Polska  jest państwem prawnym, którego prawami podstawowymi są postanowienia Konstytucji o czym mówi jej preambuła i na którą powołuje się słusznie Trybunał Konstytucyjny w orzeczeniu do wyroku z dnia 9.03.2016 r. w sprawie nowelizacji ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Jeżeli tak, to w naszym państwie decydujący głos ma nie Sejm nie Prezydent i nie Trybunał lecz prawo. Tak więc TK nie może stanowić prawa ani  stawiać się ponad prawem, ponieważ jego kompetencje określa art. 188 Konstytucji  i nie może poza ten zakres kompetencji wychodzić i oceniać regulaminy i uchwały wewnętrzne Sejmu. Trybunał jest niezawisły, ale podlega postanowieniom Konstytucji(art. 195 pkt. 1).

Oczywiście problem interpretacji stosowania prawa został upolityczniony, gdyż jest to korzystne dla obu zwaśnionych stron i żeby go rozwiązać dla dobra kraju musiałoby dojść do porozumienia obu zwaśnionych stron ponad podziałami, co na razie w obecnej sytuacji społeczno-politycznej jest niemożliwe.Tak więc jedynym racjonalnym sposobem jest przymuszenie stron do kompromisowego, a jednocześnie prawidłowego z punktu widzenia prawa rozwiązania. Takim sposobem jest znalezienie takiego arbitra, któremu musiałyby się podporządkować nie tylko rywalizujące ze sobą partie ale również Trybunał Konstytucyjny  a takim arbitrem jest wbrew powszechnym opiniom Konstytucja – niedoskonała,  lecz której podlegają sędziowie TK (Dura lex, sed lex).

Jednym z największych chorób polskiego systemu prawnego jest bardzo częste złe stosowanie prawa o czym pisałem w poprzednim artykule  pt. „Wykładnia i Stosowanie Prawa w Polsce a Konstytucja”. Choroba ta dotknęła również  Trybunał Konstytucyjny mimo, że rzekomo składa się on z najwybitniejszych znawców prawa. Choroba ta ujawniła się  w werdyktach Trybunału Konstytucyjnego, który orzeka raz  zgodnie z  duchem Konstytucji  i tym samym zgodnie z nią a drugi raz orzeka niezgodnie z duchem Konstytucji ,czyli niezgodnie z Konstytucją, a przecież jej podlega. W  wyroku  z dnia 9 marca 2016r. Trybunał  słusznie odwołuje się do podstawowej zasady wykładni prawa tj do zasady ,że ustawy winny być interpretowane dla zachowania ich ducha tj. w tym przypadku co reprezentant Suwerena uchwalając Konstytucję chciał osiągnąć (Benignius leges interpretandae sunt quo voluntas earum conservetur).

Co prawda TK nie nazywa tej zasady ale ją stosuje pisząc w orzeczeniu  ,że postanowienia w/w ustawy tj.  wymóg 2/3 głosów. w orzekaniu wyroków, pełny skład sędziowski, rozpatrywanie spraw wg kolejności wpływu, brak vacatio legis, możliwość wygaszania mandatów przez Sejm uniemożliwią Trybunałowi Konstytucyjnemu.” rzetelne sprawne działanie oraz ingerując w jego niezależność i odrębność od pozostałych władz, naruszają zasady państwa prawnego”. Biorąc pod uwagę logikę i pragmatykę taka sytuacja na pewno by nastąpiła – co niezgodne byłoby z tym co chciał osiągnąć Suweren tj. z tym aby Trybunał działał efektywnie i aby nie był sparaliżowany. Tak więc TK słusznie uważa zapisy tej ustawy za niezgodne z Konstytucją. Jest jednak druga strona medalu – wyrok TK i jego orzeczenie z 3 grudnia 2015r. w sprawie zgodności ustawy o Trybunale Konstytucyjnym .

Tu jest  to co pisałem wyżej jest to zlekceważenie  ducha ustawy zasadniczej, gdyż ustosunkowując się do ustawy z dnia 25.06.2015 r. (DzU poz. 1064), a konkretnie do jej  art.137  TK zupełnie  pomija to co chciał osiągnąć Suweren postanawiając w art. 194 Konstytucji. Akt wyborczy jest emanacją woli narodu i od tego momentu do następnych wyborów  należałoby liczyć kadencyjność Sejmu. A jeżeli w tym okresie kończy się kadencyjność starych sędziów TK do wybór nowych sędziów należy do Sejmu z tego okresu a nie do Sejmu poprzedniego.

TK sam niekonsekwentnie w swoim uzasadnieniu wyroku na str. 61 stwierdził: „Wybór sędziów nie może być dokonany z góry(przed czasem) w stosunku do stanowisk sędziowskich, które zostaną zwolnione  dopiero w trakcie kadencji przyszłego Sejmu”. Tak więc ww. wyrok TK był wydany  post factum a ustawa z art. 137 była  i sam wybór sędziów był dokonany przed faktem ogłoszenia przez Prezydenta pierwszego posiedzenia nowego Sejmu w związku z czym  nie można było z góry ustalić tzw. formalnego terminu rozpoczęcia kadencji i gdyby na 5 listopada 2015 r. Prezydent zwołał posiedzenie nowego Sejmu to wszyscy  wybrani sędziowie byliby sędziami warunkowymi.

W związku z powyższym należało zakwestionować cały artykuł 137 tj. uznać za nieważne wybranie 5 sędziów TK a nie dwóch. Uchwalający  Konstytucję (przedstawiciel Suwerena) chciałby, aby wybory sędziów nie odbywały się przed czasem i zachowały ideę pluralizmu. A na pewno nie chciałby aby formalne terminy były ważniejsze od aktów wyborczych i decydowały o tym który Sejm ma wybierać sędziów TK

Natomiast  Trybunał Konstytucyjny   zastosował wykładnię  nie wg. ducha prawa ale  wg. litery prawa, co jest niezgodne z Konstytucją. TK w wyroku z 9 marca 2016 r. zastosował zasadę interpretacji zgodnej z duchem prawa a w tym przypadku jej  nie zastosował  mimo, że w każdym wątpliwym interpretacyjnie przypadku do tego był zobowiązany.

Jest jeszcze jedna bardzo ważna sprawa rzadko ostatnio podnoszona a mianowicie sprzeniewierzenie się przez trzech sędziów  TK podstawowego przykazania sędziowskiego a mianowicie  zasady bezstronności. Zasada ta zapisana jest również w Konstytucji art. 195 pkt 3  (… nie mogą….ani  prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależnością sądów i niezawisłością sędziów”).

Natomiast 3 sędziów TK uczestniczyło w pracach partii politycznej PO nad ustawą sejmową, która  mimo tego została przez ogół i również samą TK uznana w części za niekonstytucyjną.  Sędziowie ci nie tylko popełnili przestępstwo sędziowskie ale okazali niekompetentnymi prawnikami co tym samym narazili na szwank nie tylko swoje dobre imię ale również  prestiż Trybunału i całego środowiska sędziowskiego.

Powracając do początku mego artykułu to nawoływanie do rozmów i kompromisu tylko dwie zwaśnione strony tj. PO i PiS jest działaniem nierealnym, gdyż trwanie tego konfliktu  jest w obopólnym ich interesie a Polska  i jej obywatele tracą na tym prestiżowo i materialnie. Jeżeli więc w państwie polskim  prawo decyduje i jest  najważniejsze to przede wszystkim prawnicy powinni wziąć sprawy w swoje ręce i podyktować rozwiązanie kompromisowe, a nie załamywać ręce i twierdzić, że jest pat.

Tak więc, aby środowisko prawnicze nie straciło swojego prestiżu i zaufania społeczeństwa polskiego powinno nie tylko przyjrzeć się wyrokowi TK  z 3 grudnia 2015 r., ale przede wszystkim zawnioskować do Zebrania Ogólnego Sędziów TK, aby trzech sędziów ,którzy sprzeniewierzyli się bezstronności i niezawisłości sędziów a przy tym okazali się niekompetentni podali się do dymisji. W ich miejsce można by było zaprzysiąc wcześniej wybranych sędziów przez PO, a nowy Przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego dopuściłby do pracy  trzech sędziów wybranych i zaprzysiężonych. PiS z kolei też musiałby iść na kompromis i uznać i wydrukować wyroki TK.

Tym sposobem wyroki TK jako ostateczne zostałyby utrzymane w mocy a autorytet TK zostałby nienaruszony, a środowisko sędziowskie oczyściłoby swoje szeregi i tym samym  wzmocniłoby swoją powagę wśród społeczeństwa. Środowisko prawnicze tj. Krajowa Rada Sądownictwa, Naczelna Rada Adwokacka, Prezes SN, profesorowie z UJ – już się zaangażowali w obronę demokracji w Polsce, a teraz powinni zaangażować się w prawne rozwiązanie konfliktu dla dobra kraju i własnego środowiska. Ja podaję jeden prosty sposób, który przeciąłby ten węzeł gordyjski. Jeśli prawnicy uważają że sposób jest zły albo nierealny, niech wymyślą lepszy, bo to ich obowiązek wobec kraju i swego środowiska.

Konkludując, tylko duża aktywność środowiska prawniczego i współpraca trzech a nie dwóch stron, może spowodować przecięcie tego węzła gordyjskiego. Inne  działania  są skazane na niepowodzenie.

Włodzimierz Wieczorek
Prezes Związku Stowarzyszeń
Zielony Ring Przemszy

Miejska Biblioteka Publiczna w Sosnowcu serdecznie zaprasza wszystkich stałych bywalców Kina w Bibliotece oraz osoby, które dotąd nie miały okazji uczestniczyć w darmowych środowych seansach, na projekcje w ramach nowego cyklu „Kobieta w roli głównej”. Marcowe wieczory, tym razem, wypełnią nam: poruszające dramaty, trzymające w napięciu thrillery i zaskakujące biografie – filmy ukazujące niezliczone oblicza silnych i fascynujących postaci kobiecych. UWAGA – w repertuarze filmy nie tylko dla kobiet! Wstęp wolny.

Seanse odbywać się będą tradycyjnie w wygodnej Auli Biblioteki Głównej przy ul. Kościelnej 11 w środy (2,9,16,23,30.III) o godz. 18.00. Filmy będą wyświetlane w wersji z napisami.

Szczegółowy repertuar dostępny na plakatach w Bibliotece Głównej MBP. Pytania o kolejne tytuły filmów można kierować na adres: kinga.baranowska@biblioteka.sosnowiec.pl lub pod numer telefonu 32 266 43 76 (po godz. 15.00 pod numer 32 266 64 72). Tytuły poszczególnych filmów nie są reklamowane w mediach ze względu na wymogi umowy licencyjnej.

Wejście do Auli będzie możliwe na pół godziny przed seansem i kwadrans po jego rozpoczęciu.

W środę 16 marca o godz. 18.00 wyświetlony zostanie kryminał w reżyserii Neila Jordana. W roli głównej – Jodie Foster.

Nowojorska dziennikarka radiowa, wiedzie szczęśliwe i poukładane życie. Wszystko zmienia napad, którego ofiarami stają się Erica i jej narzeczony. Brutalnie pobita kobieta nie mogąc pogodzić się z utratą ukochanego zaczyna kręcić się nocą po ulicach miasta, by odnaleźć ludzi, których obarcza odpowiedzialnością za to, co się stało. Jej mroczna pogoń za sprawiedliwością przyciąga uwagę szerokiej publiczności i odtąd miasto elektryzują doniesienia o jej anonimowych wyczynach…

Czas projekcji: 1:59:00

Czy demokratyczny system prawny jest w Polsce jest demokratyczny? Większość przepisów prawa jest demokratyczna więc system należy uznać za demokratyczny. Czym innym jednak jest system przepisów prawa a czym innym stosowanie przepisów tego systemu w praktyce. Tak więc nie oceniam w tym artykule samego systemu tylko jego funkcjonowanie w praktyce ,czyli funkcjonowania poszczególnych części tego systemu w życiu społecznym oraz stosowanie jego przepisów prawnych w sądach powszechnych.(Dura lex, sed, lex).

I Przyczyny złego stosowania prawa

W Polsce rozpoczyna się walka o konstytucję prawdziwie obywatelską.
Batalia partyjna o Trybunał Konstytucyjny która rozpoczęła w 2015 roku uświadomiła znakomitej większości Polaków, że obowiązująca konstytucja w wielu punktach ma nieprecyzyjne lub złe zapisy. Poza tym powstała w 1997 roku i jest ona produktem kompromisu ówczesnych sił politycznych w Polsce. Jest ona w większości ukierunkowana na zachowanie wpływów postkomunistów w gremiach opiniotwórczych i decyzyjnych w związku z czym już z tej przyczyny nie może być dobra. Uprzywilejowała establishment, a mimo wszystko traktował i traktuje on konstytucję instrumentalnie tj. zapisy konstytucji zawsze interpretowano na swoją korzyść. Mówiąc wprost zapisy konstytucji były traktowano z całą powagą, gdy dotyczyły interesów establishmentu, a gdy zagrażały lub wręcz godziły w jego interesy, to były pomijane lub łamane i zastępowane drugorzędnym przepisami prawnymi. Było to możliwe bo w gremiach decyzyjnych i opiniotwórczych, a co najważniejsze w sądach powszechnych, zainstalowali się przefarbowani spadkobiercy dawnego systemu politycznego. Patologia ta utrwalała się od lat.

W związku z powyższym uważam, że uchwalenie nowej i nawet bardzo dobrej obywatelskiej konstytucji nie spowoduje, że nastąpi radykalna naprawa systemu prawa w Polsce i naprawa samej Polski , gdyż ten zły sposób stosowania prawa utrwalił się nie tylko w władzy centralnej ale również wśród urzędników, sędziów i prokuratorów. Nieodzownym staje się nie tylko zmiana prawa i uproszczenie, poprzez kodyfikację i ograniczenie reglamentacji i zakazów, ale również wymiana kadr sędziowskich i prokuratorskich wraz z ograniczeniem immunitetu sędziowskiego i prokuratorskiego. Celowym wydaje się przywrócić na powrót większe kompetencje prezesów sądów, aby nie ograniczali się tylko do administrowania z jednoczesnym, konsekwentnym wdrażaniem nowych procedur w postępowaniach sądowych i w prokuratorskich tak, aby ograniczyć do minimum przypadki złego stosowania prawa wynikającego z nawyków sędziów i urzędników, jak również z złej woli i innych czynników (Regulaminy wewnętrzne sądów wydawane przez MS). Poza tym prezesów sądów powinno się wybierać spośród kandydatów wskazanych przez organizacje prawnicze w wyborach powszechnych. W każdym systemie prawa obok procedur istnieją niezmienne zasady, które należy bezwzględnie stosować. Natomiast w Polsce te żelazne reguły i zasady często są pomijane w przypadkach licznych kolizji przepisów prawnych.

Polski system prawny opiera się na najważniejszym akcie prawnym tj. konstytucji . Z tego o najwyższej randze aktu prawnego mają wywodzić się inne przepisy prawne i nie mogą być z nią sprzeczne. Niestety jest inaczej, bardzo często są sprzeczne, a niektóre obowiązujące przepisy prawne pochodzą jeszcze z realnego socjalizmu, a przecież konstytucję mamy już z całkiem innego ustroju społecznego. Polski system teoretycznie jest kompleksowy i logicznie zbudowany, ale to tylko teoria. Jeżeli weźmiemy pod uwagę sejmową biegunkę legislacyjną (wielu posłów chwali się swoją pracą mówiąc w ilu pracach komisji sejmowych brał owocny udział, co przełożyło się na wielość uchwalonych ustaw) ta wielość przepisów i często ich sprzeczność nie tylko prowadzi do kłopotów interpretacyjnych, ale stanowi doskonałe pole do nadużyć.

II Wykładnia i stosowanie prawa.

Prawo składa się z litery i ducha prawa, czyli tego po co prawo ma być stosowane.
Ustawy winny być interpretowane dla zachowania ich ducha (Benignius leges interpretandae sunt quo voluntas earum conservetur). Przykładem nierozumienia problemu była medialna wrzawa z udziałem dyletantów z profesorskimi tytułami, kiedy były minister nomen omen sprawiedliwości Jarosław Gowin wypowiedział się publicznie, że dla niego ważniejszy jest duch prawa niż jego litera a tzw. autorytety próbowały go ośmieszyć. Sama ilość przepisów to nie tylko jedyny problem polskiego sądownictwa i całego państwa, wielkim problemem wręcz patologią jest ich stosowanie. Polski porządek prawny opiera się na wykładni systemowej, która polega na ustaleniu właściwego przepisu prawa na podstawie jego usytuowania w systemie prawa. Wykładnia ta zakłada, że miejsce przepisu prawa w danym akcie nie jest przypadkowe. Wykładnie tą stosuje się przy pomocy dyrektyw, czyli zasad interpretacyjnych. Gdy wykładnia językowa nie prowadzi do jednoznacznych rezultatów, należy się oprzeć o wykładnie systemową lub funkcjonalną.

We wszystkich porządkach prawnych są reguły i zasady, które pozwalają odstąpić od znaczenia literalnego. W polskim porządku prawnym również. W Polsce niestety króluje interpretacja przepisów prawa według jego litery. Sędziowie rzadko stosują poniższe obowiązujące zasady (reguły) prawa: Pierwszą regułą (zasadą) jest to, że akt normatywny wyższego rzędu ma pierwszeństwo i moc obowiązującą, a nie akt normatywny niższego rzędu sprzeczny z aktem wyższego rzędu. (Lex superior derogat legi inferiori)

Drugą ważną regułą kolizyjną jest to, że norma prawna późniejsza uchyla normę przepisów wcześniejszą. Dotyczy to norm równorzędnych Lex posterior derogat legi priori. Trzecią regułą jest, że norma wcześniejsza wyższego rzędu uchyla normę późniejszą niższego rzędu. Lex superior prior derogat legi posteriori inferiori. Czwartą ważną regułą kolizyjną jest to, że norma szczególna uchyla normę ogólną przy równorzędności przepisów. Lex specialis derogat legi generali. Poza tym sędziowie mając w ręku narzędzie w postaci „swobodnej decyzji”(kpc) nie stosują jej w przypadku kolizji postanowień przepisów prawa z słusznością, moralnością czy normami społecznymi.

Normy prawa wytyczają tylko ramy decyzji zakreślają ich granice ale ich nie wyznaczają – gdy się one okażą niecelowe, niesłuszne, niesprawiedliwe. W przypadku kolizji między postanowieniami prawa z jednej strony, a słusznością ,moralnością czy celowością drugiej strony – pierwszeństwo zawsze powinno zyskiwać to drugie – czyli słuszność, moralność, celowość i normy społeczne. Jest to podstawowa zasada we wszystkich demokratycznych systemach prawnych.

III Diagnoza złego stosowania prawa w Polsce.

Czym jest spowodowane takie złe stosowanie prawa przez sędziów? Jest to wynikiem wielu czynników, a przede wszystkim takich jak:

– złe nawyki wynikające z brania przykładu z sędziów z epoki realnego socjalizmu,
– młody wiek sędziego i wynikający z niego brak doświadczenia życiowego i sędziowskiego co powoduje bojaźń przed ferowaniem wyroków w razie odstąpienia od litery prawa,
– słabe wykształcenie prawnicze.
– zwykły oportunizm,
– zła wola i falandyzowanie prawa

Te wszystkie czynniki mają swoją przyczynę przede wszystkim ze złego systemu naboru sędziów oraz braku lustracji środowiska sędziowskiego. Zawód sędziego w wielu krajach jest nobilitacją prawnika, gdzie do godności sędziego dochodzi się po dwudziestoletniej i owocnej praktyce adwokackiej. W Polsce tak nie jest – sędzią można się stać w wieku trzydziestu paru lat. Podobnym problemem jak funkcjonowanie sądów jest funkcjonowanie prokuratury i urzędów państwowych i samorządowych, gdzie decyzje administracyjne nie będące prawem lecz mające charakter prawa – często są w praktyce ważniejsze niż ustawy sejmowe. Wynika to z tego , że są one oparte o przepisy prawne wyższego rzędu, ale często oparte nie na tych przepisach, co powinny być i tym samym decyzje administracyjne są często błędne i krzywdzące.

Natomiast aby uchylić decyzję należy ją zasądzić, co wymaga wiele czasu, a decyzja jest wdrażana natychmiast. A gdy uzyska się wyrok sądowy unieważniający decyzję administracyjną, to szkody wynikłe z wdrożenia decyzji są już nie do naprawienia. W Polsce narzeka się na małą aktywność społeczną, a nie uchwala się przepisów, które umożliwiłyby każdej organizacji społecznej z osobowością prawną uczestnictwo w postępowaniach sądowych na zasadach strony, które dotyczą tych tematów, które te organizacje mają zapisane w statucie jako przedmiot swej działalności Jedyny wyjątek dotyczy sądów administracyjnych, gdzie taka możliwość mają organizacje walczące o ochronę środowiska. Ale z realizacją tego przywileju też bywa różnie.

Czytającym ten artykuł chcę przede wszystkim uświadomić jak bardzo istotne jest stosowanie przepisów prawa. Tak więc sama nowa, dobra konstytucja nic nie da, jeśli nie będzie woli wszystkich obywateli i rządu do prawidłowego jej stosowania. Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii nie posiada konstytucji, a jest uważane są za wzór demokracji.

Włodzimierz Wieczorek
prezes Związku Stowarzyszeń
„Zielony Ring Przemszy”

Źródło: sosnowiecfakty.pl

      Jak było do przewidzenia opinia Komisji Weneckiej i wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie tzw. „ustawy naprawczej” ponownie rozpaliły dyskusje dotyczące stanu polskiej demokracji. Sytuacja staje się jednak coraz bardziej poważna, ze względu na brak skłonności obydwu stron do kompromisu. Politycy partii rządzącej okopali się na swoich pozycjach i nie chcąc się przyznać do błędu (jak mawiał Talleyrand – to gorzej niż zbrodnia, to błąd), szermując hasłami narodowej suwerenności, narażają Polskę na postępującą izolację międzynarodową ze wszystkimi tego, także czysto materialnymi, konsekwencjami. Podobną postawę przyjęły ugrupowania opozycyjne, które czując poparcie instytucji międzynarodowych i znaczącej części społeczeństwa, chcą doprowadzić politycznego przeciwnika do całkowitej kapitulacji, nie biorąc pod uwagę do czego może doprowadzić dalsza eskalacja konfliktu. W polityce bowiem, podobnie zresztą jak w życiu, nie zawsze liczy się siła argumentów. Ważniejszy jest argument siły. W tym przypadku politycznej. A ta jest po stronie Prawa i Sprawiedliwości mającej większość w Sejmie, Senacie i swojego Prezydenta.

   Argumenty prawne w zdecydowanej większości są po stronie przeciwników zmian dokonywanych w ostatnich miesiącach przez Prawo i Sprawiedliwość. Argument woli narodu jako uzasadnienie możliwości wprowadzania nieograniczonych zmian, nie wytrzymuje krytyki w świetle zasady trójpodziału władzy (dominującą pozycję Sejmu w systemie sprawowania władzy przewidywała Konstytucja PRL). Zarzut złamania ustawy przez sędziów Trybunału, którzy badali konstytucyjność „ustawy naprawczej” nie biorąc pod uwagę jej zapisów (np. o konieczności rozpatrywania spraw zgonie z kolejnością ich wpływania) oraz zasady domniemania zgodności uchwalonej ustawy z Konstytucją, kłóci się z elementarną logiką. Parlamentarna większość mogłaby w ten sposób przegłosowywać ustawy w ewidentny sposób sprzeczne z Konstytucją, które mogłyby być badane – i uchylane – dopiero za kilka lat. Domniemanie konstytucyjności uchwalonych ustaw to zasada, którą w listopadzie złamał Prezydent Andrzej Duda odmawiając mianowania trzech sędziów wybranych przez Sejm w październiku na podstawie obowiązującej wówczas ustawy po zakończeniu kadencji ich poprzedników. Twierdził wówczas, że ustawa uchwalona przez Platformę kilka miesięcy wcześniej była niezgodna z Konstytucją, co z resztą w przypadku tych trzech sędziów nie zostało później potwierdzone przez Trybunał.

   Zabawnie brzmią twierdzenia, że sędziowie zebrali się nie na posiedzeniu, a na spotkaniu towarzyskim. Dlaczego w takim razie minister Zbigniew Ziobro prosił ich o przełożenie tego spotkania? Czyżby nasz nowy Prokurator Generalny rościł sobie prawo ingerowania w prywatne spotkania Polaków? Warto też zwrócić uwagę, że w tym „towarzyskim spotkaniu” wzięli udział również sędziowie wybrani do Trybunału w obecnej kadencji Sejmu i dopuszczeni do orzekania przez prezesa Rzeplińskiego. Jak widać nawet oni, mimo że nie zgodzili się z wyrokiem, to jednak nie traktowali posiedzenia jako prywatnego spotkania przy herbatce. To zresztą najlepszy dowód na to, że po wybraniu sędziowie Trybunału Konstytucyjnego stają się w dużym stopniu niezależni od tych sił politycznych, które o ich wyborze zadecydowały.

   Przewaga argumentów prawnych po stronie opozycji nie ma decydującego znaczenia. Większość w Sejmie i Senacie połączona z bezwzględną lojalnością parlamentarzystów PiS wobec prezesa powodują, że proste wprowadzenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego w życie i zastosowanie się do opinii Komisji Weneckiej, nie jest możliwe. Dlatego trzeba szukać kompromisu. Kompromisu, który dla purystów prawnych będzie trudny do przyjęcia, ale który wydaje się jedyną sensowną drogą wyjścia z patowej sytuacji.

   Propozycja, którą kilka tygodni temu zgłosił Jarosław Kaczyński – ośmiu sędziów wybiera opozycja, siedmiu PiS – w ogóle nie nadaje się do poważnego rozważania. Po pierwsze, w sytuacji gdy wyroki miałyby zapadać większością 2/3 głosów, siedmiu sędziów wystarczy do zablokowania każdego orzeczenia o niekonstytucyjności uchwalonego przez większość sejmową prawa. Oznaczałoby to również konieczność wygaszenia mandatów obecnych sędziów, co byłoby złamaniem wszelkich zasad obowiązujących w cywilizowanych krajach. Ciekawe też jak sobie prezes wyobraża skład Trybunału po nowych wyborach, w których przecież to obecna opozycja może zyskać większość? Czy też dostosowywalibyśmy skład Trybunału do nowego układu parlamentarnego? A co w sytuacji, gdyby układy koalicyjne zmieniły się w trakcie kadencji?

   Pierwszą kwestią, która powinna zostać rozwiązana w sposób kompromisowy, to ostatni wyrok Trybunału Konstytucyjnego. Twarde stanowisko premier Beaty Szydło i innych polityków nie dają nadziei, że zostanie on opublikowany. Jedynym sensownym rozwiązaniem wydaje się w tej sytuacji wprowadzenie postanowienia Trybunału w życie bez jego publikowania w Dzienniku Ustaw. Wystarczy, aby wszystkie ugrupowania sejmowe zgodnie przyjęły ustawę uchylającą uchwaloną w grudniu tzw. „ustawę naprawczą”. W ten sposób przywrócony byłby stan prawny zgodny z Konstytucją, a politycy PiS mogliby wyjść z twarzą z sytuacji, w której znaleźli się w wyniku bezkrytycznego przyjmowania poleceń prezesa.

    O wiele trudniejszy do naprawienia jest problem konwalidacji składu Trybunału Konstytucyjnego. Żądanie mianowania przez Prezydenta trzech sędziów wybranych w październiku ma jedną poważną wadę – oznaczałoby przekroczenie konstytucyjnej liczby członków Trybunału. Rozwiązaniem byłoby przyjęcie propozycji prof. Andrzeja Zolla i Pawła Kukiza – zmiana Konstytucji powiększającą skład Trybunału do osiemnastu osób. Ma ono jednak poważną wadę – zmiana ustawy zasadniczej, po to żeby rozwiązać polityczny spór, to nie najlepszy sposób budowania szacunku do prawa i niebezpieczny precedens na przyszłość. Całkiem sensowna, chociaż trudna do przeprowadzenia, wydaje się propozycja Kazimierza Ujazdowskiego – dopuszczenia do orzekania zaprzysiężonych już przez Prezydenta sędziów Trybunału i stopniowego mianowania na zwalniające się miejsca wybranych w październiku przez Sejm poprzedniej kadencji, a niezaprzysiężonych, sędziów (kadencje obecnych wygasają w kwietniu i grudniu obecnego roku oraz w czerwcu roku przyszłego). Alternatywna koncepcja odwrócenia kolejności wymagałaby wcześniejszej rezygnacji trzech sędziów przez obecną większość sejmową. Tym samym nie mogliby być już oni ponownie wybrani, ponieważ Konstytucja wyraźnie tego zabrania (w przypadku trzech sędziów wybranych przez poprzedni Sejm taka sytuacja nie zachodzi, gdyż uchwały o ich wyborze zostały uchylone przez nowy parlament).

   Pozostaje jeszcze pytanie, w jaki sposób uniknąć kolejnych problemów w przyszłości. Wszystkie zgłoszone do tej pory propozycje nie rozwiązują groźby powrotu konfliktu. Propozycja Bronisława Komorowskiego przewidująca możliwość zgłaszania kandydatów przez różne niezależne instytucje (arogancko odrzucona przez posłów Platformy Obywatelskiej w trakcie prac sejmowych), niewiele zmienia – ostateczny wybór należałby i tak do większości sejmowej. Podniesienie wymaganej do wyboru większości do 2/3 jak chce Paweł Kukiz czy 3/5 jak zaproponowała Nowoczesna, być może zwiększyłaby pluralistyczność Trybunału, ale nie jego niezależność od politycznych układów. Wręcz przeciwnie, Trybunał stałby się kolejnym elementem w partyjnych układach dotyczących podziałów politycznych łupów, co znacząco osłabiłoby jego autorytet. Trybunał, jak każdy organ sądowy, ma być niezawisły, a nie pluralistyczny.

   Jedynym sensownym rozwiązaniem jest całkowite odsunięcie polityków od procesu wyboru sędziów Trybunału. Powinni być oni wybierani tak jak są wybierani wszyscy sędziowie (oczywiście poza Trybunałem Stanu, gdzie patologia jest jeszcze większa). W przypadku wakatu prezes Trybunału ogłaszałby konkurs. Następnie wszyscy kandydaci spełniający wysokie kryteria poddawani byliby ocenie przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego. Ostatecznego wyboru dokonywałaby Krajowa Rada Sądownictwa, a nominacje wręczałby Prezydent w ciągu miesiąca od dnia przesłania wniosku. Wymagałoby to oczywiście zmiany obowiązującej Konstytucji. Warto też znieść kadencyjność sędziów (tak jak wszyscy sędziowie przechodziliby w stan spoczynku) i wprowadzić całkowity zakaz zajmowania się innymi zajęciami zarobkowymi. Tym samym funkcja sędziego byłaby prawdziwym ukoronowaniem kariery, a członkowie Trybunału mogliby w pełni się poświęcić swoim obowiązkom.

   Czy kompromis jest możliwy? Ostatnio Antoni Macierewicz lekceważąco wypowiadał się o demokracji amerykańskiej wskazując na o wiele starsze polskie tradycje. Szkoda, że ani on, ani jego partyjni koledzy nie są skłonni z naszej historii wyciągnąć stosownych wniosków. Polska demokracja szlachecka oparta była bowiem na upartym dążeniu do uzyskania konsensusu. Wygrywanie swoich racji korzystając z chwilowej arytmetycznej większości było obce naszym rodakom w XVI wieku. Rzeczpospolita była wtedy potęgą i wzorem do naśladowania. Trudno to niestety powiedzieć o współczesnej Polsce.

Karol Winiarski