Idea utworzenia obszaru objętego ochroną prawną, obejmującego otoczenie kościoła p.w. Św. Joachima w sosnowieckim Zagórzu była przedstawiana w mediach już wiele razy. Jednym z ostatnich był obszerny artykuł w Kurierze Miejskim z czerwca 2014 r. (https://www.kuriermiejski.com.pl/images/kurier-miejski/KM06-2014.pdf strona nr 9), w którym opisany został aktualny na tamten czas stan prac nad powołaniem Zespołu przyrodniczo-krajobrazowego im. Prof. W. Szafera (Zespołu).

Przypomnijmy: pomysł objęcia przedmiotowego terenu ochroną prawną, dla zabezpieczenia go przed zniszczeniem pojawił się w głowach inicjatorów powołania Zagórskiego Stowarzyszenia Regionalnego „Pakosznica”. Doprowadzenie do realizacji tego zamierzenia stało się głównym celem tej powstałej w 2010 r. organizacji pozarządowej. W sierpniu 2012 r. złożyliśmy formalny wniosek o utworzenie Zespołu na podstawie Ustawy o ochronie przyrody do ówczesnego prezydenta Sosnowca – Kazimierza Górskiego. Bardzo ważną datą stał się 22 października 2012 r. kiedy to Komisja Rozwoju Miasta i Ochrony Środowiska Rady Miejskiej w Sosnowcu (dalej – Komisja RMiOŚ) przegłosowała wniosek obligujący sosnowiecki Urząd Miasta do utworzenia Zespołu na bazie trzech obszarów o wysokich walorach przyrodniczych, wskazanych do objęcia ochroną prawną w obecnie obowiązującego Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Sosnowiec (dalej – Studium). Po pewnych przejściach Wydziałowi Ochrony Środowiska i Rolnictwa UM w Sosnowcu (WOŚiR) udało się wyłonić z początkiem 2014 r. wykonawcę dokumentacji koniecznej dla objęcia terenu ochroną prawną. Jesienią tegoż samego roku opracowanie zostało złożone przez wykonawcę w WOŚiR. Zawiera ono przede wszystkim projekt uchwały Rady Miejskiej powołującej do życia Zespół oraz zestawienie najważniejszych walorów tego obszaru.

Idea ochrony przedmiotowego obszaru nie wzięła się z nikąd. Jest to rozwinięcie zapisu zawartego w Studium. I trzeba podkreślić, że jest to projekt apolityczny. Od początku realizacji naszego zamierzenia współpracujemy z radnymi różnych opcji politycznych. W tym czasie już trzykrotnie zmieniał się przewodniczący Komisji RMiOŚ. Obecnie jest nim Paweł Wojtusiak. Popierają nas ci z radnych, którzy doceniają rangę tego obszaru i są świadomi jego znaczenie dla tożsamości naszej Małej Ojczyzny. Bo dla czego akurat teren ten jest taki wyjątkowy? Jest na nim wszystko to co przewidział ustawodawca tworząc definicję zespołu przyrodniczo-krajobrazowego. Ba, jest nawet dużo więcej. Mamy tu więc wspaniałe obiekty historyczne (większość z nich ma status zabytków) takie jak: gródek stożkowaty (zwany rycerskim) z XIV-XV w. – najstarszy zabytek Sosnowca nie licząc pozostałości osady hutniczej z XI-XIII w., które znajdują się tuż obok (pod powierzchnią ziemi), jeden z najstarszych w Sosnowcu, wspaniały park podworski otaczający pałacyk Mieroszewskich, najstarszy (wyżej wspomniany) kościół w mieście rozbudowany na początku XX w. w monumentalną świątynię. Mamy tu też niebywałe ciekawostki przyrodnicze – wymierające w wielu miejscach kraju: motyle – modraszki, rośliny – jak kosaciec syberyjski, czosnek niedźwiedzi oraz dwa gatunki storczyków. Dodajmy do tego zające szaraki, sarny, derkacze, gąsiorki i wiele innych gatunków zwierząt. Rangi obszarowi dodaje fakt, że część z tych gatunków jest przedmiotem ochrony w całej Unii Europejskiej. Warto wspomnieć jeszcze o niebywałych walorach krajobrazowych tego obszaru z górującą nad nim bryłą zagórskiej świątyni oraz szczelnie pokrytą parkowym starodrzewem kopułą zagórskiego wzgórza. Obszar zachował więc w dużej mierze charakter sprzed ponad 100 lat! Wszystkie wartości wskazują, iż jest to miejsce unikatowe, stanowiące o tożsamości Zagłębia Dąbrowskiego.

Gdy radni Komisji RMiOŚ przyjęli jesienią 2012 r. wspomniany wniosek odetchnęliśmy z ulgą. Jednak wkrótce okazało się, że nasz udział w projekcie nie może się zakończyć na tym etapie. Bo z realizacją wniosku jest różnie. Kiedy wydawało się nam, że zgodnie z jego zapisami nic nie stoi na przeszkodzie, by po opracowaniu dokumentacji dla projektowanego Zespołu projekt uchwały w sprawie jego powołania był przedmiotem głosowania na najbliższej sesji Rady Miejskiej dowiedzieliśmy się, że trzeba zaczekać do opracowania nowej wersji Studium. Na posiedzeniu Komisji RMiOŚ, które miało miejsce dn. 21.05.2015 r. usłyszeliśmy z ust naczelniczki Wydziału Planowania Przestrzennego uspokajanie, iż Studium powinno być gotowe koło października. Jednak już nie pierwszy raz okazało się, że czas działa na niekorzyść przedmiotowego obszaru. Następnego dnia po posiedzeniu Komisji zauważyliśmy, że „nieznany sprawca” wytyczył geodezyjnie na przedmiotowym obszarze przebieg planowanej drogi, jak się okazało z informacji z Urzędu Miasta – mającej stanowić tymczasowy dojazd do działki, którą właściciel postanowił zabudować. Droga miałaby przeciąć obszar projektowanego Zespołu niemal na pół, przechodząc m.in. przez fosę średniowiecznego gródka… Realizacja „tymczasowej” drogi wiązałaby się z trwałym przekształceniem (m.in. wycięciem drzew i krzewów) terenu stanowiącego miejsce występowania wielu chronionych gatunków zwierząt. Najciekawsze jest to, że działka, która miałaby zostać zabudowana posiada już dojazd od asfaltowej ulicy Kamiennej. Kolejnym problemem, który zauważyliśmy na obszarze projektowanego Zespołu w ostatnich miesiącach jest rozjeżdżanie go przez quady.

W utworzeniu Zespołu upatrujemy szansy na drugie życie dla tego obszaru, który przez długie lata był zaniedbywany. W obecnej sytuacji ponoć brak pieniędzy na rewitalizację terenu, na którym kształtowała się historia Zagłębia Dąbrowskiego. Sytuacja ma się zmienić, gdy powstanie Zespół. Jeśli jednak cały obszar nie zostanie w jak najszybszym czasie objęty ochroną prawną to cenne ze względów historycznych, krajobrazowych i przyrodniczych łąki i zarośla mogą zostać trwale zniekształcone. Byłaby to duża strata nie tylko dla Zagórza, ale i całego miasta oraz regionu Zagłębia Dąbrowskiego. Teren ma olbrzymi potencjał edukacyjny, który przy niedużych nakładach sił i kosztów (tworząc m.in. nowoczesną ścieżkę edukacyjną) można by doskonale wykorzystać. Staramy się to robić m.in. organizując wśród bujnych łąk nad Potokiem Zagórskim coroczne „Zagórskie Sianokosy” oraz wycieczki, współpracując przy tym z sosnowieckim Centrum Informacji Miejskiej. Niestety wciąż jeszcze widać tutaj olbrzymie zaległości ze strony Urzędu Miasta z jednej strony, a z drugiej brak poszanowania tego terenu przez niektóre osoby. Mamy nadzieję, że osobiste zaangażowanie prezydenta Sosnowca Arkadiusza Chęcińskiego w sprawę projektowanego przez Urząd Miasta Zespołu przyrodniczo-krajobrazowego doprowadzi wreszcie do jego utworzenia na pożytek mieszkańców Zagłębia Dąbrowskiego i nie tylko.

Wszelkie osoby zainteresowane naszą inicjatywą odsyłamy na profil stowarzyszenia na portalu facebook: https://www.facebook.com/Pakosznica Kontaktować można się również za pośrednictwem maila: pakosznica@wp.pl

 Paweł Kauzal

Wiceprezes Zagórskiego Stowarzyszenia Regionalnego „Pakosznica”

Przedstawiamy kolejny materiał ze spaceru, aby pokazać następny niewykorzystany potencjał terenu zielonego, który dzięki relatywnie niewielkim nakładom mógłby sprawić wiele radości okolicznym mieszkańcom. Nie trzeba byłoby wówczas jechać do Parku Sieleckiego, ani nigdzie indziej. Chodzi o to, by mieć przyjemne miejsce w zasięgu ręki i na to chcemy zwrócić uwagę zarówno mieszkańcom, radnym jak i władzy wykonawczej. Dlatego też wędrujemy po całym mieście, starając się łączyć przyjemne z pożytecznym. Reportaże nie mają na celu dokuczenia ani poprzedniej władzy, ani obecnej, a jedynie pokazanie decydentom, że są fajne miejsca i w przyszłości mogłyby służyć mieszkańcom znacznie lepiej nic obecnie. Często jest tak, że nie widzimy tego, co mamy tuż przed nosem.

Idąc ul. 1 Maja w stronę ronda im. Edwarda Gierka za Sądem Rejonowym po lewej stronie, przed mostem, mamy zejście na teren zielony wzdłuż Przemszy. W pewnym sensie można ten fragment zieleni uznać za przedłużenie Plantów.

Nieco dalej jest znacznie więcej chodnika, jednak ten stan nie ciągnie się zbyt daleko. Dużą część spaceru trzeba przebyć za pomocą wydeptanych ścieżek, co nieco kontrastuje z dobrze zadbaną roślinnością wokół wspomnianego sądu.

Spacerując można się natknąć na skupiska śmieci, betonowe ogrodzenie, konstrukcję rurową. jakieś niezidentyfikowane elementy, dziurawy mur po drugiej stronie rzeki oraz całkiem ładną, choć zaniedbaną roślinność. Co ciekawe, prawie z każdego miejsca można dojrzeć górujący nad drzewami opuszczony budynek tzw. „szkieletor” na który od długiego już czasu nie ma chętnych – własność Śląskiego Uniwersytetu Medycznego:

W niektórych miejscach można nawet dojrzeć resztki dawnego chodnika:

Spacerując można natknąć się też na kilka rozgałęzień ale „główna” trasa kończy się przy ul. Franciszkańskiej. Można wtedy podążyć dalej prosto lub przejść przez most. W tym miejscu Przemszy dość często można spotkać kaczki, a czasami nawet łabędzie.

Po drugiej stronie mostu na lewo jest Ogród Polisensoryczny i Park Harcerski o których ostatnio pisaliśmy, natomiast na prawo jest dalsza część terenu zielonego wokół Przemszy. Również po tej stronie spacerowicz ma do dyspozycji głównie wydeptane ścieżki. Chodnik pojawia się jedynie po zejściu z mostu, jednak prowadzi właściwie donikąd.

Spacerując po tej stronie natknąć można się na skupiska śmieci i prowizoryczną huśtawkę oraz niezabezpieczony właz. Jest jeszcze jakaś niezabezpieczona studzienka, która może stanowić niebezpieczeństwo, zwłaszcza dla dzieci.

W pewnym momencie ścieżka schodzi na lewo, aby ominąć czyjąś chyba prywatną posesję, która nieco „wbija się” w tą przestrzeń.

Ścieżką dochodzi się do chodnika wychodząc na ul. Rozwojową. Wystarczy jednak iść prosto i minąć zniszczone budynki, aby za ostatnim skręcić w prawo i dojść do „ostatniego” fragmentu tego terenu, z którego ktoś postanowił zrobić sobie śmietnik.

Na szczęście śmieci nie przeszkadzają kwitnąć makom na tym terenie.

W ten sposób dochodzimy już do końca spaceru mając po prawej dojście do prywatnej posesji, natomiast po lewej ulicę 1 Maja.

Podsumowując: teren zielony za Sądem Rejonowym przy ul. 1 Maja ma ogromny potencjał, nie mniejszy niż ten przy ul Ostrogórskiej i podobnie jak wspomniany, jest znacznie zaniedbany, a szkoda.

Aleksy Wahrheit

Przez mostek przy ul. Franciszkańskiej postanowiłem dotrzeć do terenu zielonego z placem zabaw przy ul. Ostrogórskiej, który w oficjalnym nazewnictwie jest połączeniem ogrodu polisensorycznego z parkiem Harcerskim.

Schody za mostkiem są w kiepskim stanie, tak samo jak teren wokół nich. Jedynie zjazd dla wózków jest bez zarzutu.

Oprócz przygotowanych ścieżek nie brakuje też tych „wydeptanych”, co może być wynikiem stanu technicznego chodnika, który w wielu miejscach po prostu znika pod naporem roślinności.

Zdarza się też tak, że chodnik jest „ślepą uliczką” gdyż nagle się urywa.

Po lewej stronie znajduje się bardziej rekreacyjna część z piaskownicą, placem zabaw i wybiegiem dla koni na których można jeździć za opłatą w każdą sobotę i niedziele od 15 do 17, jak głosi zawieszona informacja. Co ciekawe w tej części chodnik z zaniedbanej namiastki staje się nagle całkiem nowiutki. Szkoda tylko, że na tak małym odcinku.

Na terenie parku nie brakuje też ładnych kompozycji kwiatowych, ale również elementów zupełnie psujących odbiór wizualny przestrzeni.

Reasumując: daleko jeszcze obecnemu parkowi do obiecanego na tablicy przy końskim wybiegu ogrodu polisensorycznego. Miejmy nadzieje, że ta piękna wizja przyszłości szybko się spełni i pożegnamy zniszczone chodniki raz na zawsze. Niewiele potrzeba, by ten teren naprawdę wyglądał naprawdę pieknie.

 Aleksy Wahrheit

Rządzący zapowiadają przenosiny pomnika Jana Kiepury, budowę fontanny, inwestycje za dziesiątki, a może setki milionów, a o tym, co już jest i zwyczajnie straszy oraz grozi wypadkami cisza, jakby ich nie było. Priorytet ma to, co jest medialne. O „groźnych”przejściach podziemnych, „malowanych” scieżkach rowerowych, ruinach grożących zawaleniem, zaniedbanych parkach, utrudnieniach dla matek z wózkami i niepełnosprawnych się nie mówi, bo to przecież mało popularne tematy – z monitoringiem o który apelowaliśmy i niektórzy radni – włącznie. Wiele takich spraw już opisaliśmy, i o wielu jeszcze poinformujemy, by ktoś w końcu rozejrzał się wokół siebie, bo wiele rzeczy znajduje się nawet w promieniu zaledwie kilkuset metrów od magistratu.

Przejście podziemne przy ulicy Gabriela Narutowicza, przed samym wiaduktem nad ul. 3 Maja w stronę „Plejady”, prezentuje fatalny stan techniczny. Chodnik nie jest doprowadzony do schodów, natomiast ściany tego przejścia prawie się rozpadają.

Same schody w wielu miejscach również są już nadgryzione przez ząb czasu:

Wnętrze przejścia podziemnego pokryte jest niezliczoną ilością graffiti, od których wolny jest jedynie sufit.

Schody od strony „Okrąglaka” wymagają remontu, zwłaszcza z powodu ubytków w płytach chodnikowych.

Widać też, że chodnik przed samymi schodami był łatany za pomocą asfaltu, przez co stał się dwukolorowy.

W podsumowaniu:: przejście podziemne przy ul. Gabriela Narutowicza wymaga porządnego remontu, jak zresztą wszystkie, które do tej pory opisaliśmy. Zostało zdominowane przez graffiti i odpadające fragmenty konstrukcji.

 Aleksy Wahrheit