W niedzielę 23 kwietnia w Sali Koncertowej Zespołu Szkół Muzycznych w Sosnowcu odbyła się II Ogólnopolska Konferencja na Rzecz Zmiany Świadomości Spółdzielców, której organizatorami byli: Stowarzyszenie „Kontra” Mieszkańców More →
20 kwietnia sędziowie planują przerwać na pół godziny pracę, od godziny 12, aby sprzeciwić się zmianom zaproponowanym przez Ministerstwo Sprawiedliwości w nowej ustawie o Krajowej Radzie Sądownictwa (dalej KRS). Według jej rzecznika, sędziego Waldemara Żurka, nie będzie to strajk – bo tego im nie wolno – a jedynie protest wobec zapowiedzianej reformy sądownictwa. W opiniowanym obecnie w KRS projekcie ustawy przewiduje się m.in. powstanie w niej dwóch izb oraz wygaszenie, po 30 dniach od wejścia zmian w życie, kadencji jej 15 członków-sędziów; ich następców wybrałby Sejm. Inne proponowane zmiany, to m.in. losowanie składów sędziowskich, monitoring na każdej sali rozpraw, jawne oświadczenia majątkowe, przeniesienie postępowania dyscyplinarnego wobec sędziego do innej izby.
Według Ministerstwa Sprawiedliwości, zmiany są konieczne, ponieważ w opinii społeczeństwa bardzo często do sądów nie idzie się po sprawiedliwość, ale po wyrok. W konsekwencji większość Polaków uważa, że państwo nie stoi po ich stronie. Stąd obecna reforma kładzie nacisk na wybór i organizację pracy sędziów, system awansu, a także zasad ich odpowiedzialności, czyli usuwania z zawodu tych, którzy nie są go godni.
Czy proponowane zmiany są zamachem na demokrację – jak uważają niektórzy sędziowie? Z pewnością są zamachem na demokrację sędziowską, tzn. wprowadzają demokrację w zamknięte od lat środowisko sędziowskie. Dziś ta „nadzwyczajna kasta ludzi”, trzecia władza, jako jedyna nie posiada demokratycznej kontroli: sędziowie sami siebie wybierają, sami siebie oceniają, sami decydują o swoich awansach. Są jakby państwem w państwie. Jednym słowem, sądownictwo pozostaje poza społeczną kontrolą, tworzy swoistą sędziokrację. Dlatego też wybór sędziów do KRS przez Sejm będzie poddaniem tej rady społecznej kontroli. Ale co ważne, członkowie KRS nadal będą wybierani spośród sędziów i nadal będą nieusuwalni.
Zarzut, że zmiany są zagrożeniem dla niezależności władzy sądowniczej jest również chybiony. KRS nie jest władzą sądowniczą, nie pełni funkcji sądowniczych. KRS nie ma wpływu na to, jak sędziowie orzekają. Wyroki zapadają w sądach. Niezależność i niezawisłość każdy sędzia musi mieć w sobie. Reforma nic tutaj nie zmienia.
Inny zarzut, że proponowane rozwiązania są niespotykane w Unii Europejskiej jest nieprawdziwy. Podobne rozwiązania przy powoływaniu KRS funkcjonują w krajach Europy Zachodniej. Np. w Belgii w skład Najwyższej Rady Wymiaru Sprawiedliwości wchodzi 44 członków. 22 wybierają sędziowie i prokuratorzy. Ale 22 pozostałych powołuje Senat spoza środowiska sędziowskiego i prokuratorskiego. W Holandii w skład Rady Sądownictwa wchodzi obecnie 4 członków. Dwóch to sędziowie – urzędnicy wymiaru sprawiedliwości, a pozostali nie mogą być sędziami. Wszystkich nominuje Minister Sprawiedliwości. Czy Niemcy, Belgia, Holandia to państwa niedemokratyczne? Czy Szwecja i Czechy to kraje, w których nie ma niezawisłych sądów?
Co bardzo ważne: projekt zmian utrzymuje zasadę, że to KRS ostatecznie ocenia i wybiera kandydatów na sędziów. I nadal na wniosek KRS sędziów będzie powoływał prezydent. Tymczasem w niektórych krajach Unii Europejskiej to politycy wskazują, kto zostanie sędzią. Np. w Niemczech o powoływaniu sędziów sądów federalnych decyduje minister federalny w porozumieniu z komisją do wyboru sędziów. Komisja ta składa się w połowie z ministrów poszczególnych landów i członków powoływanych przez parlament. Kandydatów do komisji zgłaszają partie w Bundestagu. W Szwecji sędziowie są powoływaniu przez Ministra Sprawiedliwości na wniosek Rady Nominacji Sędziowskich. Radę składającą się z 9 członków i 9 ich zastępców powołuje m.in. rząd i parlament. W Czechach kandydatów na sędziów zgłaszają ministrowi prezesi sądów okręgowych. Minister nie jest jednak związany wnioskami prezesów. Sam decyduje, które kandydatury przedstawi prezydentowi do mianowania.
Przedstawiciele parlamentów, podobnie jak w Polsce, wchodzą w skład rad sądownictwa również w Belgii, Bułgarii, Hiszpanii, Francji, Chorwacji, Włoszech, Portugalii, Rumunii, Słowenii i Słowacji. Ministrowie Sprawiedliwości lub osoby wskazywane przez przedstawicieli władzy wykonawczej zasiadają natomiast w radach sądownictwa Irlandii, Francji, Włoch, Malty, Holandii, Portugalii i Słowacji. Czy sądownictwo stoi tam na niższym poziomie niż w Polsce? Jakoś nie słychać tam o buntowaniu się sędziów!
Czesław Ryszka
Senator RP
Za pozytywnym zaopiniowaniem powołania w woj. śląskim związku metropolitalnego zagłosowało w poniedziałek (24 kwietnia) 41 radnych sejmiku śląskiego – przy jednym głosie wstrzymującym się. Obecnie trwa procedura tworzenia związku – zainteresowanych 41 gmin opiniuje wśród mieszkańców decyzję o przystąpieniu do przyszłej metropolii.
Z wnioskiem o wyrażenie opinii dotyczącej związku metropolitalnego w woj. śląskim zwróciły się do władz woj. śląskiego Katowice. To właśnie władze tego miasta mają zgodnie z ustawą szczególną rolę w procedurze tworzenia metropolii.
Opinia radnych
Przed poniedziałkową (24 kwietnia) sesją sejmiku prezydent Katowic Marcin Krupa wyjaśnił dziennikarzom, że wojewódzcy radni powinni nie tyle opiniować gotowy już wniosek o utworzenie metropolii, lecz „wydać opinię, co do kwestii powołania metropolii”. Przypomniał, że jej przyszły kształt jest już znany – proces konsultacji rozpoczęło już 41 zainteresowanych samorządów.
„Opinie nie są wiążące. Co do kwestii podjęcia decyzji – rada miasta Katowice podejmuje decyzję co do kwestii złożenia wniosku (o utworzenie związku metropolitalnego), a potem Prezes Rady Ministrów co do kwestii wydania rozporządzenia dotyczącego utworzenia metropolii” – wskazał Krupa. Jak dodał, to co obecnie się dzieje, „to proces włączenia obywatelskiego” w tworzenie związku metropolitalnego.
Za pozytywnym zaopiniowaniem powołania w woj. śląskim związku metropolitalnego zagłosowało w poniedziałek 41 radnych – przy jednym głosie wstrzymującym się.
Jest ustawa i co dalej?
Ustawę o związku metropolitalnym w woj. śląskim prezydent Andrzej Duda podpisał w Katowicach 4 kwietnia. Po spełnieniu przewidzianych ustawą wymogów metropolia powinna powstać 1 lipca 2017 r., a zacząć działać 1 stycznia 2018 r. Wcześniej zainteresowane samorządy muszą przeprowadzić szereg procedur poprzedzających utworzenie związku.
Orientacyjny harmonogram działań zakłada m.in., że miasta regionu powinny były zdecydować o konsultacjach społecznych ws. metropolii do 12 kwietnia, a cały związany z tym proces przeprowadzić najpóźniej do połowy maja. Obecnie, jak mówił Krupa podczas poniedziałkowej sesji Sejmiku Woj. Śląskiego, konsultacje te zgodnie z planem trwają.
Po ich zakończeniu każda gmina powinna przekazać Katowicom uchwałę o przeprowadzeniu konsultacji, a także opinię swoich radnych w tej sprawie – również w formie uchwały. Te dokumenty katowicki samorząd zbierze najpóźniej do połowy maja, a potem przekaże je do Górnośląskiego Związku Metropolitalnego (zrzesza zainteresowane metropolią największe miasta regionu; po jej utworzeniu ma przestać istnieć).
GZM na tej podstawie w ciągu kilku dni skompletuje wniosek o utworzenie metropolii, który następnie w formie uchwały przyjmą katowiccy radni. Wniosek ten – wraz m.in. z opinią Sejmiku Woj. Śląskiego oraz szacunkowym dwuletnim planem dochodów i wydatków związku (prace nad tym dokumentem koordynuje skarbnik Katowic) – zostanie przekazany do wojewody śląskiego. Jak zapowiedział w poniedziałek Krupa, nastąpi do pod koniec maja, najpóźniej w pierwszych dniach czerwca.
Źródło: portalsamorzadowy.pl
fot.twitter
24 kwietnia do Powiatu Będzińskiego zawitała niezwykła delegacja. Gościł Przedstawiciel Biura Gospodarczego i Kulturalnego Tajpej w Polsce pana Henry’ego M. J. Chena oraz towarzyszący mu Sekretarz Biura pan Yeh-Shin Chu. Dyplomaci zawitali w nasze strony, aby porozmawiać z włodarzami Powiatu o możliwościach nawiązania współpracy gospodarczej i budowaniu wzajemnych przyjaznych relacji.
Pierwszym przystankiem wizyty zagranicznych gości był budynek Starostwa Powiatowego w Będzinie. W sali sesyjnej, w obecności mediów, przywitali się przedstawiciele Powiatu Będzińskiego i tajwańscy dyplomaci. Aby jednak nie rozmawiać o codziennym życiu mieszkańców Powiatu jedynie z perspektywy urzędu, goście wraz z przedstawicielami jego władz – Starostą Będzińskim Arkadiuszem Watołą, Przewodniczącym Rady Powiatu Będzińskiego Mateuszem Drożdżowskim, Wicestarostą Sebastianem Szaleńcem oraz Członkiem Zarządu Powiatu Rafałem Pietrzykiem wyruszyli w podróż po naszej małej ojczyźnie. Zagranicznym gościom oraz włodarzom Powiatu towarzyszyli zagłębiowscy parlamentarzyści – Poseł na Sejm RP Waldemar Andzel oraz Senator Arkadiusz Grabowski.
W pierwszej kolejności goście odwiedzili Zamek Będziński. Warownia jest niezaprzeczalnie jednym z najbardziej charakterystycznych dla miasta, jak i całego Powiatu obiektem. Dyplomaci z zainteresowaniem obejrzeli mieszczące się w Zamku zbiory muzealne, po czym delegacja udała się z wizytą do Powiatowego Zespołu Zakładów Opieki Zdrowotnej. Odwiedzono zarówno będziński, jak i czeladzki budynek szpitala. Gościom zaprezentowano pozytywne zmiany, jakie ciągle zachodzą w powiatowej lecznicy, nie pomijając jednocześnie ważnych rozmów o ciągłych trudnościach finansowych, z jakimi się ona boryka. W budynku szpitala w Będzinie goście miło zaskoczyli naszych włodarzy przekazując dla PZ ZOZ sprzęt medyczny. Są to:
Aparat EKG MT4 – 12 kanałowy elektrokardiograf z interpretacją, z graficznym, kolorowym wyświetlaczem 5,7”, wózek pod aparat z wysięgnikiem (posiada CE), lampa zabiegowa bezcieniowa FLH-D3 LED ze statywem (natężenie światła: dla odległości 1,0 m – 50 000 lux), stół SP-E01 na stopkach z elektryczną regulacją wysokości za pomocą pilota ręcznego, podgłówek za pomocą sprężyny gazowej, podłokietniki, uchwyt na papier, opcja pilot nożny + ręczny.
Rektoskop, zestaw (istnieje możliwość dowolnej konfiguracji) na który składa się:
– głowica światłowodowa, okular powiększający x 1,5, rękojeść, insuflator (komplet wielorazowy):
– światłowód 300 cm, fi4,8mm, Olympus
– źródło światła dwukanałowe 150W
– tubus sigmoidoskopowy, stalowy (dł. 300mm, śr. 21mm)
– tubus proktoskopowy, stalowy (długość 100mm, średnica 21mm)
– szczypce biopsyjne
– watotrzymacz
– walizka.
Kamizelka stabilizacyjna zapinana na zamek błyskawiczny.
Wizyta tajwańskiej delegacji w Powiecie Będzińskim zakończyła się w Domu Dziecka im. Dominika Savio w Sarnowie. Dyrekcja, pracownicy placówki i podopieczni ciepło powitali zagranicznych gości przedstawiając im budynek Domu Dziecka i opowiadając o codziennym życiu w jego murach. Również tu nie obyło się bez podarków. Pan Henry M. J. Chen przekazał placówce sprzęt turystyczny w postaci toreb i plecaków, przydatnych w wielu podróżach, które dzieci odbywają. Oprócz tego przekazane zostały: meble ogrodowe, basen oraz trampolina.
Uczestnicy i obserwatorzy mają nadzieję, że dzisiejsze spotkanie z przedstawicielami Tajwanu zaowocuje satysfakcjonującą współpracą, a panowie podali sobie ręce po raz pierwszy, ale nie po raz ostatni.
Paulina Nobis
Zdjęcia: Katarzyna Kieras
Najnowszy spektakl Teatru Zagłębia „Na dnie” w reżyserii Pawła Świątka podejmuje bardzo aktualny temat wszechobecnych programów typu reality. W zaimprowizowanym, izolowanym od świata studio telewizyjnym ludzie z marginesu społecznego walczą o pół miliona złotych, samochód oraz przepustkę do lepszego życia, którą daje popularność.
Warunki egzystencji uczestników są oczywiście skrajnie trudne, (barłogi do spania oraz suchary, woda i wódka do jedzenia i picia) co ma w założeniach producentów programu wyzwolić w uczestnikach ich najbardziej atawistyczne instynkty. Udaje się do doskonale, ale do pewnego momentu. Z chwilą pojawienia się na scenie Łuki (Andrzej Śleziak) wszystko zaczyna się zmieniać. Wkroczenie tej postaci dzieli spektakl jakby na dwie części z których ta pierwsza sprawia wrażenie momentami nieco monotonnej, (być może z powodu bardzo statycznego oświetlenia) za to ta druga, która co prawda jest znacznie krótsza, ale za to dużo bardziej treściwa dla przesłania spektaklu.
Za sprawą wspomnianego Łuki uczestnicy powoli zaczynają rozumieć w czym uczestniczą oraz dostrzegać, że może jest jeszcze dla nich jakaś szansa w normalnym życiu oraz fakt, że spóźnili się na pociąg „historii kapitalistycznego sukcesu” niczego jeszcze nie przesądza. Wydaje się, że plan producentów się sypie – jeden uczestnik popełnia samobójstwo, inni skłaniają się do odejścia z programu. Zatem wydaje się niezrozumiałe wprowadzenie do programu przez producentów Łuki. Czyżby tacy fachowcy od programów nie przewidzieli jego zachowania? Dziwne to, bowiem w momencie pojawienia się tej postaci wyraźnie słyszymy zapowiedź sugerującą, że ma ona jakąś istotną rolę do odegrania. O tę być może pozorną tylko niespójność zapytamy przy pierwszej okazji reżysera spektaklu.
Małe zastrzeżenia można chyba mieć do choreografii przedstawienia. Część aktorów biega po scenie jakby bez wyraźnego powodu, a część z braku zajęcia w nieskończoność układa i przestawia worki na śmieci. Pewne przerysowanie atmosfery panującej w enklawie „zaczadzonych” zapewne jest konieczne, ale tutaj – mamy wrażenie – trochę przesadzono. Jeśli chodzi o grę aktorską, to jak zwykle nie można mieć zastrzeżeń. Tak wysoki poziom zespołu aktorskiego daje reżyserowi dużą swobodę wyrazu i tę Paweł Świątek z powodzeniem wykorzystał. Jeszcze przed premierą reżyser pytał: „Emocje są na sprzedaż, ale czy na pewno wiemy za co płacimy? I czy stać nas na sponsorowanie cudzego gniewu naszym współczuciem?”
Oczywiście czym innym jest zarejestrowanie spontanicznych emocji na skutek jakiegoś nieprzewidzianego wydarzenia i pokazanie ich, a czym innym usilne prowokowanie uczestników programu do wyzwolenia ekstremalnych w nich zachowań. Dopóki będzie zapotrzebowanie u części widowni na produkcje żerujące na niskich ludzkich instynktach, to takie programy będą obecne w przestrzeni medialnej i ta widownia – świadomie czy nie – dalej będzie sponsorem takich widowisk. Należy się cieszyć, że nowa kierownik artystyczna Teatru Zagłębia Aneta Groszczyńska wraz z Pawłem Świątkiem podjęli ten bardzo aktualny temat. Tym bardziej, że podobny schemat sztucznego kreowania zdarzeń i wyzwalania przeważnie negatywnych emocji obecny jest również w licznych tzw. paradokumentalnych produkcjach, głównie pokazywanych przez TVN.
Fot. Maciej Stobierski
Zimny prysznic spadł na tych wszystkich kibiców Zagłębia, którzy tydzień temu, po awansie na pierwsze miejsce w tabeli, liczyli na to, że sosnowiczanie już będą dumnie kroczyli do Lotto Ekstraklasy.
Sosnowiczanie po raz trzeci z rzędu przegrali z Olimpią Grudziądz i po raz trzeci różnicą dwóch bramek. Zaczęło się dobrze dla naszego zespołu, bo w 30. minucie Tomasz Nowak dał naszej drużynie prowadzenie strzałem z rzutu wolnego z 17 metrów. Niestety, Zagłębie cieszyło się z przewagi tylko cztery minuty. W 34. minucie zza pola karnego strzelił Jakub Łukowski. Niezbyt pewnie interweniował Wojciech Fabisiak i piłka wpadła do siatki.
Potem podopieczni Dariusza Banasika oddali inicjatywę miejscowym. Dwa razy od utraty bramki ratowała nas poprzeczka (uderzali Karol Angielski i Jakub Łukowski), kilka razy świetnie interweniował Wojciech Fabisiak. Nasz bramkarz w drugim kolejnym meczu obronił rzut karny – w 79. minucie sparował strzał Marcina Kaczmarka z 11 metrów. W ostatnich 10 minutach gospodarze dwa razy skarcili sosnowiczan – w 82. minucie bramkę na 2:1 strzelił Marcin Woźniak, a w 89. minucie wynik meczu ustalił Karol Angielski.
– Wracamy w bardzo złych nastrojach. Nie tak sobie wyobrażaliśmy potyczkę z Olimpią. Wiedzieliśmy, ze jest to drużyna dobrze grająca u siebie, bo w tej rundzie ma u siebie komplet zwycięstw. Przestrzegaliśmy naszych zawodników. Mielismy dobrze rozpracowanego przeciwnika. Pierwsza połowa według mnie w miarę wyrównana, natomiast bardo słabo wyglądaliśmy w drugiej połowie. Ciężko powiedzieć, czym jest to spowodowane. Wdarła się w nasze szeregi bardzo duża nerwowość. Na pewno wpływ na to miała decyzja pana sędziego, który według mnie bardzo pochopnie podykotwał karnego obronionego przez naszego bramkarza. Spodziewałem się, ze po obronionym karnym nasz zespół dostanie wiatru w żagle, ruszy, zacznie grać i przechyli szalę na swoją stronę, ale tak się nie stało. Zostaliśmy zepchnięci do defensywy i konsekwencją tego były dwie stracone bramki. Zespół gospodarzy z przebiegu meczu, a szczególnie drugiej połowy, zasłużył na to zwycięstwo – powiedział po meczu Dariusz Banasik
– Czekało nas ciężkie spotkanie. Przyjechał bardzo wymagający rywal. Kibice nie zawiedli się, jeśli chodzi o jakość meczu. Mieliśmy dużo sytuacji, z których mogliśmy zdobyć bramki. Przeciwnik też miał swoje szanse. Nikt się nie rzucił na hura od pierwszej minuty, było trochę szachów, szczególnie w pierwszej połowie, natomiast w drugiej połowie dominacja mojego zespołu. Po raz kolejny przynosi efekt naszych przygotowań zimą. Uważam, że niezależnie od tego ile zdobędziemy punktów w ostatnich siedmiu kolejkach, cała Polska powinna się już bać „bandy z Grudziądza” – ocenił spotkanie trener Olimpii Jacek Paszulewicz.
Olimpia Grudziądz – Zagłębie Sosnowiec 3:1 (1:1)
0:1 Tomasz Nowak 30′
1:1 Jakub Łukowski 34′
2:1 Marcin Woźniak 82′
3:1 Karol Angielski 89′
Olimpia: 23. Patryk Królczyk – 94. Arkadiusz Kasperkiewicz, 4. Lukas Klemenz, 24. Matic Žitko, 27. Marcin Woźniak – 9. Marcin Kaczmarek (90′ 26. Radosław Jasiński), 6. Adam Banasiak (88′ 25. Damian Ciechanowski), 8. Kamil Kurowski, 20. Daniel Feruga (60′ 11. Marcin Smoliński), 96. Jakub Łukowski – 10. Karol Angielski.
Zagłębie: 12. Wojciech Fabisiak – 30. Konrad Budek, 18. Arkadiusz Najemski, 4. Kamil Wiktorski, 22. Žarko Udovičić – 11. Konrad Michalak (82′ 8. Robert Bartczak), 93. Łukasz Bogusławski, 21. Sebastian Milewski (46′ 29. Łukasz Matusiak), 6. Tomasz Nowak, 89. Wojciech Łuczak (80′ 23. Dominik Böttcher) – 11. Michał Fidziukiewicz.
żółte kartki: Kasperkiewicz – Wiktorski, Udovičić, Najemski, Fidziukiewicz.
sędziował: Dominik Sulikowski (Gdańsk).
W dniach 21-23 kwietnia 2017 sosnowieckie Egzotarium zaprasza (ul. Piłsudskiego 116) na Dni Orchidei. Od piątku do niedzieli w godz. 10.00-20.00 podziwiać będzie można m.in. ekspozycje storczyków, kaktusów, roślin owadożernych, cytrusów i roślin śródziemnomorskich, bukietów i kompozycji kwiatowych. Wystawie towarzyszyć będzie kiermasz.
Dni Orchidei
21-23 kwietnia
Egzotarium ul. Piłsudskiego 116
godz.10.00-20.00
Ceny biletów: 3 zł. normalny, 2 zł. ulgowy
Źródło: UM
W okresie tzw. zaborów Zagłębie Dąbrowskie było przemysłowym sercem Królestwa Polskiego, a w II RP, jednym z najważniejszych ośrodków tego typu w kraju. To tu, nad Przemszą i Brynicą, powstawały zakłady, które przyczyniły się do prężnego rozwoju regionu. Gdyby nie pokłady węgla kamiennego, nie byłoby Zagłębia. Zaś bez inwestycji przemysłowych i połączeń kolejowych, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza bądź Będzin byłyby nic nie znaczącymi miejscowościami, bez jakichkolwiek perspektyw. To właśnie węgiel, transport kolejowy, a także duże zasoby ludzkie sprawiły, że dawna część pogranicza śląsko-małopolskiego ponownie stała się obiektem żywego zainteresowania i polem walki o wpływy. Jedną z szybko rozwijających się osad przemysłowych na terenie Zagłębia w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku był niewątpliwie Grodziec. Mówiąc o obecnej dzielnicy Będzina, wspomina się o cementowni, kopalniach węgla kamiennego i browarze. Zapomina się o hucie cynku, która choć działała krótko, była ważnym elementem industrializacji ówczesnej wsi.
Na temat huty posiadamy niezwykle ubogą wiedzę. Powodem jest nader skromny materiał źródłowy, a ponadto był to zakład, który działał krótko. Niewykluczone, że ewentualne, kolejne kwerendy zmienią ten stan rzeczy.
Zacznijmy od kartografii. Grodziecka huta zaznaczona jest na mapie Grodźca z 1849 r. Zaś na mapie z 1929 r. ten sam budynek określony jest już jako kolonia robotnicza. W obu przypadkach precyzyjnie odwzorowano jego kształt. Dzięki temu wiemy, iż od XIX wieku nie uległ on poważniejszym zmianom.
Fragment mapy Grodźca z 1929 r. z zaznaczonym budynkiem huty
(Zbiory Filipa Wacha)
Kiedy powstał zakład? Tego dokładnie nie wiemy. Ocalałe do naszych czasów źródła historyczne wskazują, iż huta istniała na pewno już w 1842 r. Nie mamy jednak pewności, kto doprowadził ostatecznie do jej budowy. W 1838 r. Józef Bontani sprzedając Maurycemu Kossowskiemu grodzieckie dobra, wymienił wprzyległościach do nich należących Nowe Zakłady pod Łękawą. A właśnie tam funkcjonowała grodziecka huta. W źródle z 1843 r., dotyczącym dóbr Grodziec, pojawia się zapis: Opisanie zabudowań hutniczych pod Łękawą zwanych. Wiadomo, że Maurycy Kossowski (który był właścicielem dóbr Grodziec w latach 1838 – 1843) wraz ze wspólnikiem Maurycym Samelsonem zamierzali uruchomić tu hutę cynku. Niestety trudno jednoznacznie orzec czy to oni, a nie ród Bontanich, doprowadzili do realizacji tego projektu.
W roku 1840 doszło do zawarcia spółki (na okres lat 10) między wspomnianym Maurycym Samelsonem a Maurycym Kossowskim. Samelsonowie należeli do zamożnej żydowskiej rodziny, która związana była z Warszawą i Krakowem. Maurycy Samelson był bankierem i przemysłowcem. Należała do niego m.in. kopalnia w Olkuszu oraz wieś Górka Szlachecka. Udało mu się dokonać zakupu całej produkcji cynku z hut skarbowych. Rynkiem, który wybrał na zbyt tego surowca było Królestwo Polskie i Prusy.
Warto w tym miejscu przybliżyć także sylwetkę ówczesnego właściciela grodzieckiego majątku. Maurycy Tadeusz Kossowski (1795 – 1864) urodził się w Kozłówce. Był synem Rocha i Barbary z Bielińskich. Od 1819 do 1823 r. pełnił funkcję wicereferendarza w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Żonaty z Pelagią Cieszewską. Był ziemianinem, ale angażował się w poczynania o charakterze przemysłowym, m.in. jako współzałożyciel i członek Zarządu Towarzystwa Wyrobów Zbożowych. W 1829 r. został uhonorowany Orderem św. Stanisława III kl. W latach 30. XIX w. zaangażował się w budowę kombinatu hutniczego (mowa tu o hucie „Henryków”) w obecnej dzielnicy Sosnowca – Niwce. W ramach tego przedsięwzięcia została powołana w 1833 r. spółka ze wsparciem Banku Polskiego, w której udział oprócz wspomnianego Kossowskiego wzięli: Jacek Lipski, Wojciech Krygar oraz Antoni Klimkiewicz. Rok później wydzierżawili tereny w Niwce z prawem do eksploatacji pokładów węgla oraz rud. Budową zakładu kierował inż. William Harris. Koszty przedsięwzięcia okazały się jednak na tyle wysokie, iż wspólnicy nie byli w stanie spłacić swojego zadłużenia w Banku Polskim, który w 1837 r. zajął kompleks hutniczy. W 1836 r. Kossowski, w swoim majątku w Okradzionowie, wybudował wielki piec. Jego roczna wydajność wynosiła od 12 do 15 tys. centnarów surówki. Niedługo potem, rozpoczął budowę drugiego, takiego samego pieca. Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego został on wzniesiony w 1840 r.
W 1839 r. Kossowski zawarł spółkę z Józefem de Schouppé, której celem była budowa statków parowych. Spółka ta miała być prowadzona pod firmą Kossowski i Schouppé. Jednocześnie Kossowski przekazał mu prawa do połowy dóbr Grodziec i wójtostwa Okradzionów oraz fabryk żelaza. Spółka nie trwała jednak długo, a to ze względu na śmierć Józefa de Schouppé, która nastąpiła w niedługim czasie po zawarciu kontraktu. Wspólnik zaś musiał porozumieć się z sukcesorami zmarłego, którym był winien 100 000 złp.
Na marginesie należy dodać, iż Kossowskiemu mylnie przypisuje się wybudowanie w 1823 r. w Grodźcu kopalni węgla kamiennego „Barbara”. W tym czasie (tj. w latach 1799 – 1838) właścicielami grodzieckich dóbr był ród Bontanich i to on niemal na pewno zrealizował wspomniane przedsięwzięcie.
W ramach wspomnianej powyżej umowy z 1840 r., Kossowski zobowiązał się wybudować huty cynkowe składające się z sześciu do ośmiu pieców dubeltowych lub dwunastu do szesnastu pojedynczych z wszelkimi do podobney huty zabudowaniami. Budynki dla robotników, podobnie jak huta, miały być zbudowane na terenie dóbr Grodziec. Samelson przez okres dziesięciu lat funkcjonowania zakładu miał otrzymywać połowę zysku generowanego przez hutę. Co roku, przed pierwszym lipca, wspólnicy mieli decydować komu z nich przypadnie zarząd nad hutą i ogólna dyrekcya na przeciąg roku. Długoterminowe kontrakty dotyczące sprzedaży cynku iako też naymniey partyi Tysiąca Centnarów miały być uzgadniane przez Kossowskiego i Samelsona. Gdyby jeden z nich zmarł, zarząd nad wspomnianą spółką miał objąć żyjący wspólnik. Jeśliby grodzieckie dobra zmieniły właściciela to zarząd nad hutą miał objąć tylko i wyłącznie Samelson, bez udziału nowego dziedzica. Jednocześnie zdecydowano powołać do życia Kompanię Huty Cynkowej, która miała prowadzić grodziecką hutę cynku i jednocześnie płacić Kossowskiemu 3 000 złp rocznie w ramach czynszu dzierżawnego.
Tego samego roku za sumę 15 000 złp rocznie (wraz z uwzględnieniem podatków gruntowych) Kossowski oddał grodzieckie dobra z wszelkiemi dochodami, propinacyą, pańszczyzną, tudzież inwentarzami żywemi i martwemi w sześcioletnią dzierżawę Ludwikowi Samelsonowi. Dla siebie pozostawił pałac mieszkalny z ogrodem (…) produkta gospodarskie na Jego kuchnię potrzebne oraz kopalnie węgla i kruszcu. Jednakże Ludwik Samelson z bliżej nieznanych powodów zmuszony był rozpocząć dzierżawę dopiero dwa lata później. Wówczas porozumiawszy się z Kossowskim, przesunął termin jej rozpoczęcia właśnie na 1842 r.
W tym samym roku (tj. 1840 r.) Samelson i Kossowski nabyli prawo do ośmioletniej dzierżawy kopalni galmanu w Rogoźniku od właściciela tychże dóbr – Ignacego Błeszyńskiego. Udało się tego dokonać ponieważ Joachim Grünberg i Mendel Kuźnicki, dotychczasowi dzierżawcy kopalni, odstąpili od niej na rzecz Kossowskiego. Na mocy osobnej umowy prawa do rogoźnickiej kopalni galmanu Kossowski przelał na swojego wspólnika Maurycego Samelsona, który zapewnił go, że kopalnią galmanu na Rogoźnikach na korzyść spółki z Kofsowskim zawartej będzie prowadzić.
Wówczas też berliński kupiec August Wilhelm Martens reprezentujący Georga E. Müllera młodszego, zamieszkałego w Petersburgu, zawarł umowę z Kossowskim na kupno od niego trzydziestu tysięcy cetnarów cynku wagi berlińskiej z hut Królestwa Polskiego w cenie 37 złp za cetnar. Towar miał być dostarczony w ciągu pięciu lat, w trzech bądź czterech spławach do Gdańska. Kwestię cła tranzytowego pruskiego wziął na siebie Georg E. Müller. Kossowski w ramach tego przedsięwzięcia a konto otrzymał 48 000 złp. Dokument został sporządzony w dwóch wersjach językowych, tj. po polsku i niemiecku a to dlatego, iż Martens – jak zaznaczono w umowie – władał tylko językiem niemieckim.
W 1842 r. Kossowski wydzierżawił na sześć lat (z datą wsteczną od 1841 r.) Antoniemu Szankowskiemu tak prawo kopania węgla kamiennego, kruszcu ołowianego i galmanu iak niemniey prawa stawiania hut na gruncie Dóbr Grodźca (…) tudzież z Hutą Cynkową i siedmiu murowanymi domami mieszkalnymi z kuźnią.
W roku następnym Samelson nieoczekiwanie sprzedał prawo wydobywania galmanu w rogoźnickiej kopalni Martensowi. Tym samym grodziecka huta straciła niezbędny do funkcjonowania surowiec. W zaistniałej sytuacji Kossowski, w tym samym roku, przekazał Martensowi w wieczystą dzierżawę w grodzieckim majątku kopalnie węgla kamiennego, kruszcu ołowianego i galmanu w całym obrębie dóbr (…) już istniejącą i odkryć się mogącą, wraz z wszelkimi zabudowaniami domami mieszkalnemi i fabrycznemi, zgoła wszelkiemi zabudowaniami. Dziedzic Grodźca wyraził też pisemnie zgodę aby Martens mógł stawiać huty cynkowe ołowiane i budowle fabryczne w obrębie Dóbr Grodźca. Jednocześnie Kossowski zrzekł się na rzecz Martensa praw wynikających z jego udziału w spółce (zawartej w 1840 r.) z Samelsonem. W tym samym czasie Szankowski odstąpił od dzierżawy w zamian za weksel na kwotę 37 000 złp, czyli 5 500 Rs.
Grodziecka huta była zakładem zbudowanym z kamienia na zaprawie wapiennej, krytym gontem, z 6 piecami dubeltowymi i 2 piecami z muflami. Głównym odbiorcą grodzieckiego cynku był wspomniany tu Dom Handlowy „George E. Müller” z Petersburga. Niestety nie udało się odnaleźć planów zakładu, ani także szczegółowych danych na temat jego funkcjonowania. Faktem jest jednak to, iż petersburski przedsiębiorca, dzięki poczynaniom swojego przedstawiciela, zyskał dostęp do ważnego dla swoich interesów zakładu.
W roku 1844 nowy właściciel dóbr Grodziec – Jan Ciechanowski pozostawił Martensowi dzierżawę, w skład której wchodziła kopalnia węgla kamiennego (wraz z prawem poszukiwania węgla kamiennego, galmanu i rudy ołowiu), a także huta cynku z należącymi do niej domami i zabudowaniami folwarcznymi. W akcie dzierżawy Ciechanowski zastrzegł, iż sprowadzeni przez Martensa do Grodźca górnicy i officyalisci, tudzież osadzeni, będą podlegać miejscowemu prawu. Dzierżawca zaś zobowiązał się, iż kopalnię i hutę będzie prowadzić podług zasad górniczych i hutniczych i w ciągłym utrzymywać biegu. Uzyskał też prawo dobezpłatnego łamania kamienia (…) kopania piasku i gliny oraz palenia cegły na potrzebę budowli miejscowych, niemniej prowadzenia dróg komunikacyjnych między zakładami jako też kanałów do przypływu i odpływu wody. Dzierżawa ta miała obowiązywać do 1854 r., z możliwością prolongaty na kolejne dziesięć lat. Niestety z zachowanych do naszych czasów dokumentów nie wynika jak przebiegało wykonanie niniejszej umowy i czy w czasie jej obowiązywania nie zaszły jakieś zmiany. W Wykazie Ubezpieczeń Zabudowań wsi Grodziec z 1846 r. pojawia się jedynie zapiska, iż Karol Zamoyski był plenipotentem dzierżawy huty. Nic ponadto.
Co ciekawe, kontrakt dzierżawy z 1844 r. przewidywał możliwość zaadaptowania grodzieckiej huty nakoszary dla hutników, pod warunkiem, że w tym czasie będzie funkcjonował nowy (tego samego rodzaju) zakład. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Zakłady „Solvay” tworząc w Grodźcu dla swoich pracowników zaplecze mieszkaniowe, zaadaptowały budynek, w którym niegdyś mieściła się opisywana huta cynku.
Jeśli chodzi o Ludwika Samelsona, Ciechanowski w 1844 r. zawarł z nim ugodę, na mocy której opuścił on grodziecki majątek. Jednocześnie Ciechanowski przekazał mu kwotę 31 500 Rs.
Zakład ze względu na brak dostępu do złóż galmanu, które zapewniałyby dalszą opłacalność produkcji, musiał w 1862 r. (inna wersja mówi o 1867 r.) zakończyć swoją działalność. Zbigniew Olszewski jako przyczynę końca funkcjonowania grodzieckiej huty wskazuje trudności związane z przywozem rudy cynku ze Starczynowa k. Olkusza, co znacząco obniżało opłacalność całego przedsięwzięcia.
Niestety nie wiemy nic o pracownikach zakładu. W księgach metrykalnych grodzieckiej parafii znajduje się akt z 1849 r. gdzie występuje zamieszkały w Grodźcu 38-letni Józef Krzymiński – hutnik, co pozwala przypuszczać, iż robotnicy z huty mieszkali w Grodźcu oraz jego okolicy. Były to najpewniej osoby, które zostały sprowadzone z innych części Królestwa Polskiego lub spoza jego granic, a to ze względu na swoje doświadczenie w pracy w podobnych zakładach.
Jako ciekawostkę należy dodać, iż na początku dwudziestego wieku, w okresie zaborów, do remontu drogi Gzichów – Grodziec, wykonawca wybrany przez Grodzieckie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych użył żużla z grodzieckiej huty, co znacząco pogorszyło stan drogi i podwyższyło koszt jej naprawy. Obecnie w budynku, w którym mieściła się huta cynku, znajdują się mieszkania.
Na zdjęciu tytułowym budynek dawnej huty cynku w Będzinie-Grodźcu (Fot. Dariusz Majchrzak)
Dariusz Majchrzak
Bibliografia (wybór):
I. Źródła archiwalne:
II. Opracowania, gazety, i in.:
Źródło: klubzaglebiowski.pl
Przemyśl, Grudziądz, Zamość, Radom, Zabrze, Sosnowiec, Nowa Sól, Bytom, Słupsk, Stalowa Wola, Nowy Sącz – to tylko niektóre ze 122 miast, które mogą liczyć na wsparcie Ministerstwa Rozwoju w pierwszej kolejności. Łączna lista średnich miast jest znacznie dłuższa – jest ich 255.
Ponad 2,5 mld zł to szacowana wartość wsparcia jakie w najbliższych latach otrzymają średnie miasta. Ministerstwo Rozwoju przygotowało pakiet działań dla miast średnich, który był zapowiedziany w rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Resort ma pomagać średnim miastom w ściąganiu dużych inwestorów, np. zwalniając ich z podatków CIT i PIT. Plan zakłada również ułatwienie dostępu do środków Funduszu Inwestycji Samorządowych zarządzanego przez Polski Fundusz Rozwoju.
Pakiet dla średnich miast jest realizacją jednego z punktów Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju (SOR) i dotyczy miast powyżej 20 tys. mieszkańców oraz miast powyżej 15 tys. mieszkańców będących stolicami powiatów z wyłączeniem miast wojewódzkich – obecnie jest to 255 miejscowości w całej Polsce (pełna lista w załączniku nr 1).
– Każdy taki obszar naszego kraju musi być włączony w procesy rozwojowe, przez zidentyfikowanie i wsparcie jego indywidualnych zasobów i unikalnego potencjału – mówi wicepremier Mateusz Morawiecki.
– Zrównoważony rozwój gospodarczy to jest nasze zobowiązanie, od którego nie odejdziemy. Takie credo pozostawiła nam po sobie pani minister Grażyna Gęsicka, moja poprzedniczka na stanowisku ministra rozwoju – dodaje Morawiecki.
Z szacunków resortu wynika, że szczególnego wsparcia potrzebują 122 ośrodki miejskie, zidentyfikowane podczas analiz Polskiej Akademii Nauk sporządzanych na potrzeby SOR, które w największym stopniu tracą funkcje społeczno-gospodarcze.
Wśród tych miast można wymienić takie miejscowości jak: Przemyśl, Grudziądz, Zamość, Radom, Zabrze, Sosnowiec, Nowa Sól, Bytom, Słupsk, Stalowa Wola, Nowy Sącz, Namysłów, Piła, Zduńska Wola, Sandomierz, Wałbrzych, Kłodzko, Tarnów, Krosno, Żagań, Zakopane czy Nysa (pełna lista wszystkich 122 miast w załączniku nr 2).
Pakiet obejmuje wiele różnorodnych i wzajemnie uzupełniających się inicjatyw. Jego istotnym elementem jest dedykowane miastom średnim wsparcie z krajowych programów operacyjnych, zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju. Wyniesie ono prawie 2,5 mld zł z funduszy UE na lata 2014-2020.
– W Ministerstwie Rozwoju przygotowaliśmy dla miast średnich narzędzia, których wykorzystanie zależy wyłącznie od aktywności samorządów, przedsiębiorców i mieszkańców – podkreśla wiceminister rozwoju Jerzy Kwieciński.
Pakiet działań dla miast średnich składa się z trzech zasadniczych faz. Faza pierwsza została właśnie uruchomiona i polega na dostosowaniu istniejących narzędzi i instrumentów: polityki lokowania inwestycji i przyciągania inwestorów, preferencji w dostępie do funduszy europejskich w ramach programów krajowych oraz pozyskiwania innych źródeł finansowania w szczególności w ramach Funduszu Inwestycji Samorządowych zarządzanego przez Polski Fundusz Rozwoju, który jest jednym z partnerów Pakietu. Nie jest to jednak zbiór zamknięty.
Źródło: portalsamorzadowy.pl
Fot. PTWP
Około 2 tys. widzów zjawiło się na bardzo ważnym meczu na Stadionie Ludowym z zespołem Podbeskidzia Bielsko Biała. Oba zespoły rozpoczęły bardzo ostrożnie i z respektem dla rywala. Na trybunach również nadzwyczaj spokojnie. Tylko kilkunastoosobowa grupka kibiców z Bielska dała znak swojej obecności. Dopiero w 27 minucie nastąpiło lekkie ożywienie, najpierw po tym jak Michał Fidziukiewicz zawalczył o długą piłkę z bramkarzem gości, potem po ładnym strzale z wolnego pod poprzeczkę Wojciecha Łuczaka sparowanym na róg. Pod koniec pierwszej połowy było jeszcze kilka dość nieporadnych prób przedostania się pod pole karne Podbeskidzia i to właściwie wszystko, co można powiedzieć o dość mizernej grze obu zespołów w pierwszej części meczu.
Na początku drugiej połowy inicjatywę przejęli goście. Publiczność widząc, że zespołowi gra się nie klei ruszyła z dopingiem i to bez oficjalnego młyna. Natomiast na ogrodzeniu zawisł transparent „Wasz czas jest policzony ochroniarskie kondomy – Jebać was skorpiony” – nawiązujący do wydarzeń z wyjazdowego meczu Zagłębia do Zabrza i zachowania tamtejszej ochrony. Na boisku od około 65 minuty nastąpiła nieco żywsza gra. W ostatnich 10 minutach Zagłebie podbudowane dopingiem zaatakowało z animuszem i od razu stworzyło sobie kilka dogodnych okazji do zdobycia bramki. Szkoda, że tak późno. W 90 minucie rzutu karnego dla gości nie wykorzystał Michał Janota i uratowaliśmy jeden punkt.
Zagłębie Sosnowiec – Podbeskidzie Bielsko Biała 0 : 0 ( 0 : 0 )
Skład Zagłębia:
Wojciech Fabisiak, Marcin Sierczyński, Arkadiusz Najemski, Kamil Wiktorski, Żarko Udovicić, Konrad Michalak, Łukasz Bogusławski, Sebastian Milewski, Wojciech Łuczak, Martin Pribula, Michał Fidziukiewicz Rezerwowi: Wojciech Skaba, Robert Bartczak, Wojciech Bała, Dawid Ryndak, Dominik Boettcher, Łukasz Matusiak, Konrad Budek
Trener: Dariusz Banasik
Skład Podbeskidzia:
Rafał Leszczyński, Robert Gumny, Jozef Piacek, Mariusz Magiera, Bartosz Jaroch, Tomasz Podgórski, Łukasz Hanzel, Michał Janota, Nermin Haskić, Łukasz Sierpina, Szymon Lewicki Rezerwowi:1. Gustavo Busatto, Adam Deja, Mariusz Malec, Szymon Szymański, Robert Demjan, Petr Sladek, Paweł Moskwik
Trener: Jan Kocian
