Dwa życiorysy

Zagłębie Dąbrowskie ma wiele oblicz. Znajdujemy tu humanistów, którzy poświęcili się dziedzinom nauki, stanowiących ich życiowe pasje, nierzadko osiągając na tym polu znaczne sukcesy. O wielu z nich zapomniano. Owa ułomność pamięci, która w powierzchowny sposób traktuje historię własnej, małej ojczyzny to niestety bolesna wada licznej grupy Zagłębiaków. Tym bardziej warto i należy przypominać mieszkańcom regionu sylwetki osób, które stanowią ważny element jego dziejów. Do tego grona zaliczają się również dwaj historycy, którzy urodzili się w Zagłębiu, a ich umiejętności i dorobek naukowy stały się znane i cenione w całej Polsce. Oto ich biogramy.

Dr Cezary Zygmunt Chlebowski urodził się w roku 1928, w obecnej dzielnicy Będzina – Grodźcu. Był synem Zygmunta Chlebowskiego i Anieli Szwaji. Dziadek Cezarego – Antoni Chlebowski (syn Józefa i Aleksandry z Jaborowskich) pełnił funkcję kierownika szkoły Grodzieckiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych. Ojciec Cezarego po udziale w wojnie polsko – bolszewickiej podjął pracę na kopalni węgla kamiennego „Grodziec II” jako urzędnik.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego Cezary Chlebowski wstąpił do harcerstwa. Swoją edukację rozpoczął w 1935 r. Kontynuował ją zarówno w okresie drugiej wojny światowej (na tzw. tajnych kompletach) jak i po zakończeniu okupacji niemieckiej. Podczas wojny był żołnierzem Armii Krajowej. Z powodów politycznych po wojnie został usunięty z harcerstwa, w którego pracach brał czynny udział. Miał też z tego samego powodu problemy na studiach, a także w pracy.

W 1969 r. udało mu się ukończyć studia magisterskie z zakresu dziennikarstwa na Uniwersytecie Warszawskim. Jedenaście lat później uzyskał tytuł doktora na Wydziale Historycznym tej samej uczelni. Jego rozprawa doktorska nosiła tytuł: „Monografia Organizacji Dywersyjnej AK poza wschodnimi granicami Polski w okresie wrzesień 1941 – marzec 1943 r.”. Na jej podstawie powstała książka pt. „Wachlarz”, która zyskała wiele pochlebnych recenzji, a jej autor był za nią wielokrotnie nagradzany.

W okresie PRL-u publikował prace poświęcone przede wszystkim działalności Armii Krajowej. Był także zaangażowany w inicjatywy upamiętniania dokonań tej organizacji i ludzi z nią związanych. Od 1965 do 2000 r. napisał ponad 2500 publikacji. W swoim dorobku naukowym ma także 17 książek dotyczących AK. Są wśród nich takie pozycje jak: „Pozdrówcie Góry Świętokrzyskie”, „”Ponury” major Jan Piwnik 1912-1944”, „Gdy las był domem”. Jedną z jego najważniejszych publikacji oprócz prac dotyczących wspomnianej tematyki jest dwutomowa autobiografia „Bez pokory”. Jego działalność oraz talent literacki zaowocowały licznymi nagrodami (m.in. Fundacji Fulbrighta, Fundacji Kościuszkowskiej i Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku), odznakami i odznaczeniami (m.in. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrny, Krzyżem Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami). W latach 1991 – 1992 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Był dwukrotnie żonaty. Cezary Chlebowski zmarł w 2013 r. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.

Prof. zw. dr hab. Bartłomiej Szyndler urodził się w roku 1938 w Będzinie. Jego rodzicami byli Marceli i Anna z Prusinowskich. W 1956 r. zdał maturę. Następnie w Piotrkowie Trybunalskim ukończył Studium Nauczycielskie. W latach 1958 – 1972 jako prelegent Towarzystwa Wiedzy Powszechnej wygłosił na terenie Zagłębia Dąbrowskiego 600 odczytów. Cztery lata później doprowadził do wznowienia działalności Będzińskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Historycznego. W miarę swoich możliwości publikował także artykuły o charakterze popularnonaukowym w „Tygodniku Powszechnym” i „Wiadomościach Zagłębia”. W 2001 roku prof. Szyndler przekazał Miejskiej i Powiatowej Bibliotece Publicznej w Będzinie zbiór ekslibrisów i część swojego księgozbioru.

Profesor Szyndler zajmował się zarówno działalnością naukową jak i społeczną. Potrafił całym sercem poświęcić się nie tylko swojej dziedzinie nauki, ale również znaleźć czas dla studentów, w oczach których był kimś wyjątkowym. Widzieli w nim nierzadko kogoś więcej niż historyka. Dla wielu z nich był wzorem do naśladowania, a nawet mentorem. Profesor Szyndler był historykiem, który należał do tej nielicznej grupy naukowców – humanistów w naszym kraju, którzy kształtowali umysły swoich następców tak by w przyszłości nie wstydzić się za nich.

Do jego osiągnięć należy zaliczyć m.in. 170 wypromowanych magistrów bibliotekoznawstwa i historii oraz 7 doktorów. Udało mu się z powodzeniem opublikować 150 prac, w tym 25 monografii. Do najbardziej znanych i cenionych książek jego autorstwa należą takie pozycje jak: „Dyktator Generał Józef Chłopicki 1771-1854”, „Henryk Dembiński 1791-1864”, „Tadeusz Kościuszko: 1746-1817”, „Mikołaj Nowosilcow (1762-1838): portret carskiego inkwizytora”, „Stanisław Nałęcz Małachowski: 1736-1809”, „I książki mają swoją historię”, „Pojedynki”.

W 1959 r. zmienił stan cywilny. Jego wybranką okazała się Teresa z Musialików. Był ojcem dwóch córek: Małgorzaty i Anny. Profesor Bartłomiej Szyndler zmarł na początku 2011 roku. Został pochowany w rodzinnym mieście Będzinie.

Za swoją działalność został odznaczony: Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Komisji Edukacji Narodowej oraz Srebrną Odznaką „Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego”.

W roku 2012 w budynku Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, gdzie pracował profesor Szyndler, miało miejsce uroczyste otwarcie wystawy poświęconej jego osobie. Zorganizowała ją częstochowska filia Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz Biblioteka Główna Akademii. W wydarzeniu wzięła udział dr Anna Szyndler. Obecni byli również inni pracownicy uczelni oraz studenci. Na wystawie można było zobaczyć część zbiorów prof. Szyndlera w postaci medali oraz ekslibrisów, a także opublikowanych przez niego prac. Dwa lata później w budynku Akademii odsłonięto poświęconą mu tablicę pamiątkową.

Życiorysy oraz dorobek naukowy zarówno dr Cezarego Chlebowskiego jak i prof. Bartłomieja Szyndlera jednoznacznie dowodzą, że zasługują oni na godne upamiętnienie w swojej małej ojczyźnie.

Dr Cezary Chlebowski i ks. kan. Stanisław Wojtuszkiewicz podczas zebrania Towarzystwa Przyjaciół Grodźca w Będzinie – Grodźcu. 2001 r. Fot. Jerzy Sz. Wieczorek

Profesor Bartłomiej Szyndler (Źródło: „Ziemia Będzińska”, 2012, nr 2,3)

Tablica pamiątkowa znajdująca się w budynku Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie poświęcona profesorowi Bartłomiejowi Szyndlerowi(Fot. Dariusz Majchrzak)

Bibliografia (wybór):

1. Chlebowski C., Bez pokory, T. 1, Warszawa 1997
2. Chlebowski C., Bez pokory, T. 2, Warszawa 1997
3. Chlebowski C, „Ponury” major Jan Piwnik 1912-1944, Warszawa 2006
4. Majchrzak D., Gospodarcza, społeczna i kulturowa ewolucja Zagłębia Dąbrowskiego na przestrzeni wieków na przykładzie Grodźca – maszynopis
5. Silva Rerum Antiquarum: księga pamiątkowa dedykowana prof. zw. dr. hab. Bartłomiejowi Szyndlerowi, praca pod red. R. W. Szweda, Częstochowa 2009
6. Starościak D., „W dziełach swoich…” Przemysłowcy i społecznicy Zagłębia Dąbrowskiego w XIX i XX wieku, Dąbrowa Górnicza 2014
7. Szyndler B., Pojedynki, Warszawa 1987
8. „Ziemia Będzińska”, 2012, nr 2,3

Źródło: klubzaglebiowski.pl