Senat uchwalił ustawę o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, odnoszącą się do ponad 15 milionów naszych rodaków, mieszkających poza krajem. Z powodu zaborów, powstań, zmian granic, emigracji wojennych, politycznych oraz ekonomicznych, w wyniku dwóch wojen światowych, a następnie z powodu 50. lat PRL-u i braku wonności słowa, poza naszymi granicami powstały i działają muzea, biblioteki, archiwa, stowarzyszenia i fundacje, będące strażnikami naszego dziedzictwa narodowego. Dzięki ich opiece, dzięki mecenatowi Polonii, polskiej emigracji, te instytucje zachowały ciągłość istnienia i kontynuują działalność, polegającą na sprawowaniu opieki nad bezcennymi, narodowymi dobrami, świadczącymi o wielkim polskim wkładzie w cywilizacyjny dorobek państw i społeczeństw na całym świecie. Działalność tych instytucji jest polską racją stanu, polskim interesem narodowym, to nam powinno zależeć, aby zgromadzone tam skarby, pamiątki i wszelkie ślady polskości odpowiednio zabezpieczyć i udostępnić ich recepcję.

Niestety, te fundacje, stowarzyszenia i organizacje prowadzone przez osoby prawne i prywatne, zabezpieczające te muzea, biblioteki i dzieła sztuki, a także kultywujące polską tradycję narodową, znalazły się obecnie w trudnym położeniu materialnym i finansowym. Najkrócej mówiąc, z powodu wymarcia dawnej emigracji – młoda emigracja jest dopiero na dorobku – te instytucje mają poważny problem z bieżącym funkcjonowaniem.

W świetle obowiązujących polskich przepisów, wspomniane podmioty mogą ubiegać się w Polsce o udzielenie pomocy finansowej na realizację konkretnych programów, ale jedynie w trybie postępowania konkursowego. Wsparcie to, udzielane w ramach dotacji celowej między innymi przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, a także Senat, jest niewystarczające.

Czas był najwyższy, aby niepodległa i zamożniejsza Polska zaczęła pomagać w sposób trwały instytucjom, które mają ogromne zasługi historyczne i kulturalne, a obecnie znalazły się w trudnej sytuacji finansowej. Nie było to możliwe na gruncie dotychczasowej ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej z 1991 r. Dlatego Senat wniósł ustawę, która pozwoli zapewnić stałą lub doraźną pomoc finansową dla polskich instytucji kultury za granicą z budżetu państwa. Należy mieć nadzieję, że teraz nie dojdzie już do sytuacji, w której omal nie utraciliśmy muzeum polskiego w Rapperswilu i nie zdarzy się to, co dotknęło pałac w Fawley Court w Anglii. W kilku zdaniach odniosę się do tych dwóch przykładów.

Muzeum Polskie w Rapperswil znajdujące się w XII-wiecznym zamku, wynajętym Polakom za symboliczną opłatą, założył w 1870 r. Władysław Plater, który wraz z prawie dwoma tysiącami Polaków przybył do Szwajcarii po klęsce Powstania Styczniowego. W Rapperswilu zgromadzono pamiątki narodowe – dary emigrantów: obrazy, rzeźby, militaria, mapy, pokaźny księgozbiór cennych książek i rzeczy związane w wielkimi postaciami naszej historii. Muzeum stało się centrum myśli niepodległościowej i ośrodkiem pracy organicznej, kształciło i uświadamiało nie tylko Polaków o historii Polski oraz o naszym dorobku naukowym i kulturalnym. Dzisiaj temu muzeum grozi upadek i zagłada. Oby do tego nie doszło.

Niestety, taka zagłada dotknęła już przepiękny pałac w Fawley Court, w którym w czasie II wojny światowej armia brytyjska szkoliła polskich cichociemnych. W 1953 r. ten historyczny zespół pałacowo-parkowy położony nad Tamizą, zakupiło zgromadzenie ojców Marianów: powstała tam katolicka szkoła, internat dla polskiej młodzieży z rodzin uchodźców i emigrantów polskich oraz klasztor. Wybudowano świątynię pw. Miłosierdzia Bożego. O. Józef Jarzębowski, wybitny marianin, miłośnik historii a szczególnie znawca Powstania Styczniowego, zgromadził w pałacu cenne eksponaty, m.in. broń z XVI–XIX w. z Europy, bliskiego i dalekiego Wschodu, francuskie, portugalskie i polskie tkaniny i arrasy z XVI-XVIII w., barokowe obrazy, sztukę sakralną, medale… Księgozbiór liczył 15 tys. woluminów, w tym wiele starodruków, były dokumenty polskich królów i papieskie bulle oraz listy bohaterów narodowych. Niestety, ojcowie Marianie po upadku szkoły nie unieśli finansowania i remontów pałacu. Unikalna placówka została sprzedana. Utracono lub rozproszono bezcenne pamiątki.

Nowa senacka ustawa dobrze wpisuje się w obchody jubileuszowego roku 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości. Rządzący pragną położyć szczególny nacisk na zachowanie i propagowanie polskiej kultury zarówno w kraju, jak i za granicą. Nie mam wątpliwości, że ta ustawa będzie miała wymiar nie tylko symboliczny. Państwo, które myśli o przyszłości, musi dbać o przeszłość, która jest fundamentem tożsamości i patriotyzmu.

Czesław Ryszka
Senator RP

W każdym demokratycznym kraju, a w szczególności w demokracji parlamentarnej, jaką jest Polska, rola opozycji parlamentarnej jest bardzo istotna. Opozycja winna śledzić poczynania rządzących, „patrzeć im na ręce” oraz – co chyba najważniejsze – stanowić realną alternatywę w przypadku potrzeby zmiany władzy. Niestety, w naszym kraju opozycja parlamentarna przybrała „karykaturalne” kształty, a zachowaniem bardziej przypomina obrażone dziecko, niż poważny – istotny dla demokracji element. Niemająca żadnych poważnych pomysłów programowych opozycja (głównie Platforma i Nowoczesna), nie mogąc zwrócić na siebie uwagi wyborców, sięgnęła po najgorsze z możliwych rozwiązań – tani populizm, który prócz siania fermentu wśród społeczeństwa, jest niezwykle szkodliwy, ponieważ skupia uwagę opinii publicznej na rzeczach niemal zupełnie nieistotnych, odwracając ją od zagadnień o znaczeniu ważnym bądź nawet strategicznym.

 Tak więc „ujawniona” przez Platformę i Nowoczesną „afera nagrodowa” jest niczym innym, jak właśnie wspomnianym wyżej populizmem. Z legalnie wypłaconych, zapisanych w wielu ustawach i regulaminach nagród, zrobiono taką burzę medialną (nie bez znaczenia jest tu olbrzymie zaangażowanie mediów obcych kapitałowo), że społeczeństwo zaczęło wierzyć w to, iż ktoś coś ukradł, czy nie do końca legalnie otrzymał, bądź przywłaszczył. W sytuacji, w której poprzednie rządy PO-PSL doprowadziły do powstania dziury w ściągalności VAT szacowanej na 250.000.000.000,00 zł, słownie: dwieście pięćdziesiąt miliardów złotych!, gdy za bezcen wyprzedawano warte setki milionów złotych przedsiębiorstwa (np. sprzedaż CIECH-u Janowi Kulczykowi), gdy okradano na setki milionów złotych – niemalże w świetle prawa – ludzi, którzy ulokowali oszczędności w Amber Gold, gdy wydawano setki mionów, jak nie miliardów złotych na takie projekty, jak portal internetowy dla bezdomnych…, przerażające jest to, że z wynoszących 1,6 mln zł nagród dla najwyższych urzędników w państwie, udało się zrobić takie zamieszanie. Aby ujawnić prawdziwe intencje opozycji oraz pokazać społeczeństwu, o co tak naprawdę w całej sprawie chodzi, prezes Prawa i Sprawiedliwości Jarosław Kaczyński na jednej z ostatnich konferencji prasowych – wsłuchując się w głosy społeczne – zapowiedział wprowadzenie zmian w sposobie i wysokości wynagradzania najważniejszych osób w państwie.

Tak więc o 20 % zostaną obniżone wynagrodzenia posłów i senatorów. Zmniejszone zostaną uposażenia, jakie otrzymują wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast. Prezesi spółek Skarbu Państwa oraz spółek komunalnych (miejskich) nie będą otrzymywali już wielotysięcznych nagród i premii, a jedynym składnikiem ich pensji będzie wynagrodzenie za pracę. Zlikwidowane zostaną również nagrody dla ministrów konstytucyjnych, a te, które zostały już wypłacone – zostaną wpłacone na cele społeczne. Jak się Państwo zapewne domyślacie niedługo trzeba było czekać na reakcję ze strony opozycji. Ci, którzy kilka godzin przed konferencją prasową prezesa Kaczyńskiego krzyczeli o „rozpasaniu władzy” czy „łapczywości”, już kilka minut później zaczęli bronić wynagrodzeń poselskich oraz „troszczyć” się o stan portfela władz samorządowych. Bardzo szybko wyszło na jaw, że jedyną intencją opozycji była manipulacja emocjami społecznymi.

Podsumowując, zacytuję słowa Jarosława Kaczyńskiego, który powiedział „do polityki idzie się nie dla pieniędzy, nie po to, aby się dorobić, ale po to, aby służyć społeczeństwu” i zapewniam Państwa, że takie właśnie są i będą rządy Prawa i Sprawiedliwości.

Waldemar Andzel
Poseł na Sejm RP