Dietlowie to obok Schönów i Lamprechtów zasłużeni przemysłowcy Sosnowca. Do dzisiaj znajdują się tu budowle wzniesione przez przedstawicieli tych rodów. Dzięki ich inwestycjom miasto zyskało swój niepowtarzalny charakter. Jedną z nich, dobrze znaną pasjonatom historii Zagłębia Dąbrowskiego, jest mauzoleum Dietlów. Znajduje się ono na ewangelickiej nekropolii, przy ul. Smutnej. Sąsiaduje ona z cmentarzami: rzymskokatolickim, prawosławnym i żydowskim. To wyjątkowe miejsce, które jest dowodem na wielokulturowość regionu w czasach zaborów i dwudziestolecia międzywojennego.

Wspomniane mauzoleum zostało wybudowane w roku 1912, na podstawie projektu zdolnego absolwenta Instytutu Inżynierów Cywilnych w Petersburgu – Józefa Pomian-Pomianowskiego. O jego biografii traktuje artykuł (opublikowany w tym roku) autorstwa Anny Urgacz-Szczęsnej i Marcina Lory pt. „Architekt Zagłębia wreszcie doczekał się uhonorowania”. Wnętrze sosnowieckiego mauzoleum ma swój niepowtarzalny klimat. Przypomina trochę wehikuł czasu, który przenosi nas z współczesności do czasów „mieszkańców” grobowca.

W jego wnętrzu, oprócz płyt nagrobnych członków rodziny, znajduje się popiersie wybitnego przedstawiciela rodu – Henryka Dietla (1839-1911). Syn Gottloba i Johanny Wilhelminy z domu Merbold zapisał się na stałe na kartach historii Sosnowca. Wybudował tu w latach 1878-1879 pierwszą w Królestwie Polskim przędzalnię wełny czesankowej. Wraz z nią powstało zaplecze mieszkalne dla robotników. W latach 90. XIX w. wybudował rezydencję, zwaną obecnie pałacem Dietla. W tym samym czasie sfinansował powstanie Szkoły Realnej, która była pierwszą szkołą średnią na tym terenie. Wraz z innymi przemysłowcami, Dietel doprowadził w 1902 r. do nadania praw miejskich Sosnowcowi. Prócz tego angażował się w różnorakie przedsięwzięcia związane z branżą przemysłową. Spoczywa, wraz z członkami swojej rodziny, w mauzoleum, na sosnowieckim cmentarzu.

Według grabarza, który pracował na cmentarzu podczas drugiej wojny światowej, na początku 1945 r., jeden z „nadgorliwych” żołnierzy Armii Czerwonej, wyzwalającej spod okupacji niemieckiej Zagłębie Dąbrowskie, uszkodził popiersie Dietla, rozbijając jego nos. To bolesny dowód na to, iż ludzka głupota nie uznaje żadnych świętości.

W roku 2016, według wiedzy Pana Pawła Nalepy (przewodnika z Klubu Przewodników przy Oddziale PTTK w Sosnowcu), Parafia Ewangelicko-Augsburska św. Jana w Sosnowcu zwróciła się w sprawie popiersia do Pana Ryszarda Szymonowicza. Zajmuje się on renowacją Pałacu Dietla i pełni funkcję kustosza tego obiektu. W czasie prac Pan Szymonowicz oraz Parafia doszli do wniosku, iż dobrze by było stworzyć kopię naprawionego zabytku. Decydującym argumentem było to, iż we wnętrzu mauzoleum panuje zbyt duża wilgoć, co jest wyjątkowo szkodliwe dla marmuru. Z kolei kopia, wykonana z białego cementu, będzie bardziej odporna na tak niekorzystne warunki. Wspomniane przedsięwzięcie sfinansowała Parafia, z tymże koszty robocizny wziął na siebie Pan Szymonowicz. Tym samym okaleczony wizerunek przemysłowca odzyskał swój dawny blask.

Ze swojej strony, jako Zagłębiak i historyk zajmujący się dziejami regionu, dziękuję władzom Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Sosnowcu oraz Panu Szymonowiczowi, iż podjęli się tego zadania.

Oryginalne popiersie zostanie umieszczone w kościele ewangelickim w Sosnowcu. Zostanie odsłonięte podczas uroczystego nabożeństwa z okazji 500-lecia reformacji i 130-lecia istnienia świątyni 3 grudnia bieżącego roku.

Dzięki uprzejmości prezesa Forum Dla Zagłębia Dąbrowskiego – Dariusza Jurka, mam możliwość pokazania Państwu pięknej kopii popiersia Henryka Dietla. Są tu także moje zdjęcia ukazujące oryginalne popiersie sprzed kilku lat.

Popiersie Henryka Dietla przed renowacją

(Fot. Dariusz Majchrzak)

Zdjęcia mauzoleum i popiersia Dietla po renowacji.

(Fot. Dariusz Jurek)

Na zdjęciu tytułowym Henryk Dietel (Źródło: https://wikizaglebie.pl/wiki/Plik:Heinrich_Dietel.JPG)

Dariusz Majchrzak

Bibliografia (wybór):

1. Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje, T. 1, praca pod red. A. Barciaka i A. T. Jankowskiego, Sosnowiec 2016
2. Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje, T. 2, praca pod red. A. Barciaka i A. T. Jankowskiego, Sosnowiec 2016
3. Zagłębiowskie rody. Materiały VI Sesji Zagłębiowskiej. Sosnowiec, 6 grudnia 2007 roku, praca pod red. M. Kisiela i P. Majerskiego, Sosnowiec 2008

Źródło: klubzaglebiowski.pl