Adam Błażejewicz – wizytówka „Kopernika”

Redaktor Naczelny 0 Comment wtorek, 12 września 2017

Udostępnij na

W roku 1902 rozpoczęła działalność Siedmioklasowa Szkoła Handlowa Zgromadzenia Kupców w Będzinie. Pod koniec pierwszej wojny światowej nosiła nazwę Ośmioklasowej Wyższej Szkoły Realnej, a od roku szkolnego 1923/24 Gimnazjum Męskiego Zgromadzenia Kupców. Kierowanie placówką od początku należało do Rady Opiekuńczej, która sprawowała pieczę nad finansami oraz majątkiem szkoły, jej stanem technicznym, wyposażeniem, kadrami oraz zajmowała się bieżącymi sprawami związanymi z jej funkcjonowaniem. Dzisiaj to I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Będzinie. Jednym z najwybitniejszych dyrektorów w historii tej szkoły był Adam Błażejewicz. Za jego czasów szkoła przeszła metamorfozę, dzięki której wiodła prym w regionie, a uczęszczanie do niej nobilitowało.

Adam Błażejewicz urodził się w 1875 r. (na jego nagrobku widnieje błędna data, tj. 1874) w Jarosławiu nad Wołgą. Jego rodzice – Oktawian Błażejewicz i Bronisława Juchniewicz byli politycznymi zesłańcami. Adam nie miał okazji poznać dobrze swojego ojca, a to dlatego, iż ten zmarł jeszcze kiedy bohater artykułu był małym chłopcem. W carskiej Rosji wychowywał się razem z trójką braci oraz siostrą.

Tam też (tj. w miejscu swojego urodzenia) ukończył w 1894 r. szkołę średnią, a w roku 1898 studia na wydziale fizyczno – matematycznym w Moskwie.

Kolejnym, ważnym etapem w jego życiu było zawarcie związku małżeńskiego. Jego wybranką okazała się Lucyna Zielińska, której rodzice, podobnie jak świeżo upieczonego męża, byli zesłańcami. Państwo młodzi doczekali się dwóch córek: Ireny i Janiny.

W 1900 r. Błażejewicz otrzymał posadę nauczyciela korpusu kadetów. Siedemnaście lat później został dyrektorem państwowej szkoły realnej. W latach 1918 – 1923 pracował jako profesor fizyki na wydziale lekarskim. Niestety z powodu luk w materiale źródłowym nie wiadomo na jakim uniwersytecie pełnił wyżej wymienioną funkcję. Nie mamy także informacji jak jego sytuacja przedstawiała się w czasie pierwszej wojny światowej oraz po przejęciu władzy przez bolszewików.

We wspomnianym 1923 r. Błażejewicz przyjechał do Polski i tu się osiedlił. Wybór padł na Zagłębie Dąbrowskie. Jego nowym miejscem pracy zostało będzińskie Gimnazjum Męskie Zgromadzenia Kupców. Uzyskał posadę dyrektora placówki. Jak pokazała przyszłość był jednym z najdłużej pełniących tę funkcję. Przed nim, długim stażem jako dyrektor będzińskiej szkoły mógł pochwalić się jedynie Antoni Sujkowski (1867 – 1941) – naukowiec, pedagog oraz polityk. Pracował w niej w latach 1906 (lub 1907) – 1916. Wysoko ustawił poprzeczkę swoim następcom na stanowisku dyrektora szkoły. To właśnie on zainicjował w będzińskim „Koperniku” dyskusję na temat kształcenia i wychowania młodzieży, a także starał się zliberalizować niektóre reguły obowiązujące podczas prowadzenia lekcji. Zainteresowanym polecam jego biogram opublikowany w Internetowym Polskim Słowniku Biograficznym.

Dzięki staraniom Błażejewicza oraz Rady Opiekuńczej szkoły, w 1929 r. udało się doprowadzić do rozpoczęcia budowy w Będzinie nowego budynku Gimnazjum Męskiego. Zakończenie przedsięwzięcia miało miejsce w roku 1933. Wówczas ze starej siedziby szkoły, została przeniesiona tablica (z 1927 r.) upamiętniająca nauczycieli i uczniów, poległych podczas pierwszej wojny światowej oraz w wojnie polsko–bolszewickiej. Za czasów Błażejewicza szkoła zyskała patrona. Począwszy od roku szkolnego 1934/35 był nim Mikołaj Kopernik.

Co ciekawe, szkoła sąsiadowała z koszarami wojskowymi, wybudowanymi na przełomie XIX i XX w. Przed 1914 r. stacjonował tam 14. Doński Pułk Kozaków. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości początkowo przebywał tam stworzony w Zagłębiu, 11. Pułk Piechoty, a następnie, aż do wybuchu drugiej wojny światowej, 23. Pułk Artylerii Lekkiej.

Błażejewicz był dyrektorem, który dbał nie tylko o rozwój szkoły, ale także o przestrzeganie obowiązujących w niej reguł oraz odpowiedniej dyscypliny. Przykładem na to było wprowadzenie obowiązku noszenia przez uczniów stroju szkolnego. Za niedostosowanie się do tej zasady groziła delikwentowi kara w postaci np. nagany lub obniżenia oceny z zachowania. W protokole Rady Opiekuńczej szkoły z 17 października 1923 r. czytamy: ,,(…) W sprawie uniformowych czapek, konferencja wychowawców zatwierdziła granatową rogatywkę z szafirowymi wypustkami. Pan Dyrektor, przedstawiając zebranym wzór czapki komunikuje, że ceny, według czapnika, zależne są od materiału. Większość kolegów domaga się wydajniejszych rogów u czapki. Przyjęto to, jak również życzenie, aby wstążka szafirowa miała szerokość 1,5 centymetr, aby kant szafirowy na krzyż pozostawić oraz aby daszek był zaokrąglony (…).”

Błażejewicz dbał nie tylko o wysoki poziom nauczania w swojej placówce, korzystając z rozwiązań podpatrzonych w najlepszych, polskich szkołach, ale także kładł nacisk na wychowanie młodzieży. Korzystając z sąsiedztwa jednostki wojskowej, nawiązał współpracę z przywołanym tu już 23. Pułkiem Artylerii Lekkiej. Jej efektem było umożliwienie uczniom uczestniczenia w zajęciach z przysposobienia wojskowego w hufcach konnym i artyleryjskim. Wykładowcami byli zawodowi oficerowie, a młodzież pod okiem wojskowych odbywała odpowiednio przygotowany dla nich cykl treningów. Będzińska szkoła na terenie boiska posiadała strzelnicę, z której korzystano podczas wspomnianych zajęć.

Dyrektor nie zapominał także o integracji młodzieży szkolnej. Dlatego też uczniowie mieli okazję wyjeżdżać na wspólne wakacje oraz zimowiska. Co istotne, uboga młodzież pobierająca nauki w będzińskiej szkole, mogła liczyć na sfinansowanie takich wyjazdów przez Radę Opiekuńczą.

Jak czytamy w materiałach I. L. O. im. Mikołaja Kopernika w Będzinie „Szkoła pod kierunkiem Adama Błażejewicza, współpracowała z wieloma organizacjami, jak i również prowadziła różnorodne koła zainteresowań, wspierające zainteresowania uczniów. Bardzo aktywnie działało m. in. harcerstwo, Sodalicja Mariańska im. Św. S. Kostki, LOPP, kółko przyrodnicze, Koło Przyjaciół Dobrej Książki, a także Koło Czerwonego Krzyża, którego działalność polegała głównie na opiece nad ubogimi dziećmi ze szkoły powszechnej w Gzichowie np. poprzez organizowane koncerty charytatywne na ich rzecz. Dzięki staraniom Rady Pedagogicznej i Dyrekcji, Gimnazjum współpracowało także z zagranicą. Przedstawiciele szkoły reprezentowali Polskę na konferencjach z udziałem takich krajów jak Francja, Jugosławia i wiele innych. Omawiano na nich na przykład kwestię szkolnictwa koedukacyjnego – tematu ważnego dla szkoły z powodu rozpoczęcia przyjmowania do nauki także dziewcząt od roku 1933. Poznano dzięki temu istniejące w Europie rozwiązania i wprowadzono je w naszym kraju, właśnie w Prywatnym Gimnazjum Koedukacyjnym im. Mikołaja Kopernika w Będzinie”.

Błażejewicz angażował się także w lokalną politykę, co świadczy o jego nie tylko pedagogicznych ambicjach. W latach 20. i 30. XX w. zasiadał w radzie miejskiej Będzina. Początkowo, w 1925 r., z rekomendacji Zjednoczenia Polskiego, potem, w 1928 r., Polskiego Bloku Wyborczego, a następnie, w 1934 r., sanacji. Pełnił także funkcję sekretarza miejskiego koła BBWR.

Dyrektor „Kopernika” wspierał także lokalne inicjatywy, mające na celu rozwój miasta. Jedną z nich było członkostwo, a w latach 1930 – 1939 prezesura, w Towarzystwie Opieki nad Górą Zamkową. Organizacja ta zamierzała doprowadzić do całkowitej restauracji zamku i powołania tam muzeum.

Podczas drugiej wojny światowej Błażejewicz został aresztowany i umieszczony w mysłowickim więzieniu. Dzięki staraniom krewnych, został zwolniony. Po odzyskaniu wolności zamieszkał u swojej córki – Ireny Tabakowskiej. W roku 1941 rozpoczął pracę w Krakowie jako księgowy. Do Będzina powrócił po jego wyzwoleniu, w 1945 r. Jednocześnie odzyskał swoje dawne stanowisko. Zmarł w tym samym roku, w wieku 70 lat. Został pochowany na będzińskim cmentarzu na Górze Zamkowej. Jego grób kilka lat temu został odrestaurowany dzięki staraniom Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół I Liceum Ogólnokształcącego ze środków zgromadzonych podczas kwest organizowanych przez Towarzystwo Przyjaciół Będzina.

Pomimo znaczących luk w życiorysie i kilku ważnych znaków zapytania, Adam Błażejewicz bezsprzecznie jest postacią, która w pozytywny sposób zapisała się na kartach będzińskiego „Kopernika”. Był osobą, która dzięki swojej charyzmie, inteligencji i doświadczeniu nie bała się wyzwań i świetnie radziła sobie kierowaniem tak ważną instytucją jaką była i jest szkoła. Swoją ciężką pracą zbudował własną pozycję, która stawiała go w roli pedagogicznego autorytetu oraz jednej z najważniejszych osób w mieście w dwudziestoleciu międzywojennym.

Dziękuję nauczycielowi historii w I. L.O. im. Mikołaja Kopernika w Będzinie – Pani Grażynie Szewczyk za pomoc w powstaniu niniejszego artykułu oraz udostępnienie wykorzystanych w nim materiałów.