About

Posts by :

Rachunek strat. Mec. Hambura: władze samorządowe powinny policzyć zniszczenia wojenne

Region

Rachunek strat. Mec. Hambura: władze samorządowe powinny policzyć zniszczenia wojenne

0 Comment

Zwracamy się do burmistrzów, prezydentów i wójtów w całej Polsce, aby policzyli straty wojenne – powiedział prezes Światowego Kongresu Polaków mec. Stefan Hambura.

Jak podkreślił mec. Hambura w TVPInfo, problem niemieckich odszkodowań za polskie straty poniesione w czasie II wojny światowej coraz częściej stanowi przedmiot debaty społecznej. „Niemieccy politycy wypowiadają się na ten temat i to, co teraz dzieje się w Polsce, jest bardzo dobre. Kilka tygodni temu powołaliśmy w Wieluniu zespół ds. strat i szkód wojennych Wielunia w latach 1939-1945. To zespół, który zawiązał się w Wieluniu, ale dotyczy całej Polski” – zaznaczył.

Mecenas wyjaśnił, że zespół jest ruchem oddolnym, który ma służyć wszystkim mieszkańcom Polski zainteresowanym przedstawieniem strat powstałych w miastach i wsiach w czasie II wojny światowej. „Zwracamy się do wszystkich burmistrzów, prezydentów, wójtów w całej Polsce, aby tak samo liczyli straty, jak to było w Warszawie w 2005 r. Śp. prezydent Lech Kaczyński doprowadził wówczas do tego, że te straty Warszawy zostały wyliczone. Chcemy, żeby w całej Polsce wszystkie samorządy to robiły” – powiedział.

Hambura dodał, że zniszczenia można zgłaszać poprzez stronę internetową www.stratywojenne.pl/. „Współpracujemy ze wszystkimi samorządami i z osobami prywatnymi. Zapraszamy do współpracy, bo musimy urzeczywistnić wysokość strat na dzień dzisiejszy” – stwierdził.

Według prezesa Światowego Kongresu Polaków, „jeżeli polski Trybunał Konstytucyjny dokona odpowiedniej wykładni obywatele RP będą mogli pozywać Republikę Federalną Niemiec przed polskimi sądami”. „Liczę że kilka mln takich pozwów wpłynie do sądów polskich i to będzie dodatkowe urzeczywistnienie. Wtedy w każdym takim procesie na pewno pojawi się incognito przedstawiciel państwa niemieckiego. Będziemy rozmawiać, będzie ciśnienie społeczne” – ocenił.

Na uwagę prowadzącego, że w 1953 r. Polska zrzekła się odszkodowań od Niemiec odparł, że dotarł do niemieckich archiwów i „nie ma tam żadnego dokumentu”. „Nawet jeżeli miałoby coś takiego być, to jak PRL mógł się zrzec reparacji wobec RFN, którego wtedy nie uznawał? Nie można zrzekać się reparacji od kogoś, kogo się nie uznaje, kto nie egzystuje” – przekonywał.

Hambura wspomniał o Namibii, która w styczniu wystąpiła do niemieckiego rządu o odszkodowanie za ludobójstwo, którego wojska niemieckie dopuściły się na jej obszarze w latach 1904-1908. „To pokazuje, że po ponad stu latach nawet można jeszcze dochodzić reparacji od Niemiec. Nie bójmy się tych tematów, podejmujmy je konkretnie i rozmawiajmy o tym, bo teraz nadszedł ten czas” – zaapelował.

dap/

Źródło: samorzad.pap.pl
Fot: Adrian Grycuk

Częstochowa i Zagłębie – zapomniana współpraca. Polityka i interesy

Historia/ Region

Częstochowa i Zagłębie – zapomniana współpraca. Polityka i interesy

0 Comment

Jeśli zastanowić się nad tym co wspólnego ze sobą mają Zagłębie Dąbrowskie i miasto Częstochowa, to zasadniczo nasuwają się dwa skojarzenia. Po pierwsze Częstochowa to cel pielgrzymek i wycieczek Zagłębiaków, którzy odwiedzają klasztor jasnogórski. Po drugie to miejsce, gdzie na miejscowych uczelniach, tj. Politechnice Częstochowskiej i Akademii im. Jana Długosza, studiuje zagłębiowska młodzież. I to zasadniczo tyle. Jeśli jednak przyjrzymy się historii XIX i XX wieku to okaże się, że oba miejsca łączyło całkiem sporo. Pokrótce przyjrzyjmy się tej kwestii. Nie będzie to jednak szczegółowa analiza ale próba zasygnalizowania, poprzez wybrane przykłady, istnienia niegdyś takowych relacji.

W 1850 r. zniesiono granicę celną między Królestwem Polskim a Cesarstwem Rosyjskim. Rok później, na terenie Królestwa Polskiego, rozpoczęła swoją działalność Straż Graniczna, której powierzono patrolowanie i strzeżenie granicy rosyjsko – pruskiej i rosyjsko – austriackiej. Chciano w ten sposób ukrócić przemyt, a także nielegalne przekraczanie granicy. W drugiej połowie lat 60. XIX w., na mocy ukazu carskiego, rozgraniczono organy administracji celnej. W skład Kaliskiego Okręgu Celnego weszły urzędy celne m.in. w: Sosnowcu, Modrzejowie i punkt przejściowy w Czeladzi. Siedzibą główną Kaliskiego Okręgu Celnego oraz sztabu Brygady Straży Granicznej była Częstochowa. Jak pisze Krzysztof Latawiec, w pracy dotyczącej rosyjskiej straży granicznej, wspomniana brygada składała się z siedmiu batalionów, a swoją jurysdykcją obejmowała trzy gubernie: kielecką, kaliską oraz piotrkowską. W 1889 r. w jej skład wchodziły już tylko 4 bataliony. Posiadała ona 17 oddziałów i 49 posterunków. Dziewięć lat później liczba posterunków zwiększyła się do 59. Z zachowanych do naszych czasów źródeł wynika, iż służbę w Zagłębiu Dąbrowskim pełnili do 1914 r. żołnierze z „3. Oddziału Częstochowskiej Brygady Osobnego Korpusu Straży Pogranicznej”. Co ciekawe, w Będzinie w 1897 r., z inicjatywy sosnowieckiego przemysłowca Henryka Dietla, rozpoczęto budowę koszar, w których do wybuchu pierwszej wojny światowej stacjonował 14. Doński Pułk Kozaków. Był on częścią Częstochowskiej Brygady Straży Granicznej.

W latach 1845 – 1848 powstała linia kolejowa Warszawsko – Wiedeńska (w 1859 r. zbudowano jej odnogę z Ząbkowic do Katowic, która łączyła Królestwo Polskie z Prusami), a następnie w latach 80. XIX w. linia kolejowa Iwanogrodzko – Dąbrowska. Było to przedsięwzięcie niezwykle istotne dla funkcjonowania przemysłu, ponieważ transport kolejowy jako tańszy, efektywny i pewny środek komunikacji, wpływał na jego rozwój oraz zbyt na terenie Cesarstwa Rosyjskiego jego produktów, a także kopalin. W 1913 r. dochód Kolei Warszawsko – Wiedeńskiej uzyskiwany z przewozu osób wyniósł 7 540 899 rubli, a z zysk transportu towarów 28 437 923 rubli. We wspomnianym roku najwięcej przewieziono węgla, rudy, nafty, soli asfaltu, wapna, kamienia oraz piasku. Stacjami kolejowymi na tej linii, gdzie zaobserwowano największy ruch ludności chcącej skorzystać z tego rodzaju transportu, były: Warszawa, Sosnowiec, Łódź oraz Częstochowa. Dalszy rozwój infrastruktury komunikacyjnej między Zagłębiem a Częstochową miał miejsce w dwudziestoleciu międzywojennym. W latach 30. XX w. powstała droga Częstochowa – Będzin. Do pokrycia jej nawierzchni wykorzystano klinkier. Inwestycja ta pochłonęła przeszło 2,5 mln zł. Według badacza dziejów Częstochowy – Jarosława Kapsy, miano go wypalać w obecnej dzielnicy Będzina – Grodźcu.

W drugiej połowie lat 60. XIX w. w Będzinie rozpoczął swoją działalność sąd pokoju. Początkowo wchodził w skład drugiego okręgu sądów pokoju. Instytucje te „zajmowały się sprawami cywilnymi, których wartość sporna nie przekraczała 250 rbs i sprawami karnymi zagrożonymi karą pieniężną do 30 rbs lub aresztem do 2 miesięcy. Sądy pokoju i zjazdy sędziów pokoju zastąpiły sądy burmistrzów, sądy policji prostej i częściowo sądy policji poprawczej”. W roku 1888 będzińska placówka trafiła do trzeciego okręgu sądów pokoju, któremu podlegały powiaty: częstochowski, noworadomski oraz będziński.

Powstała pod koniec XIX w. Polska Partia Socjalistyczna (PPS) stawiała sobie za cel m.in. walkę o prawa robotników w Królestwie Polskim, a także odzyskanie przez Polskę niepodległości. W okresie zaborów prowadziła szereg akcji, na terenie Zagłębia i Częstochowy. Skierowane były one przede wszystkim we władze carskie oraz w wybranych pracowników zakładów przemysłowych, którzy nadużywali swojej władzy względem podwładnych. Obszar tej części Królestwa organizacja traktowała jako jeden ze swoich rejonów działań i określała jako okręg zagłębiowsko – częstochowski. Co ciekawe, z zagłębiowskich kopalń węgla kamiennego członkowie PPS potajemnie przywozili do Częstochowy nielegalnie uzyskany dynamit, który był wykorzystywany we wspomnianych akcjach. Nierzadko osoby działające w strukturach organizacji, z chwilą zagrożenia aresztowaniem, na terenie Zagłębia, przenosiły się do Częstochowy. Ewentualnie były tam (tj. do Częstochowy) wysyłane w roli instruktorów lub z konkretnym zadaniem.

W roku 1912 gubernator piotrkowski powierzył baronowi Alfredowi Mirbachowi nadzór nad policją w Częstochowie oraz w powiecie częstochowskim. Mirbach pełnił od 1905 r. aż do wybuchu pierwszej wojny światowej funkcję naczelnika powiatu będzińskiego. Nominacja gubernatora była najprawdopodobniej efektem bardzo dobrych wyników jakie urzędnik ten osiągał w rozprawianiu się z przestępczością oraz korupcją na terenie Zagłębia. W 1912 r., dowodząc funkcjonariuszami policji oraz żołnierzami, wziął udział w głośnej wówczas akcji mającej miejsce na terenie Klasztoru Jasnogórskiego. W jej wyniku ujęto członka „oddziału bojowego częstochowskiej Grupy Rewolucjonistów – Mścicieli” – Jana Kozłowskiego.

Wertując częstochowskie gazety, założone przed rokiem 1914, prędzej czy później natkniemy się na „Gońca Częstochowskiego”. Był to nieźle poinformowany i poczytny dziennik, który zaczął ukazywać się na początku XX w. Przez kilka lat na jego łamach publikowano artykuły dotyczące nie tylko spraw lokalnych, ale także wieści z Zagłębia Dąbrowskiego. W latach 1907 – 1916 gazeta nosiła podtytuł „Dziennik polityczny, społeczny, ekonomiczny i literacki, poświęcony sprawom miejscowym oraz Zagłębia Dąbrowskiego”. Poprzednik „Gońca Częstochowskiego”, tj. „Dziennik Częstochowski” również nosił identyczny podtytuł.

 

1

Reklama „Gońca Częstochowskiego”. 1911 rok.

(Źródło: „Księga adresowa Królestwa Polskiego. Rok 1911”, Warszawa 1911)

W roku 1901 powstało Towarzystwo Lekarskie Częstochowskie. W 1907 r. wydzielono z niego Zarząd Oddziału Sosnowieckiego. W tym samym roku rozpoczęło swoją działalność Koło Właścicieli Aptek Zagłębia Dąbrowskiego i Miasta Częstochowy. Liczyło ono 29 członków. Roczna składka wynosiła 6 rubli. Na forum organizacji omawiano zarówno kwestie zawodowe jak i naukowe. Nie był to wyjątkowy przypadek kontaktów przedsiębiorców z tej części Królestwa Polskiego. W przywoływanym tu roku 1907 dzierżawca browaru w Grodźcu, obecnej dzielnicy Będzina – Abram Troppauer wraz ze swoim wspólnikiem wziął udział w spotkaniu właścicieli browarów, które zorganizowano w Hotelu Angielskim w Częstochowie. Pięć lat później, w tym samym mieście, w trzecim zjeździe przedstawicieli Towarzystw Drobnego Kredytu, brali udział m.in.: Zygmunt Stechman i dr Władysław Wierzbowski z Będzina, Szymon Bacia, dr Władysław Podczaski, Czesław Pogorzelski z Czeladzi, Antoni Nowicki i Stanisław Tomicki z Dąbrowy Górniczej oraz Jan Pawłowicz i Stanisław Płodowski z Sosnowca.

W roku 1909 w Częstochowie miała miejsce Wystawa Przemysłu i Rolnictwa. W jej przygotowanie miał być zaangażowany m.in. przemysłowiec, właściciel dóbr Grodziec – Stanisław Ciechanowski. Wśród wielu przedsiębiorców prezentujących się na wystawie znaleźli się przedstawiciele Zagłębia. Mowa tu o: sosnowieckim Towarzystwie Akcyjnym Zakładów Kotlarskich i Mechanicznych W. Fitzner i K. Gamper, będzińskim browarze Dawida Sercarza oraz Grodzieckim Towarzystwie Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych. Na marginesie należy dodać, iż wspomniany browar miał swój skład m.in. właśnie w Częstochowie.

Przemysł był niewątpliwie tym co wraz z linią kolejową doprowadziło do intensyfikacji kontaktów Częstochowy z Zagłębiem. Z zagłębiowskich kopalń pociągami był transportowany niezbędny dla wielu częstochowskich fabryk węgiel kamienny. Dlatego też Częstochowie było bliżej, pod względem interesów, do Sosnowca, Będzina czy Dąbrowy Górniczej niż do przędzalniczego potentata czyli Łodzi. Przedsiębiorcy z obu ośrodków przemysłowych raczej nie rywalizowali ze sobą. Przynajmniej nic na to nie wskazuje. Rynek Cesarstwa Rosyjskiego w okresie zaborów był na tyle chłonny, iż przedsiębiorcy mogli co najwyżej konkurować ze sobą wielkością łapówek oferowanych carskim urzędnikom w zamian za ich przychylność. Ten stan rzeczy uległ gruntownej zmianie wraz z wybuchem pierwszej wojny światowej. Mamy za to dowody na współpracę osób związanych z obydwoma ośrodkami przemysłowymi. Przykładem jest tu chociażby osoba Henryka Szampaniera, który w 1897 r. został prezesem częstochowskiego oddziału Banku Handlowego. W okresie dwudziestolecia międzywojennego Szampanier był udziałowcem powstałego w 1899 r. Grodzieckiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych. Zasiadał także w jego zarządzie. Z przedsiębiorstwem tym byli także związani przed drugą wojną światową Wilhelm Wellish i Jerzy Meyer, którzy w 1914 r. byli członkami zarządu Towarzystwa Akcyjnego Częstochowskich Zakładów Wyrobów Jutowych i Konopnych.

W kwietniu 1914 r. przedsiębiorstwo budowlane „Topór” z siedzibą w Częstochowie przy ul. Krakowskiej 40, reprezentowane przez Feliksa Eberta, zobowiązało się wybudować dla Grodzieckiego Towarzystwa Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych trzy domy mieszkalne dla dozorców wraz zabudowaniami gospodarczymi oraz dom ludowy dla robotników i dozorców. Prace budowlane zostały przerwane z chwilą wybuchu wojny. W czasie jej trwania, z bliżej nieznanych powodów, częstochowskie przedsiębiorstwo zrezygnowało z dalszego prowadzenia rozpoczętej budowy domów. Przedsięwzięcie zostało dokończone w latach 1916 – 1917 r. przez nieznaną firmę.

Mówiąc o Grodzieckim Towarzystwie, należy wspomnieć, iż w roku 1909 na Jasną Górę do Częstochowy udała się pielgrzymka, na czele której szli górnicy ze sztandarem przedsiębiorstwa. Sztandar ów powstał ze składek pracowników i został uroczyście poświęcony w 1907 r. w dniu św. Barbary. Obecnie znajduje się on w zbiorach Muzeum Zagłębia w Będzinie.

I jeszcze jeden wątek. W latach 1920 – 1927 w pracach nad stworzeniem krużganków w klasztorze jasnogórskim w Częstochowie wykorzystano cement, który ofiarowała działająca od 1857 r. fabryka cementu portlandzkiego ze wspomnianego Grodźca.

W niektórych publikacjach, dotyczących historii przemysłu, możemy spotkać takie określenia jak: okręg przemysłowy sosnowiecki czy też okręg sosnowiecko – częstochowski. Pierwsze z nich znajduje się w wydanej w 1887 r. książce autorstwa Ivana Ivanoviča Janżułła „Przemysł fabryczny w Królestwie Polskim: studyum ekonomiczne”. I. I. Janżułł wyróżnił w Królestwie Polskim trzy ośrodki przemysłowe: łódzki, sosnowiecki i warszawski. Do sosnowieckiego zaliczył ówczesne powiaty: będziński, częstochowski i noworadomski. W pracy Andrzeja Jezierskiego oraz Cecylii Leszczyńskiej „Historia gospodarcza Polski” wyszczególnione są cztery okręgi, które funkcjonowały w Królestwie Polskim: staropolski, łódzki, warszawski i dąbrowiecki. Jednocześnie autorzy dają do zrozumienia, iż okręg dąbrowiecki obejmował nie tylko Zagłębie Dąbrowskie, ale także Częstochowę z jej okolicami: „W drugiej połowie XIX w. uformował się drugi region przemysłowy wzdłuż linii kolejowej na odcinku od Częstochowy do Sosnowca zwany Zagłębiem Dąbrowskim”. Franciszek Sobalski w pracy „Przemysł Częstochowski (1882 – 1914)”, oprócz powoływania się na publikację I. I. Janżułła, stosuje określenie okręg sosnowiecko – częstochowski. Według autora w jego granicach oprócz wspomnianego obszaru, miał też znaleźć się ówczesny powiat olkuski. Za używaniem takiego określenia optuje także Wiesław Puś („Rozwój przemysłu w Królestwie Polskim 1870 – 1914”). Moim zdaniem takie łączenie dwóch ośrodków jest zabiegiem sztucznym, nie mającym merytorycznego uzasadnienia. Zagłębie Dąbrowskie trzeba traktować jako jeden okręg przemysłowy i nie włączać w jego granice Częstochowy oraz jej okolic, które należy uważać za samodzielny ośrodek przemysłowy, bazujący na produkcji przede wszystkim tekstyliów, a nie kopalnictwie. Pomimo kontaktów o charakterze biznesowym, stanowiły one dwa odrębne twory.

W okresie dwudziestolecia międzywojennego w Zagłębiu działała sosnowiecka Izba Przemysłowo – Handlowa. W jej pracach brali udział zarówno przedsiębiorcy z regionu jak i spoza jego granic, w tym z Częstochowy. Mowa tu o takich osobach jak: „Stiller Zysman vel Zygmunt – współwłaściciel firmy „Hamburger i Hochermann” (Częstochowa, ul. Kościuszki 27), Dawidowicz Joachim – właściciel hurtowni węgla „Zakłady Przemysłowe Saturn” oraz fabryki tektury smołowcowej i asfaltu (Częstochowa, ul. Aleja 24), Neufeld Maurycy – właściciel składu aptecznego (Częstochowa, II-ga Aleja 33), Piotrowski Leon –  właściciel handlu towarów kolonialnych oraz fabryki palenia kawy „Mokka-Kawa” (Częstochowa, II-ga Aleja 24), Wajnsztok Joachim – właściciel handlu towarów manufakturnych i ubiorów męskich (Częstochowa, Nowy Rynek 10), inż. Bronisław Hłasko – dyrektor zarządzający Syndykatu Rolniczego Częstochowskiego Spółka Akcyjna w Częstochowie oraz współwłaściciel firmy „Knothe i Hłasko” w Sosnowcu (Częstochowa, Waszyngtona 41)”.

W sferze sacrum także możemy odnaleźć cechy wspólne dla Częstochowy i Zagłębia. W roku 1925, zgodnie z zapisami bulli „Vixdum Poloniae unitas” papieża Piusa XI powstała diecezja częstochowska. Nowa diecezja „otrzymała południową część diecezji włocławskiej z terenami należącymi do dawnej Ziemi Wieluńskiej oraz Częstochowę i Radomsko wraz z okolicami. Natomiast z diecezji kieleckiej otrzymała całe Zagłębie Dąbrowskie oraz tereny położone w kierunku północnym od Zagłębia aż do granic z dawną diecezją włocławską”. Powstanie diecezji częstochowskiej było podyktowane przede wszystkim niewydolnością wspomnianych dwóch diecezji, tj. włocławskiej i kieleckiej. Mowa tu o niewystarczającej ilości proboszczów oraz problemach z komunikacją duchownych pełniących posługę w odległych częściach diecezji z biskupimi stolicami. Do tego należy dodać fakt, iż tak ważny ośrodek religijny jak Częstochowa nie miał własnej diecezji. Projekt zmian dotychczasowych granic metropolii i diecezji na terenie Rzeczypospolitej przygotowali biskupi Henryk Przeździecki oraz Romuald Jałbrzykowski. Został on zatwierdzony w 1924 r., na konferencji episkopatu w Częstochowie. Przepisy wykonawcze do bulli „Vixdum Poloniae unitas” z 28 października 1925 r. wydał ówczesny nuncjusz apostolski w Polsce – Wawrzyniec Lauri. Pierwszym biskupem diecezji częstochowskiej został biskup Teodor Kubina. Zagłębie zmieniło swoją przynależność diecezjalną dopiero w 1992 r., na mocy bulli papieża Jana Pawła II „Totus Tuus Poloniae populus”, która powoływała do życia diecezję sosnowiecką.

Podane powyżej przykłady to tylko wybrane zjawiska ukazujące kontakty na linii Częstochowa – Zagłębie Dąbrowskie w okresie zaborów i dwudziestolecia międzywojennego. Co powodowało, iż do nich dochodziło ? Powodów jest wiele. Po pierwsze sąsiedztwo. Powiat będziński w granicach z lat 1866 – 1914 sąsiadował z regionem częstochowskim. Samo Zagłębie Dąbrowskie jest położone stosunkowo niedaleko Częstochowy. Poza tym Zagłębie i Częstochowa funkcjonowały w okresie zaborów w granicach Królestwa Polskiego i tej samej guberni piotrkowskiej, a w okresie dwudziestolecia międzywojennego, w tym samym województwie, tj. kieleckim. Po drugie biznes. Zagłębie przez wiele lat było dostarczycielem węgla kamiennego dla częstochowskich zakładów. Co skutkowało nawiązywaniem zawodowych kontaktów przez przedsiębiorców działających w obu ośrodkach przemysłowych. Po trzecie „chemia”. Wydaje się, choć to tylko przypuszczenie, iż części mieszkańcom Częstochowy pod względem mentalności i wzajemnych relacji było bliżej do Zagłębia niż do Łodzi. I nie chodzi mi tu tylko o środowisko robotnicze, ale także o społeczność żydowską. Jednakże jest to temat do zbadania i nie chcę w tym miejscu, bez szczegółowej analizy, wyciągać pochopnych wniosków. Dlaczego zapomniano o częstochowsko – zagłębiowskich kontaktach ? Na to pytanie trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź. Być może był to temat nie budzący większego zainteresowania. Ewentualnie potencjał owej współpracy z bliżej nieznanych przyczyn wyczerpał się. Istnieje też możliwość, że to sami komuniści po roku 1945 starali się by takie relacje partnerskie nie miały więcej miejsca.

 

Na zdjęciu tytułowym jedna z zabytkowych, częstochowskich kamienic, znajdujących się w centrum miasta (Fot. Dariusz Majchrzak) 

 

Dariusz Majchrzak

 

Bibliografia (wybór):

I. Źródła archiwalne:

  1. Archiwum Państwowe w Katowicach:
  • Grodzieckie Towarzystwo Kopalń Węgla i Zakładów Przemysłowych w Grodźcu Spółka Akcyjna 1891 – 1945 [1958]

 

II. Opracowania:

  1. 150 lat Drogi Żelaznej Warszawsko – Wiedeńskiej, praca pod red. A. Paszke, M. Jerczyński, S. M. Koziarski, Warszawa 1995
  2. I Sprawozdanie Izby Przemysłowo – Handlowej w Sosnowcu za 1929 rok, Sosnowiec 1930
  3. Będzin 1358 – 2008, T. 3, praca pod red. A. Glimos-Nadgórskiej, Będzin 2008
  4. „Dziennik Częstochowski”, 1906, nr 266
  5. Janżułł I. I., Przemysł fabryczny w Królestwie Polskim: studyum ekonomiczne, Petersburg 1887
  6. Jezierski A., Leszczyńska C., Historia gospodarcza Polski, Warszawa 1997
  7. Kapsa J., Częstochowa. Życie codzienne i kryminalne w XX w., T. 1, Częstochowa 2015
  8. Koszutski S., Rozwój przemysłu wielkiego w Królestwie Polskiem, Warszawa 1901
  9. Księga adresowa Królestwa Polskiego”, Rok 1911, Warszawa 1911
  10. Latawiec K., Rosyjska straż graniczna w Królestwie Polskim w latach 1851 – 1914, Lublin 2014
  11. Majchrzak D., Gospodarcza, społeczna i kulturowa ewolucja Zagłębia Dąbrowskiego na przestrzeni wieków na przykładzie Grodźca – maszynopis
  12. „Odgłosy”, 1967, nr 47
  13. Palus W., Życie społeczno – polityczne w Częstochowie w latach rewolucji 1905 – 1907, Częstochowa 2003
  14. Prace 3-go Zjazdu Przedstawicieli Towarzystw Drobnego Kredytu. 18-19 lutego 1912 r. w Częstochowie, Częstochowa 1913
  15. Puś W., Rozwój przemysłu w Królestwie Polskim, Łódź 1997
  16. Sętowski J., Czyn zbrojny organizacji bojowych Polskiej Partii Socjalistycznej w Częstochowskiem 1904 – 1910, Częstochowa 2003
  17. Sobalski F. Przemysł częstochowski (1882 – 1914), Częstochowa 2009
  18. Sosnowiec. Obraz miasta i jego dzieje, T. 1, praca pod red. A. Barciaka i A. T. Jankowskiego, Sosnowiec 2016
  19. Społeczeństwo Częstochowy w latach 1918 – 1939, praca pod red. R. Szweda i W. Palusa, Częstochowa 1997
  20. Starościak D., „W dziełach swoich…”. Przemysłowcy i społecznicy Zagłębia Dąbrowskiego w XIX i XX wieku, Dąbrowa Górnicza 2014
  21. Stulecie Wystawy Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909, Częstochowa 2009
  22. Wieczorek W., Tradycje piwowarskie Zagłębia Dąbrowskiego, Sosnowiec 2015
  23. Zachuta L., Historia przemysłu cementowego w Polsce 1857 – 2000, Kraków 2004
  24. Złotkowski D., Wystawa Przemysłu i Rolnictwa w Częstochowie 1909 roku w świetle prasy polskiej, Częstochowa 2009
  25. Złotkowski D., Dzieje browaru w Częstochowie w XIX – XX w., Radomsko 2014
  26. Związek J., Dzieje diecezji częstochowskiej w okresie II Rzeczypospolitej, Częstochowa 1990

Źródło: klubzaglebiowski

CBOS zbadał. Polacy o zmianach w ordynacji wyborczej

Region

CBOS zbadał. Polacy o zmianach w ordynacji wyborczej

0 Comment

Badani w większości popierają wprowadzenie przezroczystych urn wyborczych (59 proc.), rejestrację obrazu w lokalach wyborczych (52 proc.) oraz ograniczenie do dwóch liczby kadencji wójtów, burmistrzów i prezydentów miast (51 proc.) – wynika z sondażu CBOS.

Z kolei – jak podaje CBOS – więcej przeciwników niż zwolenników ma likwidacja okręgów jednomandatowych w wyborach do rad gmin i miast niebędących miastami na prawach powiatu (38 proc. przeciw, 29 proc. za) oraz wprowadzenie do lokali wyborczych dwóch komisji (jednej odpowiedzialnej za przebieg głosowania, a drugiej – za policzenie głosów i ustalenie wyników głosowania w obwodzie) – 45 proc. jest przeciw, a 37 proc. popiera tę propozycję.

CBOS zapytał respondentów o stosunek do zmian zaproponowanych w wyjściowej wersji nowelizacji ordynacji wyborczej. Obecnie zmianami w ordynacji wyborczej autorstwa PiS zajmuje się Senat.

Wprowadzenie przezroczystych urn wyborczych spotyka się z poparciem 59 proc. dorosłych Polaków, przy czy 22 proc. zdecydowanie popiera to rozwiązanie. Przeciwnikami tego rozwiązania jest 24 proc. badanych, w tym 9 proc. zdecydowanie negatywnie ocenia tę propozycję. 17 proc. nie ma zdania w tej kwestii.

Z poparciem 52 proc. badanych spotyka się pomysł, aby w każdym lokalu wyborczym była prowadzona rejestracja wideo i – w miarę technicznych możliwości – transmisja obrazu w internecie. W grupie zwolenników tego rozwiązania 18 proc. wyraża zdecydowane poparcie. Przeciwnych takiemu rozwiązaniu jest 36 proc. respondentów – w tym 16 proc. jest zdecydowanie przeciwnych, a 12 proc. nie ma zdania.

51 proc. Polaków popiera propozycję wprowadzenia ograniczenia do dwóch liczby kadencji wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, w tym 20 proc. jest zdecydowanymi zwolennikami takiego rozwiązania. Przeciwnikami wprowadzenia takiego ograniczenia jest 38 proc. badanych, w tym 18 proc. wyraża zdecydowany sprzeciw. 11 proc. nie ma zdania w tej kwestii.

Proponowane przez posłów zmiany przepisów prawa wyborczego przewidują, że – zamiast, jak dotychczas, jednej obwodowej komisji wyborczej – w każdym lokalu wyborczym będą pracować dwie komisje: jedna odpowiadać będzie za przebieg głosowania, a druga, po zakończeniu głosowania, policzy głosy i ustali wyniki wyborów w obwodzie. Rozwiązanie to częściej spotyka się z odrzuceniem (45 proc., w tym 24 proc. jest zdecydowanie przeciwko), niż akceptacją badanych (37 proc., w tym 11 proc. jest zdecydowanie za). 18 proc. nie potrafi zająć stanowiska w tej kwestii.

Proponowana likwidacja jednomandatowych okręgów wyborczych w wyborach do rad gmin i miast niebędących miastami na prawach powiatu ma więcej przeciwników niż zwolenników. Respondenci byli pytani, czy popierają propozycje, by wybory do wszystkich rad gmin i miast odbywały się w okręgach wielomandatowych, w których mandaty będzie mogło uzyskać od 3 do 7 kandydatów z list, które zdobędą najwięcej głosów. Dotychczas wybory do rad gmin i miast niebędących miastami na prawach powiatu odbywały się w jednomandatowych okręgach wyborczych, a w miastach na prawach powiatu – w okręgach wielomandatowych.

Propozycja ta ma więcej przeciwników (38 proc., w tym 17 proc. zdecydowanie jest przeciw) niż zwolenników (29 proc., w tym 6 proc. zdecydowanie popiera takie rozwiązanie). 33 proc. nie ma zdania w tej kwestii.

Proponowana przez posłów zmiana kodeksu wyborczego przewiduje możliwość kandydowania do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego na obszarze całego województwa, w którym stale się zamieszkuje. Obecnie kandydat na wójta, burmistrza, prezydenta lub radnego musi zamieszkiwać na terenie gminy, w której kandyduje.
Zmiana w tym zakresie wywołuje sprzeciw zdecydowanej większości badanych (62 proc., w tym 34 proc. jest zdecydowanymi przeciwnikami), natomiast popiera ją nieco ponad jedna czwarta (26 proc., w tym 7 proc. zdecydowanie popiera to rozwiązanie). 12 proc. nie ma zdania na ten temat.

CBOS przeprowadził sondaż w dniach 1–7 grudnia 2017 roku na liczącej 925 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.

Źródło: Codzienny Serwis Informacyjny PAP
fot.: pkw.gov.p

Kardynał Stefan Wyszyński patronem miasta Sosnowca?

Informacje/ Sosnowiec

Kardynał Stefan Wyszyński patronem miasta Sosnowca?

0 Comment

Uczestnicząc w ubiegłym roku roku 3 maja we Mszy św. za Ojczyznę w 225. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 Maja i Święto Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski usłyszałem na jej zakończenie wezwanie ks. Jana Gaika proboszcza parafii Katedralnej do zastanowienia się nad wyborem Świętego patrona dla miasta Sosnowca. Ks. Gaik od razu zastrzegł, żeby nie spieszyć się w tej sprawie, a dobrze ją przemyśleć. Oczywiście najlepszym patronem byłaby taka osoba, która w Sosnowcu była, mieszkała lub jest związana z jakimś ważnym wydarzeniem w historii miasta. Można wziąć pod uwagę osobę Czcigodnej Sługi Bożej Matki Teresy Kierocińskiej, choć wydaje mi się, że tytuł Matki Zagłębia, wyznacza jej w przyszłości rolę patronki całego Zagłębia. Można też pomyśleć o Czcigodnej Słudze Bożej Wandzie Malczewskiej, jednak przebywała ona w Klimontowie w czasie, gdzie Sosnowiec, jako miasto nawet nie był w planach. Osobą idealną byłaby według mnie postać Sługi Bożego Księdza Kardynała Stefana Wyszyńskiego, tak mocno związana z Obchodami 1000 – lecia Chrztu Polski, które miały miejsce w maju 1967 r. w kościele pw. Wniebowzięcia NMP w Sosnowcu, czyli obecnej Katedrze. Z jego postacią wiąże się pewna historią, którą chciałbym w tym miejscu przypomnieć.

W niedzielę 20 maja 2007 r. w 40 rocznicę uroczystości milenijnych w Sosnowcu po Mszy św. w Katedrze Wniebowzięcia NMP o godz. 12.00 rozmawiałem przez dłuższą chwilę z Panem Sławomirem Korczyńskim wtedy Wiceprezesem Fundacji Kiepury (byłym Wielkim Rycerzem Rady Sosnowieckiej Rycerzy Kolumba, a obecnie Delegatem Rejonowym). W trakcie rozmowy przypomniałem sobie, że mój kolega Krzysztof Rubik mówił mi kilka tygodni wcześniej, że była kiedyś koncepcja, żeby Kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu wystawić mały pomnik na skwerze przy Katedrze, tam gdzie teraz jest przystanek autobusowy przy ul. Sienkiewicza. Oczywiście, przystanek autobusowy należałoby przenieść pod Plazę, tam jest zatoka i zdecydowanie lepsze miejsce, bo przecież przystanki powinny być tam, gdzie przychodzi dużo ludzi. I tak się też częściowo stało… od 1 listopada 2012 r. mieszkańcy Sosnowca mogą korzystać z nowego przystanku przy Plazie, gdzie zatrzymuje się cześć autobusów. Wracając do pomnika, jego historia zaczęła się grubo, grubo wcześniej. Okazuje się, że już w 1981 roku władze Sosnowca zobowiązały się do wybudowania pomnika Prymasa Tysiąclecia właśnie na tym skwerze.

Michał Węcel poinformował w 2012 roku naszą redakcję, że w dniu 2 września 1981 roku odbyło się posiedzenie Komisji Gospodarki Komunalnej, Komunikacji i Łączności Miejskiej Rady Narodowej z przedstawicielami duchowieństwa i Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”. Postanowiono wówczas m.in. ulicę Miłą oraz jej przedłużenia w rejonie osiedla Kilińskiego zmienić na Jana Kiepury, ulicę Kozibąka na Zagłębiowską, Stalowników na Plac Kościuszki oraz restytuować pomnik, przemianować odcinek ulicy Bieruta na Kościelną, ulicę Kowalskiej na ulicę kardynała Wyszyńskiego, a u jej zbiegu z ulicą Sienkiewicza wybudować pomnik prymasa. Informacje te pochodzą ze zbiorów Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Daniłowskiego w Sosnowcu.

Rozmawiałem na temat pomnika z proboszczem parafii pw. Św. Józefa Rzemieślnika ks. Donatem Manterysem, którego Prymas Tysiąclecia wyświęcił na księdza, powiedział mi, że od dawna myśli o pomniku Kardynała Wyszyńskiego w Sosnowcu, a nawet ma już jego projekt. Od kilku lat w parafii tej każdego 28 danego miesiąca odbywają się modlitwy w intencji beatyfikacji Sługi Bożego Stefana Wyszyńskiego. Podobne modlitwy są prowadzone w Katedrze św. Jana w Warszawie i na Jasnej Górze. Sprawą zainteresowałem również proboszcza Katedry. Ks. Gaik powiedział mi, że to jest bardzo dobry pomysł, który powinien być zrealizowany. Ks. Gaik widziałby pomnik Kardynała Wyszyńskiego i …Świętego Jana Pawła II. Ciekawa propozycja!

Myślę, że gdybyśmy się uzbroili w cierpliwość i zaczekali na beatyfikację Kardynała Stefana Wyszyńskiego, to mielibyśmy za orędownika w niebie największego, obok Świętego Jana Pawła II, Polaka XX wieku, zwanego nie bez przyczyny Kardynałem Tysiąclecia. Sądzę, że na takiego właśnie patrona Sosnowiec zasługuje. Zapraszam do dyskusji.

Piotr Dudała
Redaktor naczelny sosnowiecfakty.pl

Śląskie: Będzie nowe taryfa komunikacji miejskiej. Znamy ceny biletów

Sosnowiec

Śląskie: Będzie nowe taryfa komunikacji miejskiej. Znamy ceny biletów

0 Comment

Projekt nowej taryfy dla GZM zarząd metropolii przedstawił podczas zgromadzenia jej członków 22 listopada br. Zgodnie z porozumieniem od 1 stycznia 2018 r. na terenie metropolii ma zacząć obowiązywać nowa taryfa dla biletów jednorazowych

We wtorek (19 grudnia) przewodniczący zarządu GZM Kazimierz Karolczak, przedstawiciele Komunikacyjnego Związku Komunalnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (KZK GOP), współpracującego z nim pod względem taryf związku w Tarnowskich Górach, odrębnego związku tyskiego, a także wójt pozostającego dotąd poza tymi związkami Rudzińca (należy do GZM) podpisali „Porozumienie w sprawie ustanowienia zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego”.

„To pierwszy efekt utworzenia Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii” – zaznaczył we wtorek Karolczak. „Ja się naprawdę cieszę, bo od wielu lat chcieliśmy do czegoś takiego doprowadzić i z różnych względów to się nie udawało” – dodał przewodniczący KZK GOP Roman Urbańczyk.

Zgodnie z porozumieniem od 1 stycznia 2018 r. na terenie metropolii ma zacząć obowiązywać nowa taryfa dla biletów jednorazowych (w cenach wyjściowych dla biletów papierowych i niższych – dla biletów elektronicznych – zakupionych przez Śląską Kartę Usług Publicznych lub aplikację w telefonie komórkowym).

Bilet obowiązujący w jednym mieście lub gminie GZM lub ważny przez 20 minut będzie kosztował 3,20 zł (3 zł elektroniczny). Bilet na dwa miasta lub 40-minutowy będzie kosztował 3,80 zł (3,60 zł na elektroniczny); bilet na trzy i więcej miast lub ważny przez 90 minut będzie kosztował 4,80 zł (4,4 zł na elektroniczny).

We wtorek, prócz podpisania porozumienia, zaprezentowano wzór biletu jednorazowego (graficznie podobny do dotychczasowych biletów KZK GOP, jednak m.in. z napisami „Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia”).

Według wcześniejszych ustaleń nowa wspólna taryfa dla biletów okresowych ma być wdrażana od 1 kwietnia 2018 r.

Nowa taryfa oznacza w większości przypadków nieznaczne obniżki cen biletów wobec taryf obowiązujących obecnie w kluczowej części metropolii; nieznaczny wzrost cen dla regionu tyskiego ma rekompensować m.in. otwarcie dla jego mieszkańców możliwości przejazdów na terenie całej metropolii na jednym bilecie.

Dodatkowy koszt wdrożenia zintegrowanego systemu dla gmin GZM wchodzących w skład związków, których taryfy są obecnie nieznacznie droższe niż proponowane – to 3,2 mln zł.

W okresie przejściowym wraz z taryfą metropolii funkcjonować ma na dotychczasowych zasadach i cenach m.in. taryfa odległościowa w przejazdach jednorazowych (w KZK GOP) czy taryfa pomarańczowa (w MZK Tychy). Mieszkańcy związku tyskiego, chcący wykorzystać dodatkowe bilety papierowe, będą musieli dokupić bilety uzupełniające.

W przyjętym we wtorek budżecie metropolii na 2018 r. uwzględniono 12 mln zł na zakup przez tyskiego organizatora komunikacji kasowników umożliwiających włączenie go w system Śląskiej Karty Usług Publicznych – obsługujący komunikację miejską w większej części metropolii.

W listopadzie miasta członkowskie zdecydowały ponadto, że GZM od 1 stycznia 2018 r. zaoferuje bezpłatne przejazdy dla dzieci i młodzieży do ukończenia 16. roku życia.

Koszt tego rozwiązania zapisany budżecie metropolii na 2018 r. przewidziano na 9 mln zł – zostanie sfinansowany ze składek gmin do GZM. Z tego samego źródła będzie też pochodziło finansowanie ew. bezpłatnej komunikacji ogłaszanej w czasie smogu (w budżecie zapisano 1 mln zł).

W listopadzie GZM przyjęła też uchwałę ws. utworzenia Zarządu Transportu Metropolitalnego. To jednostka metropolii zarządzająca komunikacją miejską, która docelowo zastąpi dotychczasowego jej organizatora na kluczowej części obszaru metropolii. W przyszłym roku ma ona samodzielnie uruchomić komunikację autobusową do lotniska Katowice w Pyrzowicach.

Źródło: PAP
fot.:commons.wikimedia.org/Therud

Kolejna premiera w Teatrze Zagłębia

Kultura/ Sosnowiec

Kolejna premiera w Teatrze Zagłębia

0 Comment

Nadia, niezastąpiona pomoc domowa, rozpoczyna pracę u małżeństwa Olgi i Norberta. Szybko się jednak okazuje, że w jej zakres obowiązków nie wchodzi tylko sprzątanie i opieka nad domem, bo małżeństwo pilnie potrzebuje urozmaicenia od codziennej rutyny… Co robią? To, co kusi wszystkich w takich sytuacjach – każde z nich potajemnie rozpoczyna namiętny romans. Misją Nadii jest utrzymać w sekrecie ich gorące przygody – misją o tyle trudną do wykonania, że wszystko dzieje się w mieszkaniu spokojnego i zgodnego na pozór małżeństwa. Ale nic nie jest niemożliwe dla zaprawionej w bojach pomocy domowej! Za sprzymierzeńców ma swoją niezwykłą błyskotliwość, cięty dowcip  i… pełny barek u swoich pracodawców. Czy jej się uda?

 

Obsada:

Ryszarda Bielicka-Celińska – Nadia

Aleksander Blitek – Marek

Beata Deutschman – Olga

Przemysław Kania – Norbert

Małgorzata Saniak – Maja

Premiera: 4 stycznia

 Spektakl realizowany w ramach Sceny Inicjatyw Aktorskich

Śląskie: Sejmik przyjął nowy program ochrony powietrza

Region

Śląskie: Sejmik przyjął nowy program ochrony powietrza

0 Comment

Nowy program ochrony powietrza przyjął Sejmik Woj. Śląskiego. Kontekstem jego opracowania jest uchwała antysmogowa, która zaczęła obowiązywać od września br. Oba dokumenty zawierają m.in. podobną perspektywę działań – do 2027 r.

O ile uchwała antysmogowa zakazuje używania określonych paliw i nakazuje stopniową wymianę przestarzałych pieców, program m.in. wskazuje narzędzia ograniczania stosowania niskiej jakości paliw oraz wsparcia samorządów w działaniach na rzecz obniżenia emisji szkodliwych gazów i pyłów. Nowy program zastąpi dotychczasowy, przyjęty w listopadzie 2014 r. Nowości, które wiążą się z obecnym dokumentem, to m.in. znacznie szersza niż dotąd warstwa analityczna.

Dzięki przystąpieniu woj. śląskiego do koordynowanego przez woj. małopolskie tzw. projektu zintegrowanego LIFE, sfinansowano z tego źródła kluczową część pracy analitycznej, m.in. szeroką inwentaryzację źródeł emisji. Na tej podstawie, a także dzięki modelowaniu jakości powietrza w poszczególnych strefach woj. śląskiego, w programie np. zamieszczono scenariusze zakładające hipotetyczne sytuacje idealne.

Jeden ze nich obrazuje jakość powietrza w podziale na poszczególne parametry np. gdyby wycofać z użytku w indywidualnych paleniskach wszystkie paliwa zakazane uchwałą antysmogową. Inne warianty prognozują np. stan jakości powietrza w razie wymiany wszystkich istniejących kotłów indywidualnych na paliwa stałe – na kotły 5. klasy oraz 4. klasy czy też w razie przechodzenia na ogrzewanie gazowe czy ciepło systemowe.

Program ochrony powietrza precyzyjniej niż dotąd ma też określać zadania dla poszczególnych gmin – wraz z harmonogramem rzeczowo-finansowym działań naprawczych oraz wskazanymi potencjalnymi źródłami finansowania.

Projekt zawiera też m.in. przygotowaną przez Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu szczegółową metodologię wykrywania nielegalnego spalania i współspalania odpadów w indywidualnych urządzeniach grzewczych.

Koszt inwestycji redukcji emisji powierzchniowej w woj. śląskim w perspektywie 2027 r. oszacowany został w programie na łączną kwotę ok. 8,3 mld zł

Autorem dokumentu pod nazwą „Program ochrony powietrza dla terenu województwa śląskiego mający na celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu oraz pułapu stężenia ekspozycji” byli specjaliści spółki Atmoterm oraz Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach oraz Instytutu Chemicznej Przeróbki Węgla w Zabrzu.

W dyskusji nad programem radny PiS Zbigniew Przedpełski diagnozował, że wobec różnic problemów związanych z ochroną powietrza w różnych częściach województwa, należałoby przygotować dla nich pięć programów ochrony powietrza. Wnioskując o odesłanie projektu do poprawy Przedpełski mówił m.in., że dokument tylko w paru wzmiankach ujmuje odnawialne źródła energii i proponował, by ująć w nim także koszty np. związane z prognozami cen nośników energii preferowanych ze względu na emisje do powietrza.

Radny PiS Tadeusz Gruszka zwrócił uwagę, że roczna emisja pyłów PM2,5 i PM10 w regionie to obecnie 45 tys. ton rocznie, co przekłada się na hipotetyczny ładunek 2,5 tys. samochodów ciężarowych o pojemności 17 ton rozsypany na terenie województwa. W tym kontekście zaapelował do marszałka o umożliwienie wsparcia środkami unijnymi wymiany źródeł ciepła w indywidualnych gospodarstwach.

Źródło: portalsamorzadowy.pl
fot.twitter.com/PrasoweSlaskie

Katownia dwóch totalitaryzmów przy…Rondzie Zagłębia Dąbrowskiego

Sosnowiec

Katownia dwóch totalitaryzmów przy…Rondzie Zagłębia Dąbrowskiego

0 Comment

 

Więzienie przy ul. Ostrogórskiej 5a jest miejscem szczególnym w naszym mieście, szczególnym, ponieważ jest miejscem kaźni dwóch totalitaryzmów: hitlerowskiego i stalinowskiego. Jak do tej pory niewiele o nim wiedzieliśmy. Nie było ono też do tej pory upamiętnione, jako miejsce Pamięci Narodowej, aż do dnia 10 września 2017 r., gdy odbyła się uroczystość odsłonięcia tymczasowej tablicy poświęconej jej ofiarom.

Wiedziano dość sporo o więzieniu hitlerowskim w tym miejscu. Red. Sebastian Reńca w artykule pt. „Ofiary kaźni będą upamiętnione”, który ukazał się w dniu 23 października 2008 r. w Dzienniku Zachodnim, pisał: „Innym miejscem kaźni, oddalonym zaledwie o około 200 metrów od dawnych fabrycznych hal Schoena, jest budynek przy ulicy Ostrogórskiej 5a. Dziś mieszkają w nim lokatorzy, a w czasie okupacji mieściło się w nim więzienie.

Po sierpniowym tekście w naszej gazecie o obozie przy ul. 1 Maja skontaktował się z nami Leszek Gebel, który pamięta dokładnie, co działo się w tym miejscu. – Niemcy zrobili w pobliżu szkołę, do której chodziłem jako dziecko. Czasami z okien widzieliśmy, jak katowano na podwórzu więźniów – wspomina Leszek Gebel. Niemcy założyli więzienie przy ulicy Ostrogórskiej w dwa lata po likwidacji obozu w halach, w 1943 roku. Mieczysław Łyszczarz z Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Katowicach ustalił kilka nazwisk osób, które zostały tam zamordowane. Byli to m.in. partyzanci z oddziału Armii Krajowej Jana Miltona „Ordona”.

W więzieniu przy ul. Ostrogórskiej Niemcy urządzili 36 cel. Mogło tam przebywać nawet 200 więźniów. Otoczone było wysokim murem (do dziś zachował się fragment). W pokoju przesłuchań znajdowały się narzędzia tortur. By zagłuszyć krzyki katowanych grano na akordeonie. Wcześniej była to szkoła żydowska.

Po 27 stycznia 1945 r. czyli tzw. Wyzwoleniu, wiezienie przy ul. Ostrogórskiej, funkcjonowało dalej, aż do 1953 roku. Rolę oprawców przejęli funkcjonariusze UB. Jednak pamięć o tym zatarł czas. Dopiero w lipcu bieżącego 2017 r. w związku ze sprawą Ronda Gierka tematem tym zajął się Klub Gazety Polskiej w Sosnowcu (budynek więzienia znajduje się jakieś 50 m od ronda), który wystąpił o upamiętnienie tego miejsca. Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Katowicach pismem z dnia 28 sierpnia 2017 r., poinformowało, że w wyniku przeprowadzonej kwerendy potwierdzono, że w latach 1945 – 1953 w Sosnowcu przy ul. Ostrogórskiej 5 funkcjonowało Więzienie (lub Więzienie Karno – Śledcze). Ponadto odnaleziono akta dotyczące Janusza Filii, Bronisława Piątka i Władysława Jakubczaka oraz Jana Kłosa, którzy zostali straceni w w/w więzieniu.

Janusz Filla oraz Bronisław Piątek należeli do organizacji „Armia Krajowa-Grupa „Asterłota”, która działał od okresu okupacji na terenie ówczesnego powiatu radomskiego. Po zakończeniu wojny występowali zbrojnie, stawiając sobie za cel obalenie władzy komunistycznej. We wrześniu 1945 r. podczas jednej z akcji, ujęto miedzy innym Janusza Fillę oraz Bronisława Piątka. Zostali oni skazani za to, że byli członkami Arii Krajowej i brali udział w akcjach, mających na celu obalenie „demokratycznego” ustroju Państwa Polskiego wyrokiem z 7 grudnia 1945 r. Wojskowego Sądu Garnizonowego na karę śmierci. Wyrok wykonano 8 stycznia 1946 r.

Władysław Jakubczyk oraz Jan Kłos służyli w Armii Krajowej w czasie II wojny światowej. Od 1945 r. należeli do konspiracyjnej organizacji Narodowych Sił Zbrojnych, która miała na celu obalenie ówczesnego ustroju państwa. Zostali zatrzymani 14 października 1945 podczas przeprowadzonej akcji na terenie Sosnowca. Zostali oni przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach wyrokiem z 26 czerwca skazani za udział w „nielegalnej organizacji”, mającej na celu zmianę ustroju państwa na karę śmierci. Wyrok wykonano 31 sierpnia 1946 r.

W dniu 10 września 2017 r. została odsłonięta tymczasowa tablica przygotowana przez Klub Gazety Polskiej w Sosnowcu. Z inicjatywy Pawła Szopy, przewodniczącego klubu, zostały zorganizowane również w tym dniu specjalne uroczystości upamiętniające poległych w tym miejscu więźniów. Uroczystości rozpoczęły się Mszą św. celebrowaną przez ks. Jana Gaika, proboszcza bazyliki katedralnej pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Sosnowcu. Następnie zebrani przeszli, prowadzeni przez Kompanię Honorową Komendy Wojewódzkiej Policji w Katowicach, pod budynek więzienia przy ul. Ostrobramskiej, aby wziąć udział w części oficjalnej i złożyć hołd katowanym i pomordowanym więźniom. W uroczystościach wziął udział wiceminister sprawiedliwości Michał Wójcik. Obecni byli również: Prezydent Miasta Sosnowca Arkadiusz Chęciński, Ewa Malik, poseł na Sejm RP oraz prezes oddziału IPN w Katowicach dr. Andrzej Sznajder. Na uroczystościach byli również przedstawiciele organizacji kombatanckich i co ważne, licznie przybyła młodzież sosnowieckich szkół.

W patriotycznych uroczystościach wziął również udział siostrzeniec jednego z zamordowanych – Wojciech Filla. Powiedział on w czasie ich trwania m.in.: „Po 71 latach udało się przywrócić pamięć o żołnierzach podziemia niepodległościowego, którzy po zakończeniu działań wojennych nie mogli się pogodzić z narzuconą im siłą komunistyczną rzeczywistością. Dla mnie jest to chwila szczególna i wzruszająca ponieważ jednym z zamordowanych żołnierzy był mój stryj – Janusz Filla, 23-letni człowiek, dopiero na początku swojej drogi życiowej, a już mocno doświadczony czynną walką z Niemcami i Sowietami. Niestety, nie jest znane miejsce jego pochówku, ale mam nadzieję, że uda się to ustalić i przenieść jego szczątki, tak by wszyscy spoczęli w jednej, rodzinnej mogile”.

Pismem z dnia 22 listopada 2017 r. katowicki IPN poinformował, że w wyniku kwerendy dotyczącej wykonywania wyroków kary śmierci w Więzieniu w Sosnowcu przy ul. Ostrogórskiej potwierdzono, iż w dniu 24 października 1946 r. wykonano tam karę śmierci na Aleksandrze Kasarabie, żołnierzu Armii Krajowej obwodu Lwów, a następnie dowódcy 30 osobowego oddziału żołnierzy wyklętych w Suchej Psinie (powiat Głubczyce). Jednocześnie tym samym pismem poinformowano o potwierdzeniu faktu wykonania w tym więzieniu w dniu 9 sierpnia 1946 r. wyroku kary śmierci na Januszu Kalacie, jednak na chwilę obecną nie znaleziono podstaw, aby zaliczyć go do Żołnierzy Wyklętych.

Cieszymy się z decyzji Wojewody Śląskiego Jarosława Wieczorka o zmianie nazwy sosnowieckiego ronda Edwarda Gierka na rondo Zagłębia Dąbrowskiego, którą podjął 13 grudnia 2017 r. w 36 rocznice stanu wojennego w Polsce. Skandalem byłoby by dalsze utrzymywanie dotychczasowej nazwy tego ronda w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca kaźni polskich patriotów. To szczególne miejsce, po zakończeniu badań w archiwach, powinno być trwale oznaczone i wpisane do rejestru miejsc pamięci narodowej.

Trzeba powiedzieć jasno, że lista Żołnierzy Wyklętych straconych na terenie miasta Sosnowca w okresie stalinowskim nie jest jak do tej pory zamknięta. Katownia UB przy ul. Ostrogórskiej 5a, nie jest też jedynym miejscem w Sosnowcu, gdzie żołnierze wyklęci ginęli. Upamiętnienia wymaga też więzienie przy ul. Radocha. W latach 1945 – 1948 zgodnie z wykazem na stronie www.stalinizmwpolsce.com w więzieniu tym stracono co najmniej 20 patriotów, w tym kilku Żołnierzy Wyklętych. Do chwili obecnej udało się ustalić personalia trzech osób: Władysława Janickiego, Władysława Świebody oraz Jana Zimnego, żołnierzy podziemia niepodległościowego, którzy ponieśli śmierć w wyniku wykonania wyroku kary śmierci w tym więzieniu. Część ich pamięci!

Piotr Dudała
Redaktor naczelny sosnowiecfakty.pl

 

Nieoczekiwana porażka

Sosnowiec/ Sport

Nieoczekiwana porażka

0 Comment

Kibice przybyli na dzisiejsze spotkanie z ostatnim w tabeli Widzewem Łódź liczyli na łatwe zwycięstwo, ale srodze się zawiedli. Widzew Łódź odniósł na sosnowieckim parkiecie pierwsze zwycięstwo w sezonie dzięki ambicji, waleczności i dużej skuteczności z rzutów za trzy punkty.

Pierwsze dwie kwarty w wykonaniu Zagłębia były bardzo słabe.  W tej fazie naszym zawodniczkom prawie nic nie wychodziło. Nasze zawodniczki zawodziły zarówno w rzutach z dystansu jak i spod kosza. Za to koszykarki Widzewa grały bardzo ambitnie i konsekwentnie. Nic zatem dziwnego, że po dwóch kwartach wygrywały ośmioma punktami. Bardzo słabe zawody rozegrała w naszym zespole Robyn Parks i na dodatek pod koniec meczu doznała kontuzji (chyba barku). Pozostałe podstawowe zawodniczki Zagłębia również zdawały się być już chyba w samolotach wiozących je na przerwę świąteczną do domu.

Na początku trzeciej kwarty ok. 24 minuty nasze koszykarki doprowadziły wreszcie do remisu po 41, ale kilka minut później łodzianki znowu zaczęły „odjeżdżać” głównie dzięki rzutom za trzy punkty. W sumie w ten sposób trafiły w całym meczu aż 14 razy. Ostatni zryw Zagłębia w końcówce meczu doprowadził do zniwelowania przewagi do 5 punktów, ale Widzew na więcej już nie pozwolił.

Nowy trener widzewianek  Dejan Kovačević w swym debiucie widząc słabą postawę sosnowiczanek nieustannie i emocjonalnie motywował z ławki swoje podopieczne, a te walczyły z pasją i zasłużenie odniosły zwycięstwo.

Na konferencji prasowej wyraźnie przybity trener Mirosław Orczyk o grze mówił wyjątkowo niewiele. Ograniczył się do złożenia życzeń świątecznych kibicom, sponsorom i władzom miasta.

 

JAS-FBG Zagłębie Sosnowiec – Widzew Łódź    74:81           (16:17, 15:22, 22:18, 21:24)

 

JAS-FBG Zagłębie: Naketia Swanier 20 (1×3, 8 as), Egle Siksniute 12 (1×3, 6 zb), Stephany Skrba 9, Robyn Parks 8 (1×3), Marta Urbaniak 0 oraz Michaela Stara 12 (2×3), Agnieszka Fikiel 8, Marta Dobrowolska 5 (1×3)

 

Sejm uchwalił zmiany w ordynacji wyborczej

Region

Sejm uchwalił zmiany w ordynacji wyborczej

0 Comment

Sejm uchwalił w czwartek zmiany w ordynacji wyborczej i ustawach samorządowych autorstwa PiS wraz z licznymi poprawkami tego klubu. Nowe rozwiązania to m.in. dwukadencyjność wójtów, burmistrzów i prezydentów miast liczona od wyborów samorządowych w 2018 r., JOW-y w gminach do 20 tys. Nie będzie głosowania korespondencyjnego.

Uchwalona nowela Kodeksu wyborczego oraz ustaw regulujących funkcjonowanie samorządu zakłada także m.in. wygaszenie kadencji Państwowej Komisji Wyborczej po wyborach parlamentarnych 2019 r. oraz zmianę sposobu wyboru PKW. Siedmiu na dziewięciu jej członków ma być powoływanych przez Sejm, a nie – jak do tej pory – delegowanych przez TK, NSA i SN.

Wprowadzona zostanie inicjatywa uchwałodawcza w samorządach oraz obowiązek utworzenia budżetu obywatelskiego w miastach na prawach powiatu o wysokości co najmniej 0,5 proc. wydatków gminy.

Nowela wprowadziła też nową definicję znaku „x” na karcie do głosowania. Według noweli znak „x”, to „co najmniej dwie przecinające się linie”, co w założeniu autorów ma zmniejszyć liczbę głosów nieważnych oddanych w wyborach.

Sejm w wieczornych głosowaniach nad nowelą, które trwało 3,5 godziny, przyjął liczne, zgłoszone w środę poprawki klubu PiS. Dotyczą one m.in. wydłużenia kadencji rad gmin i powiatów oraz sejmików wojewódzkich z czterech do pięciu lat.

Według jednej z poprawek szef Krajowego Biura Wyborczego będzie powoływany przez Państwową Komisję Wyborczą na siedem lat spośród trzech kandydatów przedstawionych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych we wniosku złożonym po zasięgnięciu opinii szefów trzech Kancelarii: Sejmu, Senatu i Prezydenta. Zgodnie z pierwotnym projektem PiS troje kandydatów na szefa KBW miało być wskazywanych przez prezydenta, Sejm i Senat.

Sejm przyjął także poprawkę dotyczącą komisarzy wyborczych. Zgodnie z nią 100 komisarzy wyborczych (a nie 400, jak zakładał projekt) powołuje na okres pięciu lat Państwowa Komisja Wyborcza na wniosek ministra spraw wewnętrznych. Zmniejszenie liczby komisarzy wyborczych to – jak podkreślali autorzy projektu – ukłon w stronę PKW, która zgłaszała możliwe trudności z powołaniem 400 komisarzy w ciągu zaledwie 60 dni.

Poprawka ta oznacza także zniesienie nadanego w projekcie komisarzom wyborczym uprawnienia do wydawania decyzji w zakresie tworzenia, zmiany granic i liczby mandatów w okręgach wyborczych w wyborach samorządowych. Kompetencje te będą nadal należały do władz samorządowych.

Poprawki dotyczące sposobu wyboru szefa KBW oraz komisarzy wyborczych krytykowała opozycja. Marek Sowa z Nowoczesnej mówił o „armii Błaszczaków, która nadciąga do Polski lokalnej”. Jacek Protas (PO) ocenił, że PiS proponował pakiet demokratyczny, a serwuje demokrację pakietową, gdzie pakiet kontrolny ma trzymać jedna partia. W jego ocenie ta jedna partia zawłaszczy instytucję, która odpowiedzialna jest za przeprowadzenie niezależnych wyborów. Zdaniem Protasa „to szatański pomysł”.

Marcin Horała z PiS odpowiadając na zarzuty, pytał: „Jakie to piekło, jaki to brak demokracji panuje w 10 krajach europejskich, takich jak Francja, Niemcy, Czechy, Austria, Belgia, Holandia, gdzie w ogóle Ministerstwo Spraw Wewnętrznych odpowiada za przygotowanie wyborów w całości?”.

Sejm przyjął poprawkę zakładającą przywrócenie jednomandatowych okręgów wyborczych w gminach do 20 tys. Pierwotna propozycja PiS zakładała zniesienie ordynacji większościowej we wszystkich gminach. JOW-y dotychczas obowiązywały w gminach z wyjątkiem miast na prawach powiatu.

Sejm odrzucił poprawki opozycji oraz 150 wniosków mniejszości. Nie zgodził się także na odrzucenie projektu PiS w całości, o co wnioskowały kluby PO i Nowoczesna oraz koło poselskie Unia Europejskich Demokratów.

Uchwalona przez Sejm ustawa znosi głosowanie korespondencyjne, które wszystkie kluby opozycyjne proponowały przywrócić zgłaszając poprawki i wnioski mniejszości. Przedstawiciele wszystkich opcji zwracali uwagę posłom PiS, że w ten sposób pozbawią możliwości głosowania w wyborach osoby niepełnosprawne, seniorów oraz tych obywateli, którzy w czasie wyborów przebywają za granicą.

Głos w dyskusji zabrał niepełnosprawny poseł PO Sławomir Piechota, który powiedział, że likwidacja tego sposobu głosowania „pokazuje lekceważenie czy wręcz pogardę dla ludzi”. „Dla wielu nie ma żadnej innej możliwości, niż głosowanie korespondencyjne. Dla osób, które nie mogą wyjść z domu, na nic lokal bez barier” – powiedział, na co część posłów opozycji zareagowała oklaskami.

Szymon Szynkowski vel Sęk (PiS) odpowiedział, że „granie uczuciami osób niepełnosprawnych to jest hańba”.

Poseł wnioskodawca Łukasz Schreiber (PiS) uznał reakcję posłów opozycji za „popis cynizmu”. Mówił, że głosowanie korespondencyjne to nie jedyna możliwość głosowania dla osób niepełnosprawnych, ponieważ są jeszcze nakładki w alfabecie Braille’a na karty do głosowania i głosowanie przez pełnomocnika oraz urny i lokale wyborcze dostosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych. (PAP)

Źródło: Codzienny Serwis Informacyjny PAP
jma/

«< 72 73 74 75 76 >»
Facebook