ponieważ przy podłym wykształceniu „znam się na wszystkim”.

9. Ponieważ zniszczono mój klub „Zagłębie Sosnowiec”, (gdzie jest prokurator).

10. Ponieważ otacza się ludźmi od wiceprezydentów po prezesów nie będącymi sosnowiczaninami, ze strachu przed ewentualną konkurencją.

I to nie jest wszystko.

Ta władza nie różni się niczym od Pisowskiej, poza in vitro. Nepotyzm i kolesiostwo w tym samym rozmiarze. A pijar, jak wcześniej w „szczujni” o 19.30. Taki sam.

Cała reszta, czyli szkodliwość i stosowane mechanizmy rządzenia są niestety takie same.

Dlatego nie zagłosuję na obecnego prezydenta miasta Sosnowca. Bo trzeba wiedzieć kiedy zejść ze sceny. Tylko kto go wtedy zatrudni?

Niestety, pozostałe kandydatury na urząd prezydenta też nie mają szans na mój głos.

„Cel życia, to nie być zadowolonym, ale być użytecznym, wartościowym i kreatywnym.” -T. S. Eliot.

Ja natomiast dodam, że warto myśleć samodzielnie, być uczciwym i zachować czyste ręce.

Jarosław Pięta

W wywiadzie udzielonym szwajcarskim mediom papież Franciszek znowu zaszokował świat. Pytany o ocenę sytuacji w Ukrainie powiedział: „… myślę, że silniejszy jest ten, kto widzi sytuację, kto myśli o ludziach, kto ma odwagę białej flagi, aby negocjować. Dziś można prowadzić negocjacje z pomocą międzynarodowych mocarstw. Słowo negocjować to odważne słowo. Kiedy widzisz, że jesteś pokonany, że sprawy nie idą dobrze, musisz mieć odwagę negocjować. Wstydzisz się, ale iloma ofiarami śmiertelnymi to się skończy? Negocjuj zawczasu, poszukaj jakiegoś kraju do mediacji. Dziś, na przykład, wielu chce mediować w wojnie w Ukrainie. Turcja to zaproponowała. I inni. Nie wstydźcie się negocjować, zanim będzie gorzej”.

Fala oburzenia, którą wzbudziła ta wypowiedź, na krótko zdominowała medialne doniesienia ze świata. Trudno nawet wskazać jakieś wypowiedzi, które próbowały Franciszka bronić albo chociaż wyjaśniać jego intencje. A przecież papież z punktu widzenia doktryny chrześcijańskiej nie powiedział nic, co powinno wywoływać zdziwienie. Co więcej, również z politycznego punktu widzenia, Franciszek miał niestety rację.

Użycie słów „kapitulacja”, „biała flaga” czy „pokonany”, rzeczywiście mogą wzbudzać opór i niezbyt pasują do sytuacji panującej na froncie wojny rosyjsko-ukraińskiej. Co ważniejsze, nie oddają też istoty poglądów papieża, który przecież jednocześnie mówił w wywiadzie o potrzebie negocjacji. Póki nie będzie za późno. Franciszek ma niestety tendencję do używania słów, które nie przysparzają mu sympatii, a co najważniejsze powodują błędną interpretację jego intencji.

W chwili obecnej Ukraina nie została pokonana. Sytuacja na froncie jest w miarę stabilna, a przewaga wojsk rosyjskich, która zarysowała się w ostatnich miesiącach, nie jest przygniatająca. Nie ma więc potrzeby wywieszania białej flagi i kapitulacji. Zdecydowanie gorsze są natomiast perspektywy na najbliższe miesiące, zwłaszcza w kontekście decyzyjnego paraliżu, który zapanował w amerykańskim Kongresie. Z pewnością zaś odsunęły się w bliżej nieokreśloną przyszłość (a może na zawsze) ambitne nadzieje odzyskania wszystkich utraconych terytoriów, w tym Krymu. I to jest rzeczywistość, której krytycy Franciszka w swoim emocjonalnym oderwaniu się od realiów nie chcą brać pod uwagę.

Rok temu dość powszechne było oczekiwanie sukcesu przygotowywanej miesiącami wielkiej kontrofensywy wojsk ukraińskich, w której po raz pierwszy na masową skalę miał być użyty zachodni sprzęt – przede wszystkim pojazdy pancerne. Można się było jednak już wówczas zastanawiać czy ewentualne sukcesy terytorialne i odzyskanie kolejnych okupowanych obszarów warte są śmierci tysięcy ukraińskich (a także rosyjskich – to też ludzie) żołnierzy. Czy racje polityczne i geostrategiczne ważniejsze są od osobistych tragedii i podmiotowego traktowania własnych obywateli? I kto ma o tym decydować? Zachodni sojusznicy Ukrainy patrzący z dala na toczące się krwawe walki, których trwanie zabezpiecza ich przed zagrożeniem ze strony rosyjskiego imperium? A może wybrane co prawda kilka lat temu ukraińskie władze, ale ciągle cieszące się zaufaniem większości społeczeństwa? Czy zmuszanie konkretnych osób do ryzykowania własnym zdrowiem i życiem w imię dość abstrakcyjnego, a już na pewno nie tak jednoznacznie rozumianego, dobra Ojczyzny, nie jest naruszeniem opartej jednak na indywidualistycznej filozofii ludzkiego szczęścia europejskiej koncepcji praw człowieka? Tych dylematów w chwili obecnej nie ma. Nie ma, ponieważ po fiasku ukraińskiej kontrofensywy zupełnie inaczej przedstawiają się możliwe scenariusze dalszych wydarzeń.

Szans na skuteczna ofensywę wojsk ukraińskich w zasadzie nie ma. Optymistyczny wariant dalszego przebiegu wojny na Ukrainie to wzajemna, krwawa jatka, w której po obu stronach frontu ginąć będą codziennie setki, a może nawet tysiące żołnierzy przy braku realnych sukcesów terytorialnych. W efekcie za kilka miesięcy będziemy w tym samym miejscu co dziś. Oczywiście poza tymi, których nie będzie już na tym świecie.

Wariant pesymistyczny to dalsze straty terytorialne Ukrainy, a może nawet całkowite załamanie się frontu i pełne zwycięstwo Rosji. Wtedy rzeczywiście będzie można mówić o pokonaniu Ukrainy, jej pełnej kapitulacji i konieczności wywieszenia białej flagi. Paradoksalnie koniec wojny zakończy toczącą się rzeź. Jednocześnie jednak utrata suwerenności i całkowite podporządkowanie Ukrainy Rosji oznaczać będzie znaczący wzrost zagrożenia Polski i innych krajów graniczących z agresywnym imperium. Nie od razu, ponieważ po tak wyczerpującej wojnie żaden kraj nie jest w stanie z marszu zaatakować potencjalnie znacznie silniejszego przeciwnika (o ile oczywiście Putin wierzy w gwarancję wynikające z traktatu waszyngtońskiego). Być może Rosja nigdy nie będzie w stanie w pełni odbudować swojego militarnego potencjału, żeby stanowić realne zagrożenie dla wzmacniających swój potencjał obronnych krajów NATO. Ale poczucie zagrożenia z pewnością byłoby znacznie większe niż dziś.

O ile nie stanie się cud (nowy meteoryt tunguski nie uderzy w Kreml) Ukraina wojny z Rosją nie wygra. Ale na razie jej też całkowicie nie przegrała. Straty terytorialne, nawet najbardziej dotkliwe, nie muszą oznaczać końca suwerennego bytu. Można żyć i rozwijać się bez utraconych ziem, zwłaszcza jeżeli są zniszczone wojną, a zamieszkują je ludzie, którzy nie zawsze w pełni identyfikują się ukraińskim państwem. To oczywiście decyzja samych Ukraińców, ale należy ich do tego przekonywać. I to właśnie robi, niestety nieudolnie, Franciszek.

Przerwanie działań na froncie nie oznacza też znaczącego wzrostu zagrożenia dla pozostałych sąsiadów Rosji. Każda próba ataku na kolejnego sąsiada oznaczać będzie dla Moskwy niebezpieczeństwo wojny na dwa fronty. Ukraina będzie bowiem czekała na odpowiedni moment, żeby wziąć rewanż za poprzednie niepowodzenia. A to będzie dla nas o wiele ważniejsza gwarancja bezpieczeństwa niż złudne przekonania o bezwarunkowości wsparcia przez sojuszników z NATO w razie rosyjskiego ataku.

Pojawiające się w ostatnim czasie ostrzeżenia przed rychłą agresją Rosji na kraje członkowskie Sojuszu Północnoatlantyckiego są wielkim sukcesem rosyjskiej propagandy. Obawy jakie wzbudziły one w mediach i wśród niektórych polityków mogą spowodować zmniejszenie dostaw nowoczesnego sprzętu dla Ukrainy z powodu konieczności szybkiego uzupełniania własnych zasobów zbrojeniowych. I o to właśnie Moskwie chodziło. Zachód może się zbroić, ponieważ i tak w najbliższym czasie (o ile w ogóle) Rosja nie zamierza wywoływać pełnoskalowej wojny z NATO. Oczywiście nie oznacza to braku działań hybrydowych, zwłaszcza w stosunku do republik nadbałtyckich – małych krajów, z utrudnionym logistycznie wsparciem ze strony sojuszników i z ogromną mniejszością rosyjskojęzyczną. Ale otwarta wojna kinetyczna byłaby zbyt dużym ryzykiem. Putin jest tchórzem i jego celem jest obecnie jedynie całkowite pokonanie Ukrainy. Bez tego stabilność rosyjskiego systemu politycznego mogłaby być zagrożona. A Putin chce rządzić do śmierci. Dlatego też to do Ukrainy powinna być wysyłana cała dostępna broń, aby zatrzymać rosyjskie natarcie. Jeżeli to by się udało, atak wojsk rosyjskich z pewnością by nam nie groził.

Zagrożeniem rosyjską agresją szermuje też Donald Tusk. W tym przypadku jest to jednak próba szukania nowego dopalacza dla notowań Koalicji Obywatelskiej w obliczu zbliżających się wyborów samorządowych i europejskich. Skupienie rodaków pod sztandarem zawsze przynosi pozytywne efekty dla ugrupowania sprawującego aktualnie władzę, czego doświadczyło Prawo i Sprawiedliwość po rosyjskiej agresji na Ukrainę. Wzrost poparcia jest oczywiście chwilowy i osłabia czujność, gdy w przyszłości rzeczywiście pojawiłaby się groźba ataku ze Wschodu, ale przecież ważniejsze jest to co tu i teraz czyli uzyskanie najlepszego wyniku w nadchodzących wyborach.

Podobne polityczne skutki powinna przynieść też wizyta Donalda Tuska (wraz z Andrzejem Dudą) w Waszyngtonie. Jak można się było spodziewać, zgodnie ze znanym twierdzeniem Radosława Sikorskiego o „murzyńskości” zachowań Polaków w stosunku do Wielkiego Brata zza oceanu, i tym razem przez kilka dni byliśmy świadkami medialnego szczytowania. Specjalne studia, transmisje, analizy wizyty, którą Bronisław Komorowski trzeźwo podsumował stwierdzeniem „góra urodziła mysz”. Nowe kontrakty zbrojeniowe mogli zawrzeć urzędnicy niższego szczebla, a zakup śmigłowców za 50 mld dolarów świadczy o braku analizy przebiegu działań w toczącej się w Ukrainie wojnie, w której ten rodzaj uzbrojenia nie odgrywa prawie żadnej roli.

W rzeczywistości wyprawa za ocean Prezydenta Dudy i premiera Tuska może mieć fatalne konsekwencje w przyszłości. Polscy politycy zostali cynicznie wykorzystani w kampanii wyborczej Joe Bidena, któremu chodziło o pokazanie wyborcom (w tym Polonii) jak bardzo Republikanie szkodzą amerykańskim interesom blokując pomoc dla Ukrainy. Dlatego też Biały dom zasugerował, że spotkanie Andrzeja Dudy z Donaldem Trumpem byłoby źle widziane. I nasz Prezydent z Trumpem się nie spotkał. Tyle, że w styczniu przyszłego roku Bidena może już nie być. A Donald Trump, człowiek o niebywałym ego, jest niesłychanie pamiętliwy. I będzie pamiętał, że w jego siedzibie na Florydzie pojawił się Victor Orban, a nie Andrzej Duda.

Ostre wypowiedzi Donalda Tuska krytykujące obstrukcyjne działania uzależnionych od Trumpa polityków republikańskich działających w praktyce na korzyść Rosji, byłyby w pełni zrozumiałe i słuszne, gdyby nie jeden drobny szczegół. Mówi to polski premier, który tym samym prezentuje stanowisko państwa polskiego, a nie tylko swoje własne. Zostało to w USA odczytane jako pełne poparcie dla polityki Joe Bidena i Demokratów. Wpływu na decyzje zapadające w Kongresie polskie zaangażowanie nie będzie miało żadnego. Próba wtrącania się w amerykańską politykę może nawet przynieść skutek dokładnie odwrotny od zamierzonego. Jeżeli chciano coś ugrać w sprawie ukraińskiej, to należało rozmawiać z osobą decyzyjną (Trumpem), a nie wykonawcami jego poleceń (speaker Izby Reprezentantów Mike Johnson).

Gdy cztery lata temu Andrzej Duda otwarcie popierał Donalda Trumpa w wyborach prezydenckich, zostało to słusznie uznane za kardynalny błąd polityczny. Teraz dokładnie to samo robi Donald Tusk. Można to było jednak naprawić i wykorzystać do skutecznej gry na dwa fronty. Utrzymywanie dobrych stosunków z obecną administracją przez premiera nie musiało stać na przeszkodzie podtrzymywaniu kontaktów z prawdopodobnym przyszłym Prezydentem Stanów Zjednoczonych przez Prezydenta RP. Andrzej Duda i Donald Tusk powinni to ze sobą uzgodnić i wykorzystać w interesie Polski osobiste dobre relacje – Tuska z Bidenem i Dudy z Trumpem. Tylko czy można się tego spodziewać, gdy obaj panowie traktują politykę zagraniczną jako narzędzia do walki o wpływy toczonej cały czas na ojczystej ziemi? Przecież zaraz po zakończeniu wizyty okazało się, że Radosław Sikorski (przy pełnym poparciu Donalda Tuska) zamierza hurtowo wymienić 50 ambasadorów. Klasyczny pokaz siły i dosypanie do ognia w krajowej nawalance politycznej w obliczu ponoć śmiertelnego zagrożenia ze Wschodu. To zresztą najlepszy dowód, że obaj politycy nie traktują poważnie groźby ataku na Polskę, o której ciągle mówią. Żeby tylko pokazując dobrze znaną z naszej historii polityczną anarchię, nie wywołali wilka (Putina) z lasu.

Karol Winiarski

Decyzja Marszałka Sejmu Szymona Hołowni o przełożeniu rozpatrywania ustaw liberalizujących przepisy antyaborcyjne wzbudziła wściekłość wśród posłanek Lewicy i środowisk feministycznych. Bez wątpienia kunktatorstwo oraz brak konsekwencji lidera Polski 2050 nie przysporzą mu popularności i zapewne zaowocują znaczącym spadkiem w sondażach pokazujących stopień społecznego zaufania do polskich polityków. Zmniejszają też jego szanse na odegranie znaczącej roli w przyszłorocznych wyborach prezydenckich. Dlaczego więc Szymon Hołownia zdecydował się na tak kontrowersyjny krok?

Polska 2050 wraz z Polskim Stronnictwem Ludowym tworzą Trzecią Drogę. Ten koalicyjny układ sprawdził się w wyborach parlamentarnych. Władze obydwu ugrupowań liczą, że również samorządowe starcie zakończy się ich wspólnym sukcesem. A przecież za chwilę są jeszcze wybory do Parlamentu Europejskiego, w których samodzielny start rodzi obawę co do możliwości przekroczenia 5% progu wyborczego. Elektoraty obydwu ugrupowań w dużym stopniu się uzupełniają, ale jednocześnie w niewielkim ze sobą konkurują. Dość powszechnie uważano, że nie ma między partiami tworzących Trzecią Drogę poważniejszych różnic programowych. No właśnie, uważano.

Sprawa legalizacji aborcji wyraźnie pokazała, że spójności poglądów w tej kwestii wśród koalicjantów nie ma. O ile liderzy obydwu ugrupowań zajmują chyba dość podobne (mocno konserwatywne) stanowisko, to już wewnątrz ich ugrupowań różnice są bardzo wyraźne. O ile jednak w Polsce 2050 wielu posłów i senatorów gotowych byłoby poprzeć projekty Lewicy i Koalicji Obywatelskiej, to już w przypadku Polskiego Stronnictwa Ludowego te proporcje wyglądają dokładnie odwrotnie. A ponieważ w matecznikach ludowców zbyt wielu zwolenników legalizacji aborcji nie ma, za to głos księdza proboszcza wciąż wiele znaczy, to Szymon Hołownia postanowił przed wyborami samorządowymi wspomóc swojego koalicjanta odsuwając o miesiąc termin rozpatrywania wszystkich projektów. Zrobił to może nie tyle wbrew swoim poglądom, ale na pewno wbrew swoim politycznym interesom.

Histeryczne nagłaśnianie problemu legalizacji aborcji przez Lewicę jest oczywiście spowodowane fatalnymi notowaniami tego ugrupowania, co z kolei jest konsekwencją wasalnej postawy Włodzimierza Czarzastego wobec Donalda Tuska. Na dodatek argumentacja, która towarzyszy atakom na wszystkich przeciwników tej ustawy jest pozbawiona elementarnej logiki. Jeżeli bowiem o wyniku październikowych wyborów miał zadecydować masowy udział młodych kobiet żądających legalizacji aborcji, to dlaczego od zawsze opowiadająca się za tym Lewica uzyskała tak fatalny wynik, a sceptyczna wobec zmian Trzecia Droga zdobyła poparcie nadspodziewanie dużej liczby wyborców? Jeżeli celem ustawy jest oddanie kobietom prawa decydowania o własnym ciele, to dlaczego wnioskodawcy nie proponują legalizacji aborcji do dnia urodzenia? Ciąża przecież nie trwa dwanaście tygodni. Czy w kolejnych tygodniach kobieta byłaby jednak ubezwłasnowolniona i traktowana jak naturalny inkubator? Czy prawa człowieka (a do takich aborcję zaliczają radykalni zwolennicy jej legalizacji) kończą się w 84 dniu ciąży?

Jeszcze bardziej kuriozalne konsekwencje może spowodować depenalizacja aborcji, co również jest jednym z postulatów Lewicy. Jeżeli zniesiemy artykuł 152 KK określający kary za naruszenie zakazu przerywania ciąży, to czy osoba dokonująca terminacji w pełni zdrowego płodu przy braku zagrożenia dla życia i zdrowia kobiety miałaby nie ponosić za to żadnej odpowiedzialności? A może likwidując ten swoisty lex specialis wobec ogólnych uregulowań prawa karnego dotyczących zabójstwa, automatycznie rozciągamy stosowanie artykułu 148 KK na przypadki nielegalnej aborcji? Biorąc pod uwagę okoliczności związane z tymi zabiegami (szczególne okrucieństwo wobec bezbronnego płodu), należałoby wówczas zastosować przepisy dotyczące kwalifikowanej formy zabójstwa (art. 148 § 2), co oznacza wyrok co najmniej dwunastu lat pozbawienia wolności. I to także dla kobiety (tu akurat „tylko” minimum 10 lat, a być może nawet na nadzwyczajne złagodzenie kary – zwłaszcza, jeżeli wyda osobę dokonującą zabiegu).

Awantura o ustawy liberalizujące prawo aborcyjne w chwili obecnej w ogóle pozbawiona jest sensu. Wiadomo bowiem, że dopóki w Pałacu Prezydenckim rezyduje Andrzej Duda żadna legalizacja przerywania ciąży nie jest możliwa (Prezydent jest podobno zwolennikiem wprowadzenia zakazu aborcji także w przypadku ciąży pochodzącej z gwałtu). I to niezależnie czy odbędzie się to drogą parlamentarną, czy referendalną. W tym drugim przypadku ewentualny pozytywny wynik głosowania wywarłby potężną presję na rządzących, ale nie powstrzymałby Andrzeja Dudy przez odesłaniem ustawy do Trybunału Konstytucyjnego w ramach kontroli prewencyjnej zgodności ustawy z Konstytucją. Z wiadomym efektem. I nic nie zmieniłoby kwestionowanie legalności tego ciała, ponieważ ustawa po prostu nie zostałaby przez Prezydenta podpisana. Tym samym nie zostałaby też opublikowana i nie weszłaby w życie. No chyba, że Adam Bodnar w swojej prawnej kreatywności uznałby sam wynik referendum za przesądzający i prawotwórczy.

Przeprowadzenie referendum mogłoby mieć jednak także pozytywne konsekwencje. Po pierwsze, pokazałoby jakie naprawdę są poglądy Polaków w tej sprawie. Wbrew bowiem twierdzeniom zwolenników legalizacji aborcji do 12 tygodnia ciąży, sprawa wcale nie jest tak jednoznaczna. Rzeczywiście w wielu sondażach zwolennicy takiego rozwiązania stanowią ponad 50% ankietowanych (51% według IBRIS-u i 62% w badaniu IPSOS-u, gdzie zresztą od wielu lat zwolennicy pro-choice zdecydowanie dominują). Ale już w badaniach prowadzonych od ponad trzydziestu lat przez CBOS zasadniczych zmian po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2020 roku nie było. W marcu 2023 roku za prawem do aborcji na życzenie kobiety opowiedziało się zaledwie 18% badanych. Trochę więcej zwolenników legalnej aborcji do 12 tygodnia ciąży (35%) było w sondażu przeprowadzonym przez pracownię United Surveys już po ubiegłorocznych wyborach parlamentarnych. Ale to wciąż nie jest większość. Dobrze wiedzą o tym polityczki Lewicy i KO. Dlatego tak bardzo sprzeciwiają się referendum, chociaż na początku lat 90-tych to właśnie ich starsi koledzy i koleżanki z ówczesnych lewicowych partii dążyli do jego przeprowadzenia.

Po drugie, ewentualny pozytywny wynik referendum zmusiłby naszych polityków do przeczytania ustawy o referendum krajowym. A wtedy odkryliby jaki to prawny gniot. Pomijając już kwestie finansowania kampanii referendalnej poza wszelkimi limitami i ograniczeniami przewidzianymi dla wyborów, kluczowa sprawą jest sformułowanie artykułu 67, który brzmi:

„Właściwe organy państwowe podejmują niezwłocznie czynności w celu realizacji wiążącego wyniku referendum zgodnie z jego rozstrzygnięciem przez wydanie aktów normatywnych bądź podjęcie innych decyzji, nie później jednak niż w terminie 60 dni od dnia ogłoszenia uchwały Sądu Najwyższego o ważności referendum w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.”

Wczytując się dokładnie w treść tego artykułu można skonstatować, że wiążący wynik referendum o niczym nie przesądza. Po pierwsze, to podmioty zgłaszające projekt ustawy w Sejmie będą interpretowały wolę głosujących. Im bardziej ogólne i niejasne pytanie referendalne, tym większa swoboda w tworzeniu konkretnych zapisów legislacyjnych. Po drugie, brak podjęcia jakichkolwiek kroków jest co prawda ewidentnym naruszeniem ustawy, ale nie powoduje żadnych konsekwencji. Posłowie są przecież objęci immunitetem materialnym, który chroni ich przed odpowiedzialnością za działania (lub ich brak) podejmowane w związku z wykonywaniem mandatu. Nie wiadomo zresztą, który z organów dysponujących inicjatywą ustawodawczą (posłowie, Senat, Prezydent, Rada Ministrów) miałby przygotować projekt ustawy, co daje możliwość stosowania skutecznej spychologii. Po trzecie, nie wiadomo czy Prezydent miałby prawo skorzystania z prawa veta. Raczej trudno byłoby mu jednak zabronić odrzucenia ustawy, gdyby na przykład stwierdził, że jej treść nie oddaje woli głosujących. A już na pewno miałby prawo skierowania jej do Trybunału Konstytucyjnego. Przecież nawet wola większości społeczeństwa wyrażona w referendum nie pozwala omijać zapisów konstytucyjnych.

Ustawa o referendum ogólnokrajowym (o lokalnym zresztą też) wymaga głębokich zmian. Przede wszystkim jedyną formą wyrażania woli powszechnej powinno być głosowanie nad konkretnym projektem ustawy sprawdzonym wcześniej pod względem zgodności z Konstytucją przez sąd konstytucyjny (tę rolę powinien przejąć Sad Najwyższy po likwidacji wybieranego przez Sejm, a więc zawsze z zasady upolitycznionego, Trybunału Konstytucyjnego). W ten sposób nie byłoby wątpliwości co do interpretacji woli głosujących, a organy przedstawicielskie nie mogłyby ingerować w treść tworzonego dopiero po referendum prawa. Tak przegłosowana w głosowaniu powszechnym ustawa wchodziłaby od razu w życie (oczywiście po sprawdzeniu ważności referendum przez Sąd Najwyższy) i przynajmniej przez jakiś czas nie mogłaby być zmieniana w drodze parlamentarnej (długość tego okresu również powinna być określona w ustawie). Dopiero po takiej zmianie ustawy o referendum ogólnokrajowym można byłoby oddawać ważnie społecznie kwestie do rozstrzygnięcia w ręce obywateli.

Aborcja nie jest jednak jedynym tematem dzielącym PSL i Polskę 2050. Wyraźne różnice widać również w kwestiach klimatycznych. Szymon Hołownia, jako jeden z nielicznych, broni proponowanych w nim rozwiązań. Pozostałe ugrupowania rządzącej koalicji (i oczywiście cała opozycja) albo wsadzili głowy w piasek i nie zabierają w tej sprawie głosu (Lewica i co najbardziej kuriozalne Zieloni), albo są zdecydowanie przeciwni (PSL i PO). A przecież, gdy kilka lat temu w Brukseli zapadały w tej sprawie decyzje, to wszyscy byli za. Wszyscy poza Konfederacją i Solidarna Polską. Mateusz Morawiecki w pełni popierał proponowane rozwiązania, a cała ówczesna opozycja murem stała za obroną klimatu. Po trzech latach wszyscy zmienili zdanie o 180 stopni, co oczywiście związane jest z rolniczymi blokadami. Gdy za kilka miesięcy protestujący będą zajęci pracami polowymi, a Polskę nawiedzi fala upałów albo nawalne deszcze, to ci sami politycy będą załamywali ręce nad stanem naszego klimatu i ponownie zaczną apelować o szybkie i skuteczne działania ratujące naszą planetę. Takie bowiem będzie wówczas aktualne oczekiwanie elektoratu. A ponieważ elektorat zawsze ma rację, to trzeba szybko nadążać za jego zmieniającymi się błyskawicznie poglądami.

W politycznym interesie Polski 2050 byłoby stopniowe dystansowanie się od mocno uzależnionego od poparcia wsi Polskiego Stronnictwa Ludowego. Konieczność uwzględniania interesów koalicyjnego partnera będzie bowiem w coraz większym stopniu kolidować z reformatorską retoryką partii, która w samej swojej nazwie wyraża aspiracje sprostania wyzwaniom przyszłości. PLS zaś, tkwiący głęboko korzeniami w przeszłości, nie będzie w stanie dokonać radykalnego zwrotu, co zresztą powoli będzie skazywać to ugrupowanie na marginalizację. Jeżeli jednak nawet kierownictwo Polski 2050 zdaje sobie z tego sprawę, to nie dokona decydującego cięcia przed wyborami prezydenckimi. W interesie Szymona Hołowni jest niewystawianie własnego kandydata przez koalicjanta i poparcie jego osoby. Kumulacja głosów elektoratów obydwu partii na osobie obecnego Marszałka Sejmu, dawałaby szanse na wejście do drugiej tury, w której byłby zdecydowanym faworytem. Tyle, że koszty jakie obecnie ponosi Szymon Hołowni mogą spowodować odejście znacznie większej ilości dotychczasowych sympatyków i pozbawić go tym samym jakichkolwiek szans na przełamanie klątwy trzeciego miejsca. A po przegranych po raz kolejny wyborach prezydenckich będzie już o wiele trudniej odbudować społeczne zaufanie dla Polski 2050 i jego lidera.

Karol Winiarski

W pogrzebie Aleksieja Nawalnego uczestniczyły tysiące Rosjan (16,5 tys. według obliczeń opozycji). Tysiące, a nie miliony. A przecież ceremonia miał miejsce w Moskwie, gdzie w 2013 roku w wyborach na mera tego miasta uzyskał on poparcie 27,24% wyborców (oczywiście według oficjalnych danych), co oznacza, że głosowało na niego kilka milionów moskwiczan. Rosyjska stolica jest też (obok Petersburga) najbardziej liberalnym i prodemokratycznym miastem w całym imperium. Nawet biorąc pod uwagę narastającą represyjność systemu i brutalne prześladowania protestujących, trudno uznać taką frekwencję na pogrzebie zamęczonego przez reżim Putina lidera opozycji za wyraz masowego sprzeciwu Rosjan wobec władzy. Niestety, Władimir Putin cieszy się poparciem (a przynajmniej przyzwoleniem) zdecydowanej większości swoich rodaków i nic nie wskazuje na to, żeby w najbliższej przyszłości miało się to zmienić.

Źródeł masowego akceptacji dla autorytarnej władzy można się doszukiwać w różnych wydarzeniach i procesach mających miejsce w historii państwa rosyjskiego. Początkowo nic nie zapowiadało, że Rosja będzie aż tak bardzo odróżniała się od innych europejskich krajów. W pierwszych wiekach istnienia Rusi Kijowskiej (to wspólna kolebka Rosji, Ukrainy i Białorusi) kontakty z Zachodem (nie tylko z najbliżej leżącą Polską) były dość częste, a córka Jarosława Mądrego, księżniczka Anna, została nawet żoną króla Francji Henryka I. Więzi te jednak zaczęły słabnąć w okresie rozbicia dzielnicowego, a ostateczny cios zadał najazd Mongołów skutkujący trwającym ponad dwa wieki uzależnieniem ziem ruskich od Złotej Ordy. Zdaniem wielu historyków to właśnie ten okres zaważył na charakterze rosyjskiej władzy. Mimo stopniowego zrzucania mongolskiego zwierzchnictwa, władcy Wielkiego Księstwa Moskiewskiego, które w XIV wieku zdobyło dominację na ziemiach ruskich (poza tymi, które zostały zajęte przez Wielkie Księstwo Litewskie), przejęli barbarzyńskie metody rządzenia państwem od swoich dotychczasowych gnębicieli.

Nie wszyscy jednak zgadzają się w pełni z tak wielkim znaczeniem mongolskiej niewoli dla charakteru obecnej rosyjskiej władzy. Nie była to przecież trwała okupacja, a tylko coraz bardziej nominalne zwierzchnictwo polegające na ściąganiu podatków i udzielaniu tzw. jarłyku wielkoksiążęcego. W kolejnych wiekach Wielkie Księstwo Moskiewskie, a potem Rosja, próbowały czerpać z Zachodu modernizacyjne wzorce. O ile próby poodejmowane przez Iwana IV Groźnego dość szybko zakończyły się katastrofą (głównie ze względu na osobowość władcy), to w XVIII wieku, za rządów Piotra I, Elżbiety i Katarzyny II, okcydentalizacja Rosji poczyniła ogromne postępy. Tyle, że była bardzo powierzchowna i dotyczyła wyłącznie rosyjskich elit. Zasadniczą przeszkodą w modernizacji całego społeczeństwa był utrzymujący się do połowy XIX wieku system feudalny, który utrzymywał chłopów w poddaństwie głębszym niż na innych ziemiach wschodniej i środkowej Europy. O ile porównania polskich włościan do amerykańskich niewolników budzą sprzeciw niektórych historyków, to w przypadku Rosji takich kontrowersji jest już znacznie mniej.

Równie ważną rolę odegrała także prawosławna wiara. O ile wielka schizma wschodnia z 1054 roku nie wywołała poważniejszych antagonizmów na ziemiach Młodszej Europy (czyli w pewnym uproszczeniu Slowiańsczyzny), to stopniowo podziały zaczęły jednak wyraźnie dzielić katolików i prawosławnych. Upadek Konstantynopola zdobytego w 1453 roku przez Turków, spowodował, że to właśnie Moskwa stała się polityczną stolicą prawosławia. Nieszczęścia dopełniły też próby likwidacji schizmy przez skłonienie prawosławnych do uznania zwierzchnictwa papieża. Chociaż unia brzeska z 1596 roku była wynikiem inicjatywy prawosławnych biskupów z terenów Rzeczpospolitej Obojga Narodów, to jednak sprzeciw większości wyznawców tej wiary doprowadził do poważnego konfliktu wyznaniowego. Konfliktu, który skutecznie był wykorzystywany przez rosyjskich carów do osłabiania Rzeczpospolitej.

Próba likwidacji prawosławia w polsko-litewskim państwie na rzecz kościoła unickiego nieszczęśliwie zbiegła się w czasie z Wielką Smutą – głębokim kryzysem państwa rosyjskiego spowodowanym coraz bardziej paranoicznymi rządami Iwana IV, późniejszym wymarciem dynastii Rurykowiczów i będących jego konsekwencją dymitriadami czyli wspomaganymi przez polskich magnatów (a nieoficjalnie też przez Zygmunta III Wazę) próbami zdobycia rosyjskiego tronu przez podających się za cudownie ocalałego Dymitra (najmłodszego syna Iwana IV) uzurpatorów. Doprowadziło to z czasem do bezpośredniej interwencji Rzeczpospolitej i dwuletniej okupacji rosyjskiej stolicy przez polskie oddziały. Powstanie, które doprowadziło do wypędzenia naszych wojsk i objęcia władzy przez Michała Romanowa, było traumatycznym, ale i formacyjnym wydarzeniem w dziejach Rosji. Obawa przed obcą interwencją, która chce narzucić nie tylko polityczne zwierzchnictwo, ale także zniszczyć świętą prawosławną wiarę, stała się obsesyjnym koszmarem Rosjan. Korzysta z tego dziś Władimir Putin. A może nawet sam w to wierzy.

Rosjanie tylko przez bardzo krótki okres czasu mogli żyć w demokratycznym państwie. Niestety, w obydwu tych przypadkach ich doświadczenia były skrajnie negatywne. Pierwszy przypadł na okres kilku miesięcy między dwoma rewolucjami 1917 roku – lutową i październikową. To czas ogromnego chaosu, upadku dyscypliny wśród wojsk walczących na froncie i głębokiego rozczarowania wolnością. Gdy w listopadzie 1917 roku Lenin wraz z towarzyszami dokonywali wojskowego przewrotu w Piotrogrodzie, wystarczyło kilka tysięcy zdeterminowanych marynarzy i żołnierzy wspomaganych przez uzbrojonych robotników, żeby przejąć władzę. Nikt nie bronił Rządu Tymczasowego. Liczący ponad sto tysięcy żołnierzy garnizon piotrogrodzki pozostał w koszarach. Większość mieszkańców ówczesnej rosyjskiej stolicy też nie zamierzała bronić demokracji.

Dłużej system demokratyczny przetrwał w Rosji po upadku ZSRR. Tym razem kształtował się stopniowo dzięki liberalizującym system komunistyczny reformom Michaiła Gorbaczowa. Jednak podobnie jak za pierwszym razem towarzyszył mu głęboki kryzys rosyjskiej gospodarki, ogromny wzrost przestępczości i rozkradanie narodowego majątku przez szemranych oligarchów powiązanych z władzą. Doszło do tego upokarzanie Rosji na arenie międzynarodowej, co dla przyzwyczajonych do mocarstwowej pozycji swojego państwa Rosjan było szczególnie bolesne. Symbolem patologicznej demokracji stał się wiecznie pijany Borys Jelcyn kompletnie nie radzący sobie z problemami swojego kraju. Nic więc dziwnego, że po przejęciu władzy Władimir Putin tak szybko zdobył poparcie społeczeństwa. Nastąpiła stabilizacja polityczna, sytuacja gospodarcza zaczęła się szybko poprawiać (głównie dzięki wzrostom cen surowców energetycznych), a oligarchowie zostali całkowicie podporządkowani Kremlowi. Ci, którzy próbowali się temu przeciwstawiać, jak szef Jukosu Michaił Chodorowski, lądowali na wiele lat w łagrach. Silny przywódca dla milionów Rosjan stał się nowym carem, który może jest otoczony przez nieuczciwych urzędników (bojarów), ale przecież chce dobra swojego ludu. Demokracja znalazła się na śmietniku rosyjskiej historii.

Przeszłość wskazywałaby na brak perspektyw zbudowania w Rosji systemu demokratycznego. Ale historia zna przypadki szybkich i radykalnych zmian zachodzących w społeczeństwach bardzo różnych krajów. Nie zawsze pozytywnych. Pozostająca w wielowiekowej izolacji Japonia, pod koniec XIX wieku rozpoczęła ekspansję terytorialną, którą doprowadziła ją do klęski w II wojnie światowej. Podobny proces przechodzenia z izolacjonizmu do imperializmu przeżyły Stany Zjednoczone w połowie XX wieku. Wiele wskazuje na to, że tą samą drogą idą teraz Chiny. Prześladowani na całym świecie Żydzi, obecnie sami masakrują Palestyńczyków przy całkowitej bierności możnych tego świata. Uważani za przedstawicieli wysokiej europejskiej kultury Niemcy, niespełna sto lat temu poparli reżim, który wymordował miliony ludzi doprowadzając wcześniej do wybuchu największej wojny w historii naszej planety.

Są też jednak przykłady pozytywne. Ci sami Niemcy po kilku wywołanych przez siebie wojnach, stali się najbardziej pacyfistycznym narodem w Europie. Podobny proces (chociaż może nie aż tak spektakularny) miał miejsce w Japonii. Niespodziewaną demokratyzację u schyłku XX wieku przeszły też Korea Płd. i Tajwan, zaprzeczając tym samym nieprzystawalności tego systemu do mentalności społeczeństw dalekowschodniej Azji (w Japonii demokracja, przynajmniej początkowo, została narzucona przez okupujących kraj Amerykanów). Przemiany nie dotyczą wyłącznie kwestii polityczno-ustrojowych. Renesans Chin w ostatnich czterdziestu latach, to efekt wyzwolenia ogromnej przedsiębiorczości milionów Chińczyków po wielu wiekach gospodarczego zastoju. Mniej dostrzegany sukces Polski też był wynikiem kreatywności naszych rodaków po upadku komunizmu. Również sfera religijno-kulturowa może ulegać gwałtownej przemianie. Kto jeszcze trzydzieści lat temu uwierzyłby, że katolicyzm w Irlandii zostanie tak radykalnie zmarginalizowany. Przecież jeszcze w 1995 roku minimalną większością głosów (50,3%) Irlandczycy zgodzili się na dopuszczenie rozwodów (po czteroletniej separacji), a już pokolenie później zalegalizowali aborcję i małżeństwa osób homoseksualnych.

Wykluczanie możliwości demokratyzacji Rosji, co w chwili obecnej jest dość powszechnym poglądem wśród politologów, jest mocno ahistorycznym postrzeganiem rzeczywistości. Zresztą wielu z nich po upadku komunizmu wieszczyło nastanie ery powszechnej szczęśliwości i pełnego zwycięstwa liberalnej demokracji na całym świecie. Rzeczywiście, obserwując wydarzenia w największym terytorialnie kraju świata, trudno być optymistą. Tym bardziej, że demokracja przezywa poważny kryzys również w krajach, w których wydawała się głęboko zakorzeniona, czego najbardziej smutnym i niebezpiecznym zarazem przykładem są Stany Zjednoczone. Paradoksalnie pokazuje to jednak, że tzw. charakter narodowy nie jest niezmienny. Może więc i Rosjanie za jakiś czas nas zaskoczą? Tylko jakim kosztem to się stanie? O ile w ogóle kiedyś nastąpi.

Karol Winiarski

W sieci internetowej w dniu 26 lutego br. na kanale Sosnowiec.online ukazał się kolejny felieton pana Karola Winiarskiego pt. „Hej sokoły”. Pana Karola znam i cenię jego wiedzę, inteligencję i świetne analityczne felietony. W tym przypadku powstał jednak jego nieudany felieton. I tak odnosząc się do wolnego handlu żywnością o którym pan Winiarski pisze, to wolny handel opłaca się wszystkim, jeśli jest naprawdę wolny a nie tylko tak nazwany. W gospodarce kapitalistycznej jeśli handel ma się opłacać wszystkim to musi być konkurencja, która powoduje, że wytworzone towary będą tańsze. Musi być jednak zachowany podstawowy warunek tj. konkurencja musi być uczciwa. Na rynku w danej branży powinno być kilku równorzędnych producentów i sprzedawców. Nie może być monopoli, oligopoli lub inny podmiotów gospodarczych oraz prawnych ograniczających wolność w/w zakresie. Taka organizacja legła u podstaw światowego wolnego handlu. Dopuszczenie do handlu monopolisty lub stworzenie warunków, które umożliwiłyby powstanie podobnego monopolisty jest niedopuszczalne, gdyż w pierwszym przypadku spowodowałoby wzrost cen towarów ze szkodą dla konsumentów, a w drugim przypadku najpierw duże obniżenie cen towarów przez nowo powstałego monopolisty (dumping), co spowoduje zbankrutowaniu uczciwych producentów, a następnie podwyższenie cen towarów przez nowopowstałego monopolistę i umożliwienie mu odrobienia strat oraz realizację nadmiernego zysku. Obecnie w Polsce mamy sytuację w której zachodnie olbrzymie holdingi produkujące w milionach ton surowce żywnościowe na olbrzymich areałach ukraińskiego czarnoziemu, zalewają swoimi produktami europejski i polski rynek. Nie dość, że produkty te nie spełniają wyśrubowanych unijnych norm jakościowych, które spełniają polskie produkty, to jeszcze wjeżdżają na polski rynek bez żadnych limitów ilościowych. Limitów, które wcześniej obowiązywały. Polscy konsumenci będą mieć przez rok bardzo tanią żywność, a to z kolei spowoduje, że większość polskich gospodarstw upadnie, ponieważ nie będą one mogły sprzedać wyprodukowanej przez siebie żywności, nawet po kosztach własnych. Gdy już średnio – towarowe polskie rolnictwo zniknie, wtedy wielkotowarowe międzynarodowe holdingi produkujące żywność na Ukrainie w wielotysięczno hektarowych obszarach, nie mając konkurencji będą dyktować swoje ceny, na pewno znacznie wyższe niż poprzednio a polscy konsumenci będą mieć drogą żywność. Poza tym, gdy będzie się im bardziej opłacać sprzedawać żywność w innym rejonie świata, to Polska zostanie bez zapasów żywności, a ceny będą horrendalne, gdyż będzie brak towarów żywnościowych. Tak działają rynki w których brak jest konkurencji lub jest ona nieuczciwa. Oprócz posiadania tanich towarów na dziś na najbliższy czas – ważne jest aby kraj miał towar- surowiec w stałej ciągłej dyspozycji i w najlepszym przypadku swój własny. Więcej za niego zapłaci, ale będzie miał gwarancje, że ma go na stałe i w dłuższej perspektywie czasowej. Chodzi więc o krajowe bezpieczeństwo surowcowe i towarowe. Nowy polski rząd to zrozumiał, ale autor felietonu nie.

Atak autora felietonu na polskich rolników jest nieracjonalny, gdyż jest pozbawiony większego na namysłu oraz braku wiedzy na temat ilości i jakości zboża, które już wjechało do Polski. Atakowanie rolników na podstawie dezinformacji poprzedniego rządu oraz z na podstawie informacji zaczerpniętych z ukraińskiej propagandy lub nierzetelnych kanałów informacyjnych, jest nieprofesjonalne. Twierdzenie autora felietonu, że dzięki zbożu i innym towarom ukraińskim Polacy skorzystają, bo będą mieć tanią żywność, jest krótkowzroczne Pisze on: „Tania żywność jest również korzystna dla polskich konsumentów realizacja postulatów rolników w sposób niekorzystny odbiłaby się na kondycji ekonomicznej milionów, Polaków którzy musieliby płacić znacznie więcej za podstawowe produktu żywnościowe.” Dalej autor felietonu bardzo się dziwi, że nawet członkowie nowego rządu popierają protesty rolników. Mnie to nie dziwi ponieważ członkowie rządu są lepiej zorientowani w wielkości i jakości napływu towarów ukraińskich oraz w sytuacji logistycznej. Poza tym rozumieją, co to jest bezpieczeństwo żywnościowe kraju. Żywność, energia, surowce, są to główne zasoby służące do przetrwania państw i narodów. Z tych zasobów żywność jest najważniejsza, bo bez niej ludzie, nie mogą żyć, nie mogą istnieć. Okres pandemii pokazał jakie mogą być duże braki żywnościowe w poszczególnych państwach, gdy zostaną przerwane łańcuchy dostaw. W obecnej sytuacji międzynarodowej podszytej wojną, przerwanie łańcucha dostaw żywności i środków do produkcji żywności jest bardzo realne i tym samym niebezpieczne. Więcej na ten temat napisałem w felietonie „Dzwonek alarmowy dla Europy i Polski”, który ukazał się na kanale Sosnowiec.online” w dniu 21 lutego 2024 roku. Poza tym nie jest prawdą, jak pisze pan Winiarski, że w poprzednim roku na światowym rynku nastąpił znaczny wzrost sprzedaży pszenicy, stąd nastąpiło obniżenie jej cen. W latach 2023/24 nastąpił spadek sprzedaży pszenicy, a nie jej wzrost. I tak sprzedaż światowa pszenicy w/w roku wynosiła 782 mln ton i była mniejsza w porównaniu z poprzednim rokiem o 7,5 mln ton a ceny nie obniżyły się. Natomiast na światowym rynku w ramach ogólnego wolumenu pszenicy pojawiła się nadprodukcja pszenicy paszowej i jej cena się obniżyła. Z kolei pszenica dobrej jakości (młynarska) poszła lekko w górę, co ustabilizowało przeciętną cenę pszenicy. Nie do końca jest prawdą, że rosyjskie zboże zalało rynek europejski. Rosyjskie zboże jest przede wszystkim eksportowane w olbrzymich ilościach do krajów arabskich i do Afryki. Właśnie z tych krajów rosyjskie zboże wyparło zboże z Ukrainy. Natomiast niewiadomo dlaczego w 2023 roku UE importowała z Rosji 2,23 mln ton pszenicy, głównie do Hiszpanii. Nie mogę też się też nie odnieść do powielanej naiwnej opinii o Rosjanach, że dzięki totalnej propagandzie w rosyjskich mass mediach Putin i jego rząd ma tak duże poparcie w wojnie z Ukrainą, ale gdy zaczną się problemy w Rosji bytowe i żywnościowe, to rząd poparcie straci – czyli: „telewizor przegra z lodówką”. A autor felietonu nie wie, że Rosjanie są inni, nie tylko od Polaków, ale również od innych nacji. Rosjanie popierają rządy Putina z jednego zasadniczego względu, bo im chodzi o matuszkę Rosję. Będą jeść przysłowiową trawę, ale nie popuszczą Zachodowi, ponieważ chcą pokazać, że Rosja jest potężnym krajem i że są z niej dumni.

Gdyby ktoś miał wątpliwości w tym względzie niech obejrzy kilka filmów dokumentalnych Barbary Włodarczyk na kanale „Dokument TV”. Jeśli chodzi o inne opinie to np. opinia autora felietonu o Donaldzie Trumpie, jest moim zdaniem powierzchowna i zgodna z głównym nurtem medialnym. Jest tajemnicą poliszynela, że wszyscy politycy kłamią i to bez wyjątku. Kłamią szczególnie w trakcie kampanii wyborczych. Polityka powinno się oceniać nie po tym co mówi, lecz po tym co zrobił dla swojego kraju. Przedwyborcze mocno populistyczne, czasami kontrowersyjne wypowiedzi i hasła Donalda Trumpa świadczą tyle i tylko tyle, że jest mocno zaangażowany w swój wybór na Prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i stosuje wszelkie dopuszczalne środki by uzyskać poparcie Amerykanów a nie poparcie krajów UE, gdyż obywatele UE nie są jego wyborcami. Ocena byłej kadencji Tumpa jest dla niego bardzo korzystna, gdyż zahamował wzrost bezrobocia w USA, wzmacniając amerykański przemysł i handel. W tym czasie Stany nie prowadziły żadnych wojen. Faktem, który potwierdza tą pozytywną opinie jest to, że administracja Joe Baidena realizuje wiele pomysłów Trumpa. Więcej na temat Trumpa i tego kto rządzi w USA można przeczytać w moim felietonie „Atomowy parasol a globalizacja” , który ukazał się na kanale Sosnowiec.online w dniu 25 lutego 2024roku.

Włodzimierz Wieczorek
Sosnowiec, dnia 1 marca 2024 roku 

Ekonomista z wyższym wykształceniem, były wieloletni dyrektor Zakładu w Świętochłowicach wchodzącego w skład Zakładów Koncentratów Spożywczych „Wodzisław” SA z Wodzisławia Śląskiego, były Dyrektor Zarządzający Zakładu Polskiej Grupy Farmaceutycznej Sosnowiec Sp. z o.o.