W środę 16 maja o godz.17.00 w Sali Koncertowej Zespołu Szkół Muzycznych w Sosnowcu odbędzie się koncert jubileuszowy z okazji 10-lecia jej wydziału wokalnego. Lista wykonawców znajduje się na plakacie.
Wstęp wolny.
W niedzielę 13 maja odbył się w Sosnowcu VIII już marsz upamiętniający rtm. Witolda Pileckiego z okazji 115. rocznicy jego urodzin – uczestnika wojny polsko-bolszewickiej, żołnierza kampanii wrześniowej 1939 roku, więźnia Auschwitz, zamordowanego przez komunistyczne władze w 1948 roku. Pierwszy marsz poświęcony rtm. Pileckiemu zorganizowali w Sosnowcu Tomasz Mędrzak i Artur Żak w 2011 roku.
Na uroczystość przybyła większość parlamentarzystów regionu z posłanką Ewą Malik na czele i liczni zaproszeni goście, których można rozpoznać na zdjęciach naszej obszernej fotorelacji. Nowością w tym roku była obecność reprezentacji Komendy Miejskiej Policji i Straży Pożarnej. Natomiast zabrakło obecnej w poprzednich latach europosłanki Jadwigi Wiśniewskiej.
W marszu uczestniczyła podobna liczba osób jak rok temu, czyli ok. 200-300. Ze względu na roboty drogowe w centrum miasta marsz przeszedł inną trasą niż zwykle. Skierował się nie bezpośrednio w stronę rozkopanej ulicy Modrzejowskiej, tylko w stronę przejścia podziemnego na wysokości budynku byłego szpitala. Po przybyciu na teren Bazyliki Wniebowzięcia NMP delegacje złożyły kwiaty pod Tablicą Smoleńską po czym udali się na mszę świętą.
Około godziny 17.30 w Liceum Ogólnokształcącym im. Emilii Plater miał mieć miejsce monodram w wykonaniu P. Teykowskiego poświęcony rtm. Pileckiemu, ale nic więcej na ten temat nie możemy powiedzieć, ponieważ tam już nie dotarliśmy.
Głośny dramat Henrika Ibsena „Upiory” z 1880 roku w reżyserii Macieja Podstawnego, którego premiera miała miejsce w sobotę 12 maja w Teatrze Zagłębia to z pewnością wydarzenie dużego kalibru obecnego sezonu i to z kilku względów.
Dwuaktówka ma charakter retrospektywny, co jest podejściem dość oryginalnym. Na początku oglądamy scenę końcową, a później cofamy się do wydarzeń, które doprowadziły do finałowego dramatu. Muzyka z kolei jest grana na żywo, a zmiany układu sceny w kilka sekund wymagały niemałej sprawności zarówno aktorów jak i obsługi. I wszystko byłoby świetnie, gdyby nie to, że intensywne światło jednego z reflektorów odbijające się od lustra na scenie przez kilka minut oślepiało część widzów. Jednak to drobiazg, który można poprawić w kilka minut przed kolejnymi przedstawieniami.
Tytułowych upiorów bynajmniej nie należy rozumieć dosłownie. W sztuce są nimi zakłamane ideały i wszystkie elementy klerykalno-mieszczańskiej tyranii moralności, łącznie z purytańsko pojmowaną instytucją małżeństwa z jej patriarchalnymi relacjami ograniczającymi jednostkę. W sztuce te poglądy uosabia wpływowa postać pastora Mandersa (Przemysław Kania), który w jednej ze scen mówi wprost: „Upadły mężczyzna? Nie ma czegoś takiego” Zaś maski noszone prze aktorów, to nic innego jak element symboliki postaw ludzkich.
Poddawanie się tym „upiorom” rodzi jednak określone konsekwencje i Henrik Ibsen pokazywał to nie tylko w tej sztuce, ale niemal w całej swej twórczości schyłku XIX wieku, konsekwentnie walcząc z wszelkimi formami zniewalania umysłów.
W spektaklu owe konsekwencje postępowania według „moralnych” i religijnych nakazów i wbrew naturze są nader tragiczne i skutkują nawet w następnym pokoleniu, dlatego sztuka jest również w pewnym sensie dramatem dziedziczności. Jednak aby poznać cały łańcuch przyczynowo-skutkowy, trzeba wybrać się do teatru i z pewnością warto to uczynić, bo to nietuzinkowa sztuka, sprawnie i z pomysłem zrealizowana.
Na pytanie czy „Upiory” w interpretacji Macieja Podstawnego można jakoś odnieść do współczesności w całej rozciągłości, trudno jest jednoznacznie odpowiedzieć. Zakłamanie i konformizm są chyba ponadczasowe. Natomiast takie zagadnienia jak choroby weneryczne, kazirodztwo, dzieci ze związków pozamałżeńskich stanowią nadal tabu w niektórych środowiskach.
Można się też zastanawiać czy reżyser nie powinien nazwać rzeczy po imieniu lub wyraźniej pokazać drażliwe problemy, a nie tylko delikatnie je zarysować. Chodzi przede wszystkim o „odziedziczenie” choroby wenerycznej po rozwiązłym ojcu przez Oswalda, (Michał Bałaga) czy też o erotyczny stosunek Oswalda i Reginy (Natasza Aleksandrowitch) – przyrodniego rodzeństwa. Tym bardziej, że reżyser powinien pamiętać, że przeciętny widz zazwyczaj nie przychodzi do teatru uważnie przeczytawszy wcześniej sztukę. Oczywiście zawsze może on powiedzieć, że sam Ibsen przekazał np. informacje o odziedziczonej chorobie wenerycznej dość oględnie, ale to reżyser jest fachowcem, nie widz, a kwestia jest istotna i może ujść uwadze oglądającym.
Biorąc powyższe pod uwagę, tym bardziej należy docenić odwagę żyjącego ponad sto lat temu Henrika Ibsena, którego twórczość w wielu krajach objęta była wówczas cenzurą.
Zdjęcie tytułowe pochodzi z próby medialnej.
„Upiory” Henrik Ibsen – premiera 12.05.2018
Jacek Früehling – tłumaczenie
Maciej Podstawny – reżyseria i adaptacja
Mirek Kaczmarek – scenografia, kostiumy i światło
Marta Śniosek-Masacz – asystentka scenografa, współautorka kostiumów
Ewa Gądek-Rosiak – muzyka i opieka wokalna
Mikołaj Karczewski – ruch sceniczny
Obsada:
Natasza Aleksandrowitch – Regina Engstrand
Maria Bieńkowska – Pani Helena Alving
Barbara Kaczmarek (gościnnie) – Wiolonczelistka
Michał Bałaga – Oswald Alving
Przemysław Kania – Pastor Manders
Andrzej Śleziak – Engstrand
Inspicjentka: Katarzyna Giżyńska
Suflerka: Ewa Żurawiecka
Niedzielny Piknik Militarny z okazji zakończenia II wojny światowej odwiedziło dość dużo sosnowiczan. Wszystko wyglądało podobnie jak rok temu z tym, że mogliśmy oglądać znacznie mniej sprzętu. Niestety musimy powtórzyć to samo co wcześniej. Do nazwy wydarzenia należałoby dodać przymiotnik „historyczny” bowiem poza jednym karabinem snajperskim i kilkoma sztukami karabinów szturmowych, cały zgromadzony pozostały sprzęt to relikt przeszłości. Współczesnego uzbrojenia zmechanizowanego nie było w ogóle.
Zabrakło też kultowego czołgu T–34, który rok temu był hitem imprezy, więc zwłaszcza najmłodsi mogli czuć się rozczarowani. Oczywiście nie zabrakło wojskowej grochówki za jedyne 8 zł. Imprezę uświetnił występ Sosnowieckiej Orkiestry Dętej pod batutą Sebastiana Jandy.
Zapraszamy do obejrzenia fotorelacji:
Piłkarze Zagłębia wygrali czwarty mecz z rzędu i przybliżyli się do awansu do Lotto Ekstraklasy. Na trzy kolejki przed zakończeniem sezonu sosnowiczanie będą zajmowali co najmniej trzecie miejsce (GKS Katowice, który był drugi, ale przegrał dziś w Chorzowie, a trzecia w tabeli Chojniczanka zagra dopiero jutro w Siedlcach).
Sosnowiczanom w odniesieniu zwycięstwa nie przeszkodziły nawet kadrowe kłopoty. Z powodu kartek w Olsztynie nie mogli wystąpić Dawid Kudła, Adam Banasiak i Sebastian Milewski, a z przyczyn rodzinnych do Olsztyna nie przyjechał francuski napastnik Vamara Sanogo.
Zagłębie objęło prowadzenie w 17. minucie. Po dośrodkowaniu z rzutu rożnego w polu karnym Szymon Lewicki został sfaulowany przez Łukasza Sołowieja i sędzia Paweł Pskit podyktował rzut karny. Do piłki nie podszedł sam poszkodowany, który w środowym meczu z Bytovią trafił z 11 metrów. Wyręczył go kapitan zespołu Tomasz Nowak i Zagłębie było na prowadzeniu. Niespełna kwadrans później pomógł nam słupek, w który trafiła piłka po strzale gospodarzy.
Drugi gol dla naszego zespołu padł w 58. minucie. Po strzale Alexandre Cristovao piłkę odbił Michał Leszczyński, a Szymon Lewicki zdobył swoją trzynastą bramkę w sezonie dobijając futbolówkę z bliska do bramki. Więcej goli już nie padło, choć obie drużyny miały ku temu okazje. W poprzeczkę trafił Tomasz Nowak, w słupek z rzutu wolnego uderzył Piotr Głowacki, a Wołodymyr Tanczyk z kilku metrów trafił w boczną siatkę.
– Bardzo trudne spotkanie. To są najtrudniejsze mecze, kiedy trzeba je wygrać. Wiedzieliśmy, że przyjechaliśmy do zespołu, który gra o utrzymanie, ma niezłą formę, niezłych piłkarzy i ostatnio dużo punktuje. My również mamy niezłą passę i mamy swój cel, do którego konsekwentnie dążymy. Jeśli chodzi o sam przebieg spotkania, to nie chcę za dużo mówić i chwalić swoich piłkarzy, ale pochwaliłbym jednego. Dopóki będę trenerem w Zagłębiu, to chciałbym, żeby zawsze był Matko Perdijić. Czekał na swoją szansę po czterech żółtych kartkach „Kudłatego” i naprawdę zagrał dzisiaj jak profesor. Dziękuję mu za to, że tak dobrze wypadł, po długiej przerwie, kiedy nie bronił. To jest bardzo trudne, ale on jest doświadczonym piłkarzem i cieszę się, że w swoich szeregach mam takiego piłkarza. Chciałem jeszcze słowo o naszych kibicach – jesteście wielcy. Zapraszam ba kolejne spotkanie u nas w Sosnowcu – powiedział po spotkaniu Dariusz Dudek.
– Z mojej perspektywy, jeśli miałbym ocenić, czy zasłużyliśmy dzisiaj na porażkę, to myślę, że nie do końca. Wiadmo, że Zagłębie jest zespołem, który ma swój potencjał. Chcieliśmy do tego meczu się przygotować i moim zdaniem się przygotowaliśmy, Mecz miał takie fazy. W pierwszej połowie bramka po rzucie karnym. Z mojej perspektywy wyglądało, że obaj zawodnicy się trzymali, ale nie chcę tego oceniać, czy sędzia popełnił błąd. Bramka otworzyła wynik. Potem przy wyniku 0:1 wiara w nas nie osłabła, chociaż warunki na boisku nie były łatwe, bo nie gra się łatwo przeciwko Zagłębiu. Szukaliśmy swoich szans i takie sytuacje mieliśmy. Był słupek, zabrakło nam szczęścia. Po przerwie mieliśmy kolejne słupek i dwie następne sytuacje – nie dobiliśmy piłki do pustej bramki. Na pewno jest niedosyt, ale ja mam poczucie, że zagraliśmy solidne dobre zawody. Oczywiście, przydałoby się więcej jakości – stwierdził szkoleniowiec Stomilu Kamil Kiereś.
Stomil Olsztyn – Zagłębie Sosnowiec 0:2 (0:1)
0:1 Tomasz Nowak 17 (k)’
0:2 Szymon Lewicki 58′
Stomil: 13. Michał Leszczyński – 18. Janusz Bucholc, 23. Paweł Baranowski, 16. Łukasz Sołowiej, 71. Remigiusz Szywacz – 34. Wołodymyr Tanczyk, 7. Paweł Głowacki (59, 44. Adrian Karankiewicz), 97. Wiktor Biedrzycki (66, 8. Marcin Stromecki), 5. Grzegorz Lech (78, 6. Dani Ramírez), 10. Piotr Głowacki – 9. Artur Siemaszko.
Zagłębie: 23. Matko Perdijić – 7. Tomasz Nawotka, 4. Arkadiusz Jędrych, 16. Mateusz Cichocki, 99. Tymoteusz Puchacz – 77. Konrad Wrzesiński (90, 70. Nuno Malheiro), 24. Bartłomiej Babiarz, 10. Callum Rzonca, 6. Tomasz Nowak, 23. Žarko Udovičić (46, 42. Alexandre Cristovao) – 20. Szymon Lewicki (86, 8. Rafał Makowski).
żółte kartki: Sołowiej, Ramírez – Jędrych, Cichocki.
sędziował: Paweł Pskit (Łódź).
13 maja przypada pierwsza w tym miesiącu niedziela niehandlowa, a to oznacza, że Koleje Śląskie oferują w tym dniu bezpłatne przejazdy dla rodziców w ramach akcji Rodzinne Niedziele. Ponieważ w trakcie poprzednich niedziel wyjątkowym zainteresowaniem cieszyły się kursy do Wisły i Bielska-Białej, podczas najbliższego weekendu postanowiliśmy w miarę możliwości zapewnić na tych liniach jak najbardziej pojemny tabor. Pełną listę pociągów, które będą obsługiwane dłuższymi składami oraz takimi, które zapewniają więcej miejsca do przewozu rowerów, można znaleźć na stronie internetowej: https://kolejeslaskie.com/12-13-05-wzmocnione-kursy-w-beskidy/
Warto również pamiętać o tym, że ze względu na prace remontowo-modernizacyjne prowadzone przez PKP PLK na odcinkach Bielsko-Biała – Żywiec oraz Zebrzydowice – Cieszyn za wszystkie pociągi obowiązuje zastępcza komunikacja autobusowa. Warto wziąć to pod uwagę, szczególnie gdy planujemy podróż z rowerem lub małymi dziećmi, ponieważ w autobusach zastępczych możliwość przewożenia wózków i rowerów jest bardzo ograniczona.
Już w najbliższą niedzielę w godzinach 10.00-18.00 w Parku Sieleckim odbędzie się kolejna odsłona Pikniku Militarnego. O godz. 15.00 zaprezentuje się Sosnowiecka Orkiestra Dęta pod batutą Sebastiana Jandy.
Podczas trwania imprezy będzie można zobaczyć wiele ciekawych dioram historycznych prezentujących wyposażenie i uzbrojenie żołnierzy z różnych epok historycznych. Dużą atrakcją będą z pewnością prezentacje wojsk z okresu I Wojny Światowej. Będzie można zobaczyć oryginalne uzbrojenie i wyposażenie , a także dotknąć eksponatów z tego okresu na stanowisku Zagłębiowskiego Muzeum Militariów Dragon. Małą niespodzianką będzie także rekonstrukcja rozbrajania prusaków w 1918 roku i ogłoszenie odzyskania niepodległości przez Polskę po latach zaborów. Będzie można także zobaczyć pokaz artyleryjski, w wykonaniu armii austro-węgierskiej. Obsługa działa jest wiernym odtworzeniem obrządku według oryginalnych instrukcji wojskowych z epoki. Nie zabraknie także pojazdów z czasów bardziej współczesnych. Na placu w parku sieleckim pojawią się takie samochody i transportery opancerzone takie jak :
– ciężarówki wojskowe Ził 157
– transporter opancerzony SKOT
– armata plot wz 39.
– ciężarówka wojskowa Star 266
– Gaz 66
– ciężarówka wojskowa Ził 131
– Luaz
– Gaz 63
– wojskowa Nysa propagandowa.
– UAZ z kuchnią polową.
– Tarpan Honker
– oraz wiele innych.
Na terenie imprezy będzie można skosztować pysznej grochówki z kuchni polowej, oraz odbyć przejażdżkę po okolicy – wybranym wojskowym pojazdem. Na miejscu pojawią się także ciekawe ekspozycje i prezentacje przygotowane przez członków stowarzyszeń historycznych oraz pro obronnych.
Grupy i organizacje biorące udział:
– armia imperialnej Rosji – GRH ,,72 Tulski Pułk Piechoty” z Sosnowca
– Legiony Polskie GRH ,,Powstaniec Śląski” z Wodzisławia Śląskiego
– armia pruska GRH ,,Ostfront” z Wodzisławia Śląskiego
– armia austro węgier – GRH ,, Artyleria” Jacek Słupski
– armia polska okres 2 RP, GRH ,,11 Pułk Piechoty”
– Stowarzyszenie Pasjonatów Wojskowości ,,Kompania Bytom”
– Zagłębiowskie Muzeum Militariów Dragon z Sosnowca.
– Stowarzyszenie Obronne Pancernik
– Stowarzyszenie Eksploracyjno Historyczne Galicja
– SKOTmania
– niezrzeszeni pasjonaci techniki wojskowej.
Źródło: Urząd Miejski
Jak stwierdza Ryszard Kaczmarek – uprzemysłowienie terenów określanych mianem Zagłębia Dąbrowskiego miało decydujący wpływ na urbanizację obszarów nad Brynicą. Był to niezwykle silny impuls, który doprowadził do zasadniczych zmian zarówno w strukturze ludności jaki zagospodarowaniu zagłębiowskich wsi i miast.
Proces industrializacji Królestwa Polskiego (w tym wspomnianego powyżej regionu) miał miejsce w wieku XIX. W tym właśnie stuleciu doszło do bezkrwawej „rewolucji przemysłowej”, która w nieodwracalny sposób skończyła ze światem Pierwszej Rzeczypospolitej. Przyczyniły się do tego nie tylko polityka, badania geologiczne, rozwój nauki i infrastruktury przemysłowej, ale także zmiany przepisów dotyczących bezpośrednio funkcjonowania poszczególnych grup społecznych, a także powstanie nowych. W przypadku ostatniego z wymienionych powodów mowa przede wszystkim o przemysłowcach i robotnikach.
Na przypływ ludności do Zagłębia miały wpływ zasadniczo takie czynniki jak budowa zakładów przemysłowych wraz zapleczem mieszkaniowym oraz uruchomienie odcinka Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej i Iwanogrodzko – Dąbrowskiej, które przebiegały przez ten region. Nie można wykluczyć, że swoją rolę odegrał tu także nadgraniczny charakter tych terenów.
R. Kaczmarek wskazuje na wojnę celną między Cesarstwem Rosyjskim a Niemcami w 1877 r. jako jeden z powodów zintensyfikowania procesu industrializacji. Ważniejsze wydaje się zniesienie granicy celnej między Królestwem Polskim a Cesarstwem Rosyjskim w 1850 r. oraz podniesienie ceł wwozowych. Jednym z regionów, na które oddziaływała wspomniana polityka celna Cesarstwa Rosyjskiego było Zagłębie Dąbrowskie, gdzie przemysłowcy zyskiwali finansowo na podniesieniu przez państwo ceł zewnętrznych.
Cło wwozowe na węgiel oraz koks do 1884 r. funkcjonowało tylko i wyłącznie w Królestwie Polskim. Pod konie XIX w. wprowadzono je na obszarze całego Cesarstwa Rosyjskiego. Wynosiło ono 1,5 kop. złotem od puda. Dwa lata później cło za węgiel wynosiło 2 kop. złotem od puda, a za koks 3 kop. od puda. Kilka lat później nastąpiła obniżka cła. Cło za węgiel od 1893 r. wynosiło 1 kop. od puda, a za koks 1,5 kop. od puda. W 1894 r. doszło do zawarcia traktatu handlowego pomiędzy Cesarstwem Rosyjskim a Niemcami, na mocy którego m.in. zostało obniżone cło na węgiel do 1 kop. złotem od puda. Dodatkowym czynnikiem wpływającym na zysk przemysłowców w Królestwie Polskim był proces kartelizacji górnictwa węglowego.
Nie bez znaczenia była tu dynamika zmian liczebności ludności w regionie począwszy od XIX w. W okresie Księstwa Warszawskiego interesujący nas obszar znajdował się w powiecie pileckim. Z tego okresu mamy dane dotyczące miast. W 1808 r. Siewierz zamieszkiwały 1.203 osoby i byli to wyłącznie chrześcijanie, Będzin – taka sama liczba osób z tą różnicą, iż wśród nich 453 osoby byli to starozakonni. Zaś w Czeladzi żyło 1001 osób i wszyscy byli chrześcijanami.
Przyjrzyjmy się zmianom w liczbie ludności w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1830 – 1914. W 1830 r. Będzin liczył ok. 2.200 mieszkańców. Pół wieku później liczba ta wynosiła 5.400 osób, czyli zaledwie nieco ponad dwukrotnie więcej. W ciągu następnych dwudziestu jeden lat nastąpił prawie sześciokrotny przyrost ludności w mieście. W 1901 r. Będzin liczył 30.124 mieszkańców. Ów przyrost jednak w następnych latach stracił rozmach. W roku wybuchu pierwszej wojny światowej w mieście przebywało 36.110 osób. Tak więc od 1830 r. liczba mieszkańców Będzina wzrosła ponad 15-krotnie. Podobnie sytuacja wyglądała w tym okresie (1880 – 1914) w Dąbrowie Górniczej. Jednakże tam w latach 1830 – 1880 nastąpił 30-krotny przyrost ludności, z ok. 200 do 6.000 osób. Największy przyrost obserwujemy w Sosnowcu. W 1880 r. (z 1830 r. brak jest danych) Sosnowiec zamieszkiwało 9.300 osób. W 1901 r. liczba ta wzrosła do ok. 50.000, a w 1914 r. osiągnęła pułap 118.000. Wyjątkowo skromnie w tym zestawieniu wypada Czeladź. W latach 1830 – 1914 liczba jej obywateli wzrosła ponad dziesięciokrotnie, z ok. 1.100 do 11.880. Późna industrializacja spowodowała, iż miasto to nigdy nie było w stanie konkurować z innymi miejscowościami w Zagłębiu.
Znaczącym zjawiskiem jest gwałtowny przyrost robotników przemysłowych w Zagłębiu w latach 1873 – 1897. Jak podaje Dariusz Nawrot, o ile w 1873 r. ich liczba na tym terenie wynosiła ponad 3.000, o tyle już dwadzieścia cztery lata później była piętnastokrotnie większa (przy 2,5-krotnym wzroście ludności Zagłębia Dąbrowskiego) i wnosiła ok. 47.500 osób. Najliczniejszą grupę stanowili górnicy (15.098 osób), hutnicy (1.879 osób), metalowcy (7.267 osób), włókniarze (8.585 osób), zatrudnieni w przemyśle odzieżowym (2.690 osób), przemyśle mineralnym (1.825 osób), transporcie i łączności (3.036 osób), budownictwie (1.681 osób), jako służba domowa i wyrobnicy (11.308 osób). Według D. Nawrota robotnicy przemysłowi z rodzinami pod koniec XIX w. stanowili w Zagłębiu 48,5% ludności. Drugą grupą były osoby utrzymujące się z pracy w rolnictwie i leśnictwie (30,5%). Trzecia grupa znajdowała miejsce zatrudnienia w handlu i bankowości (6,7%). Najmniej osób pracowało w oświacie (0,5%) i służbie zdrowia (0,3%).
Na początku XX w. został opublikowany pierwszy spis ludności w Cesarstwie Rosyjskim ”Pierwaja Wsjeobszczaja Pieriepis Nasielienija Rossijskoj Impierii 1897 g.”. Według tej publikacji w 1897 r. w powiecie będzińskim na jedną milę kwadratową przypadało 203,59 osób. Bez miast było to 183,8 osób. Łączna liczba osób zamieszkujących powiat wynosiła 244.433 osoby. Wśród nich było: 124.940 mężczyzn i 119.493 kobiet. Jeśli chodzi o język ojczysty to w powiecie będzińskim większość mieszkańców posługiwała się językiem polskim – 210.606 osób, drugie miejsce zajmował język określany w publikacji tej jako „żydowski” – 25.504 osób, a trzecie niemiecki – 3.845 osób. W przypadku wyznania, najwięcej w powiecie było osób wyznania rzymskokatolickiego – 211.901. Drugą pod tym względem grupą byli Żydzi – 27.145 osób, a trzecią prawosławni – 3.161 osób.
Inne dane, odnoszące się do 1897 r., znajdujemy w pracy Marii Nietykszy pt. „Rozwój miast i aglomeracji miejsko – przemysłowych w Królestwie Polskim 1865 – 1914”. Według autorki, która także opierała się na pracy pt. „Pierwaja Wsjeobszczaja Pieriepis…” (T. LI i LVI, tab. XIII i XXII), w tym czasie powiat będziński zamieszkiwały 243.343 osoby. 86,5% stanowili Polacy, 10,5% Żydzi, 1,6% Niemcy, 0,9% Rosjanie, a 0,5% inne narodowości. 52,5% mieszkańców powiatu była zatrudnionych w przemyśle lub zajmowała się rzemiosłem. Na drugim miejscu znajdowało się rolnictwo – 19,5%. Trzecie miejsce zajmowali wyrobnicy oraz służba domowa – 13,3%.
Dla okresu sprzed pierwszej wojny światowej brak kompletnych i w pełni wiarygodnych danych statystycznych. W pracy Wiktora Bronikowskiego pt. „Stosunki rolnicze powiatów będzińskiego i zawierckiego”, opublikowanej w latach 20. XX w., znajdujemy informacje dotyczące liczby ludności w powiecie będzińskim m.in. w latach 1905 i 1911. W 1905 r. w powiecie będzińskim żyło 314.639 osób, a sześć lat później 404.901 osób. W „Roczniku Statystycznym Królestwa Polskiego” wydanym w 1914 r., a podającym dane z roku 1913 czytamy, iż w powiecie będzińskim żyło w tym czasie 359.363 osób.
W „Kalendarzu Zagłębia Dąbrowskiego na rok przestępny 1912” mamy podaną m.in. liczbę mieszkańców w poszczególnych miastach i osadach. Liczby te odnoszą się do roku 1911. W tym czasie powiat będziński, który obejmował obszar Zagłębia Dąbrowskiego oraz tereny spoza tego regionu, zamieszkiwało 407.760 mieszkańców. W Będzinie żyło 18.988 osób zaliczanych do tzw. ludności stałej i 31.020 ludności niestałej. W Sosnowcu było ich odpowiednio 20.028 i 79.437. W przypadku pozostałych miejscowości wchodzących w skład powiatu liczebność ta przedstawiała się następująco: Czeladź (4.179 i 4.589), Koziegłowy (3.372 i 145), Kromołów (3.161 i 420), Modrzejów (1.858 i 2.039), Mrzygłód (2.033 i 93), Siewierz (2.998 i 59), Włodowice (2.037 i 203), Żarki (5.502 i 721). A teraz dane dotyczące liczby tego samego rodzaju ludności w gminach (bez osad): Bobrowniki (11.910 i 1.516), Dąbrowa Górnicza (12.854 i 11.934), Gzichów (10.338 i 7.191), Choroń (5.799 i 789), Łosień (7.215 i 247), Niegowa (7.790 i 389), Olkusko-Siewierska (15.561 i 10.659), Ożarowice (7.890 i 378), Pinczyce (8.036 i 813), Poręba Mrzygłodzka (6.432 i 743), Rokitno (11.101 i 3.066), Rudniki (5.508 i 53), Sulików (10.056 i 29), Wojkowice (8.556 i 835), Zagórze (8.467 i 12.041).
Pod względem wyznania ówczesny Sosnowiec zamieszkiwało najwięcej katolików (65.837), prawosławnych (2.137), wyznania ewangelicko – augsburskiego (10.752), ewangelicko – reformowanego (650) i mariawitów (1.279). W przypadku społeczności żydowskiej miasto to ustępowało Będzinowi, gdzie mieszkało w tym czasie 24.486 starozakonnych, podczas gdy w Sosnowcu 18.012.
Dalsze informacje zawarte są w piśmie Głównego Urzędu Statystycznego (Wydział III Spisu Ludności) skierowanym do starosty będzińskiego z 31 stycznia 1922 r. Urząd przytacza dane Warszawskiego Komitetu Statystycznego z 1891 r. oraz władz okupacyjnych z 1916 r. w kwestii liczby ludności w niektórych z zagłębiowskich miejscowościach. Według zebranych przez Główny Urząd Statystyczny informacji Będzin w 1911 r. zamieszkiwało 59.105 osób, a pięć lat później liczba ta zmalała do 29.891. Tendencję zmniejszenia się liczby ludności po wybuchu pierwszej wojny światowej na obszarze Zagłębia wskazano także przypadku kilku innych miejscowości. Wyjątkiem były tu Wojkowice Kościelne, gdzie w 1911 r. żyło 9.382 osób, a w 1916 r. – 11.125.
W okresie dwudziestolecia międzywojennego strukturę ludności Zagłębia Dąbrowskiego możemy poznać dzięki przeprowadzonym w tym czasie, na terenie Rzeczypospolitej, dwóm spisom powszechnym. Pierwszy z nich miał miejsce w 1921 r. Kolejny dziesięć lat później. Oba zostały opublikowane przez Główny urząd Statystyczny odpowiednio: w 1927 r. (w 1925 r. ukazał się sporządzony na podstawie m.in. pierwszego spisu „Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej”) i w roku 1938.
Pierwszy polski spis powszechny pokazał znaczące zmiany w liczbie ludności zagłębiowskich miast. Oczywiście głównym czynnikiem była tu pierwsza wojna światowa i jej skutki. W 1921 r. w Będzinie mieszkało 27.855 osób, w Grodźcu (obecna dzielnica Będzina) 8.192 osób, w Czeladzi, 17.202, Dąbrowie Górniczej 39.860, a w Sosnowcu 86.497 osób. W gminie Bobrowniki żyło w tym czasie 11.102 osób (w jej skład wchodziły m.in. Wojkowice Komorne), gmina Łagisza (obecna dzielnica Będzina) była zamieszkana przez 7.360 osób (w jej skład w tym okresie wchodził m.in. Gródków oraz Psary), gmina Łosień (obecna dzielnica Dąbrowy Górniczej) notowała zaludnienie na poziomie 4.787 osób, gmina Niwka (obecna dzielnica Sosnowca) była zamieszkana przez 9.311 osób, w gminie Zagórze (obecna dzielnica Sosnowca) żyło 13.540 osób, gmina Olkusko – Siewierska (w skład której wchodziły obecne dzielnice Sosnowca i Dąbrowy Górniczej m.in. Gołonóg, Kazimierz, Niemce, Porąbka, Strzemieszyce Małe i Wielkie oraz Ząbkowice) była zamieszkana przez 37.150 osób. Zaś w Siewierzu żyło 2.385 osób. W przypadku wyznania, najwięcej katolików mieszkało w Sosnowcu – 71.485. Tu też żyło najwięcej ewangelików – 753 oraz prawosławnych – 461, a także greko – katolików – 32. Jeśli chodzi o wyznanie mojżeszowe to największa grupa jego przedstawicieli zamieszkiwała Będzin – 17.298. W przypadku narodowości, największe skupisko osób pochodzenia niemieckiego przebywało w Sosnowcu – 76. Podobnie było z Rosjanami – 182. Najwięcej Francuzów – 85, Belgów – 6 i Włochów – 5 zamieszkiwało Dąbrowę Górniczą. Największa grupa Czechów – 143 znajdowała się w gminie Olkusko – Siewierskiej. Reasumując, Zagłębie Dąbrowskie (bez Zawiercia i okolic) zamieszkiwało w tym czasie ok. 270.000 osób. Jest to wyraźny spadek liczby ludności w porównaniu z 1911 r. kiedy liczba osób zamieszkałych w regionie tym wynosiła 407.760 mieszkańców.
Podczas spisu w 1931 r. można zaobserwować kolejne zmiany. Jednakże nie tak znaczące jak w okresie zaborów. Dąbrowa Górnicza zanotowała kilkutysięczny regres. Miasto zamieszkiwało wówczas 36.868 osób. Przyrost ludności wykazał Sosnowiec. Tutaj na początku lat trzydziestych żyło 108.959 osób. Duży skok liczbowy odnotowano w Będzinie. Liczba mieszkańców wyniosła 48.256 osób, aczkolwiek w tym przypadku był to przede wszystkim efekt zmian granic administracyjnych Będzina i Dąbrowy Górniczej w 1923 r. Wówczas do Będzina włączono m.in. Koszelew, Ksawerę i Mydlice. Przyłączony obszar, dwa lata wcześniej, zamieszkiwało 10.810 osób. Stąd też wspomniany regres liczbowy ludności w sąsiedniej Dąbrowie Górniczej. W zestawieniu z 1931 r. pojawia się także Czeladź z liczbą 20.898 mieszkańców. Łączna liczba mieszkańców wymienionych, zagłębiowskich miejscowości wynosiła 214.220 osób. W drugiej połowie lat 30. XX w. powiat będziński (poza granicami którego wówczas znajdował się Sosnowiec oraz część, z której utworzono powiat zawierciański) zamieszkiwało 231.000 osób. W tym samym czasie w powiecie zawierciańskim żyło 131.000 osób.
Podsumowując, w Zagłębiu Dąbrowskim w okresie zaborów obserwujemy znaczący przyrost ludności. W roku 1897 region ten zamieszkiwało ponad 240.000 osób. Kilkanaście lat później, w 1911 r., liczba mieszkańców wynosiła 407.760. Miało to związek m.in. z rozwojem przemysłu, linii kolejowych oraz polityką celną Cesarstwa Rosyjskiego. Przykładem jest tu Dąbrowa Górnicza, która w 1830 r. liczyła ok. 200 mieszkańców, a w 1914 r. 36.000. Duży skok zanotował także Sosnowiec. Z 9.300 osób w 1880 r. do 118.000 w 1914 r. Pierwsza wojna światowa, oraz nowy układ geopolityczny i gospodarczy Europy doprowadził do zmniejszenia liczby ludności w Zagłębiu Dąbrowskim. W latach 20. XX w. zamieszkiwało je (bez Zawiercia i okolic) ok. 270.000 osób. Lata 30. XX w. pokazały, iż region ten nie wyludniał się, liczba jego ludności była stabilna i nie dochodziło w tej dziedzinie do znacznych, negatywnych zmian. Kolejne dane statystyczne wskazywały na wzrost ludności na omawianym obszarze.
Na zdjęciu fragment publikacji „Kalendarz Zagłębia Dąbrowskiego na rok przestępny 1912″, Sosnowice 1912
Dariusz Majchrzak
Bibliografia (wybór):
I. Źródła archiwalne:
II. Źródła drukowane, opracowania i in.:
Źródło: klubzaglebiowski.pl
Piłkarze Zagłębia odnieśli czwarte kolejne zwycięstwo na własnym boisku i po końcowym gwizdku sędziego awansowali na drugie miejsce w tabeli Nice I ligi.
W zespole Zagłębia po kilku meczach przerwy spowodowanej kontuzją ponownie zagrał Szymon Lewicki i to od razu w pierwszym składzie. Najlepszy strzelec sosnowiczan jesienią strzelił dwa gole w meczu w Bytowie i także dziś pokonał bramkarza Bytovii, wykorzystując w 32. minucie rzut karny podyktowany za faul na Adamie Banasiaku.
Trochę ponad kwadrans po przerwie sytuacja się odwróciła. Wtedy faulowany, co prawda nie w polu karnym, był Szymon Lewicki, a pewnym egzekutorem rzutu wolnego okazał się Adam Banasiak, który huknął nie do obrony. W obu sytuacjach „asystę” zaliczył hiszpański obrońca Bytovii Fran Gonzalez, który popełnił oba faule na graczach Zagłębia.
Zagłębie od 61. minuty prowadziło 2:0, ale znowu nasi gracze postarali się, żeby nie było za spokojnie. W 66. minucie po dośrodkowaniu Jakuba Kuzdry Michał Rzuchowski pokonał Dawida Kudłę strzałem głową. Podobnie jak w sobotę w Głogowie, nasi piłkarze umiejętnie się bronili i dowieźli do końcowego gwizdka jednobramkowe prowadzenie.
Nerwowo zrobiło się w doliczonym czasie gry. Po zamieszaniu w polu karnym Zagłębia uderzony został Tymoteusz Puchacz. Czerwoną kartkę za to zdarzenie obejrzał Jakub Kuzdra, chociaż cały zespół gości miał pretensje, że nie ten zawodnik powinien zostać ukarany.
– Przegraliśmy z zespołem, który będzie walczył o miejsce premiowane awansem. Niestety, nie udało się nam wywieźć z ciężkiego terenu ani jednego punktu. Z sympatii do sędziego, który dziś sędziował za dużo nie powiem. Widziałem rzut karny i tyle na ten temat. W koncówce nie ten zawodnik, który powinien, dostał czerwoną kartkę, ale sędzia też się może mylić. Nie chcę nikogo oskarżać. Uważam, że rzut karny nie powinien być odgwizdany. Nie ma VAR, żeby sprawdzić. Przegraliśmy z bardzo dobrą drużyną. Zagłębie to jeden z najlepszych zespołów, z którymi graliśmy – powiedział po meczu szkoleniowiec Bytovii Adrian Stawski.
– Mam nadzieję, że nigdy nie będę komentował pracy arbitrów, bo ostatnio w meczu w Głogowie ugryzłem się w język i nie chciałem komentować kartki dla Tomka Nawotki. Są rzeczy ważne i ważniejsze. Dla nas jest teraz najważniejszy mecz sezonu w Olsztynie. Mamy znowu trzech zawodników z kartkami i myślę, że będzie bardzo ciężki mecz. Kibice na pewno nie mogli narzekać na to spotkanie. Bytovia ostatnio miała dobrą passę i ciężko się dziś grało. Tym bardziej gratuluję chłopakom postawy na boisku i jakości grania. Z drugiej strony potrzebuję trochę lodu, bo te głowy trzeba ostudzić. Na pewno teraz na nas będzie większa presja niz dotychczas. Dziękuję kibicom, którzy dziś licznie przyszli na mecz i nas dopingowali. Liczę na nich w meczu w Olsztynie – skomentował Dariusz Dudek.
Zagłębie Sosnowiec – Bytovia Bytów 2:1 (1:0)
1:0 Szymon Lewicki 32′ (k)
2:0 Adam Banasiak 61′
2:1 Michał Rzuchowski 66′
Zagłębie: 1. Dawid Kudła – 77. Konrad Wrzesiński, 4. Arkadiusz Jędrych, 16. Mateusz Cichocki, 99. Tymoteusz Puchacz – 66. Adam Banasiak, 21. Sebastian Milewski (76, 24. Bartłomiej Babiarz), 10. Callum Rzonca, 6. Tomasz Nowak, 22. Žarko Udovičić (72, 70. Nuno Malheiro) – 20. Szymon Lewicki (82, 8. Rafał Makowski).
Bytovia: 25. Michał Szromnik – 28. Jakub Kuzdra, 3. Łukasz Wróbel, 55. Fran González, 2. Marek Opałacz – 8. Sebastian Kamiński, 68. Bartosz Wolski, 6. Michał Rzuchowski, 30. Kamil Wacławczyk (72, 77. Sławomir Duda), 7. Jakub Wilk (60, 72. Maksymilian Hebel) – 11. Janusz Surdykowski (76, 9. Orlande Kpassa).
żółte kartki: Banasiak, Milewski, Kudła – Kamiński, González, Hebel.
czerwona kartka: Jakub Kuzdra (90. minuta, Bytovia, za uderzenie przeciwnika).
sędziował: Piotr Idzik (Poznań).
Wojewódzkie budżety obywatelskie to nowość. Konkurs na projekt mechanizmu takiego budżetu ogłosił zarząd woj. śląskiego. Samorząd wskazuje, że jego przygotowanie i zaproszenie mieszkańców do współpracy przy nim jest trudniejsze, niż w przypadku jednej gminy.
Pomysł uruchomienia wojewódzkiego budżetu obywatelskiego pojawiał się już w woj. śląskim w poprzednich latach. Został zapisany m.in. w tworzonym przez zarząd województwa – przy udziale mieszkańców i ekspertów – regionalnym programie „Kierunek Śląskie 3.0”.
We wtorek (08.05.) urząd marszałkowski woj. śląskiego poinformował o ogłoszeniu „otwartego konkursu ofert na zadania publiczne dotyczące opracowania projektu mechanizmu wojewódzkiego budżetu obywatelskiego, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieżowego budżetu obywatelskiego”.
Jak wyjaśniono w informacji, samorząd województwa chce promować idee partycypacji, czyli zaangażowania obywateli w życie społeczne i publiczne. Jednym z elementów takiej partycypacji jest budżet obywatelski, czyli wydzielona część budżetu województwa, o której przeznaczeniu decydują mieszkańcy.
Celem konkursu ma być przygotowanie rozwiązań opartych na najlepszych, sprawdzonych wzorach. – Przygotowanie budżetu obywatelskiego dla województwa i zaproszenie mieszkańców do współpracy przy jego rozdzielaniu jest znacznie trudniejsze niż przygotowanie budżetu obywatelskiego dla gminy – zaakcentowali urzędnicy marszałka.
Do udziału w konkursie zaproszono podmioty do tego uprawnione, m.in. organizacje pozarządowe, stowarzyszenia samorządów czy spółdzielnie socjalne. Na realizację konkursu przeznaczono 100 tys. zł. Oferty należy składać do 16 maja, rozstrzygnięcie konkursu ma nastąpić do 12 czerwca.
Efektem ma być projekt mechanizmu wojewódzkiego budżetu obywatelskiego przekazany do urzędu marszałkowskiego do 31 sierpnia.
W programie „Kierunek Śląskie 3.0” – poza wojewódzkim projektem obywatelskim – umieszczono też m.in. projekty rewitalizacyjne, modernizację Parku Śląskiego (już rozpoczynana), ochronę dziedzictwa w ramach Beskidzkiego Obszaru Kulturowego czy modernizację Szlaku Orlich Gniazd (jesienią ma odbyć się współorganizowane z woj. małopolskim pierwsze święto tego szlaku).
Program uwzględnia m.in. postulaty już od pewnego czasu realizowane – jak ograniczanie niskiej emisji czy politykę senioralną i rowerową, jak też zupełnie nowe – jak stworzenie Centrum Dizajnu Społecznego i Przedsiębiorczego.
Inne projekty, które znalazły się w dokumencie, to m.in. stworzenie Funduszu Proinnowacyjnego oraz Regionalnego Centrum Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, a także Funduszu Rewitalizacyjnego i Akademii Rewitalizacji, oferującej wsparcie doradcze dla samorządów. W dokumencie mowa też np. o budowie nowych połączeń drogowych oraz rozwoju transportu szynowego ze sztandarowym połączeniem kolejowym z Katowic do Pyrzowic.
Pomysł na stworzenie inicjatywy Śląskie 3.0 zrodził się ponad trzy lata temu. Dwa lata temu spisano 28 projektów stworzonych z udziałem ekspertów, uzupełnionych następnie o 30 zgłoszeń mieszkańców. Zbierano je w kilkunastu miejscowościach, które odwiedził tzw. filmobus. Pomysły można też było przesyłać przez internet.
Na początku ub. roku zakończono tworzenie zrębów dokumentu, odtąd władze województwa prowadzą dialog ze środowiskami zainteresowanymi wdrażaniem konkretnych pomysłów w życie.
Źródło: PAP
Fot. slaskie.pl
